سافاری در جستجوی جانوران شگفت انگیز و زیستگاه‌های آن‌ها

کجارو/ هميشه لازم نيست براي سافاري به سراغ جانوران معروف و شناخته شده برويم. گاهي مخلوقات عجيب و زيستگاه‌هاي آن‌ها هم مي‌توانند مقصدي ايده‌آل براي سافاري دوستان باشند. اغلب مردم در مورد سافاري و مشاهده حيوانات تصاويري از پيش تعيين شده در ذهن دارند. تصاويري همچون سفر به آفريقا و تماشاي حيواناتي همچون شير، پلنگ، فيل، کرگدن و غيره. اما واقعيت اين است که طبيعت مملو از جانوراني کمتر شناخته شده است که شايد از نظر معروفيت به اندازه جانوران ساکن آفريقا به شهرت نرسيده باشند، اما به همان اندازه جذاب و جالب توجه هستند. مخلوقاتي که بد نيست به جستجوي‌شان رفته و از نزديک‌ به تماشاي‌شان بنشينيد. در ادامه همراه ما باشيد تا شما را با شماري از مخلوقات بامزه و شگفت‌انگيز و زيستگاه‌هاي طبيعي‌شان آشنا کنيم. موريانه خوار (Aardvark) موريانه خوار در آفريقا و در نواحي جنوبي ساهارا (Sahara) زندگي مي‌کند. نام اين جانور از زبان مردمان جنوب آفريقا گرفته شده و به معني خوک زميني است. شايد اين نامگذاري به خاطر شکل ظاهري جانور باشد که ناخودآگاه شما را به ياد خوک مي‌اندازد. اما وقتي از نزديک به موريانه خوار نگاه کنيم شاهد شباهت اين جانور به بسياري از حيوانات ديگر نيز باشيم. مثلا گوش‌هايي اين جانور شبيه به خرگوش‌ها است و دمش کانگورو مانند است. اما در نهايت بايد بدانيد که موريانه خوار به هيچ کدام از اين حيوانات وابستگي خاصي ندارد. در حالي که خوک‌ها جانوران سم دار هستند، اين موريانه خوار پنهان کار و مرموز فاقد دم است و به گونه خود تعلق دارد. موريانه خوار جانوري شب زي است که ترجيح مي‌دهد در هواي گرم روز در جايي خنک در شکاف سنگ‌ها يا زير زمين استراحت کند و در عوص با تاريک شدن هوا و فرا رسيدن شب شروع به جستجوي غذا کند. در اين ميان آن‌ها اغلب اوقات خود را در ميان پشته‌هاي موريانه‌هاي يا در جستجوي مورچه‌ها مي‌گذرانند. آن‌ها با استفاده از حس شنوايي و شامه قوي خود به دنبال محل زندگي موريانه‌ها رفته و سپس با کمک چنگال‌هاي قدرتمند و قلاب مانند خود خاک را کنده و در نهايت با استفاده از زبان باريک، بلند و چسبنده خود، غذاي حاضر و آماده را ميل مي‌کنند. جالب است بدانيد ناحيه مختص بويايي در مغز اين جانور بسيار گسترده و پيچيده است. در اين ميان ويژگي‌هاي ديگري هم براي اين سبک تغذيه در اختيار موريانه خوار قرار دارد. مثلا سوراخ‌هاي بيني جانور به شکلي است که اجازه ورود گرد و غبار و حشرات مهاجم را نمي‌دهد و پوستش به قدري ضخيم است که از جانور در مقابل گزيده شدن و آسيب محافظت مي‌کند. اين جانور از همين روش براي حمله به لانه‌هاي زيرزميني مورچه‌ها هم استفاده مي‌کند. جنس ماده هر سال يک بچه به دنيا مي‌آورد که شش ماه ابتدايي زندگي را با مادر خود سپري کرده و سپس مستقل مي‌شود. براي مشاهده اين جانور بايد سري به آفريقاي جنوبي و به ويژه منطقه نيمه بياباني و طبيعي کارو (South African Karoo ) بزنيد. جايي که تورهاي ويژه‌اي براي مشاهده موريانه خوارها برگزار مي‌شود. پافين آتلانتيک (Atlantic puffin) پافين يا طوطي دريايي اطلس در نگاه اول شبيه به پنگوئني رنگارنگ است، اما شکل ظاهري و فرم نوک اين پرنده باعث شده که از آن به عنوان طوطي ياد شود. در طول فصل زمستان قسمت‌هايي از نوک پرنده ريخته، رنگ باخته و خاکستري رنگ مي‌شود، اما با فرا رسيدن فصل بهار دوباره رنگ درخشان خود را به دست مي‌آورد. به خصوص که پافين براي ايام جفتگيري و جلب توجه جنس ماده به آن نياز دارد. اين پرندگان اغلب عمر خود را در دريا سپري مي‌کنند. يعني يا مشغول پرواز و شنا کردن هستند و يا روي امواج استراحت مي‌کنند. با اين حساب چندان عجيب نيست که طوطي‌هاي دريايي را شناگراني ماهر بدانيم که از بال‌هاي خود چه براي غوطه ور شدن روي امواج و چه شنا کردن زير سطح آب استفاده مي‌کنند. عليرغم شيرجه‌هاي جالب توجه به اعماق آب، پافين‌ها تنها قادرند ۲۰ الي ۳۰ ثانيه زير آب بماند. به صورت معمول اين پرنده از ماهيان کوچک مثل مارماهي شني (sand eel) يا شاه ماهي (herring) تغذيه مي‌کند. از سوي ديگر در آسمان نيز پافين‌هاي حضوي چشمگير داشته و با سرعت پرواز مي‌کنند. از آنجايي که آن‌ها مي‌توانند هر دقيقه ۴۰۰ بار بال بزنند، در نتيجه سرعت آن‌ها گاهي به ۵۵ مايل در ساعت هم مي‌رسد. طوطي دريايي هم شناگر ماهري است و هم از سرعت بالايي در پرواز بهره مي‌برد طوطي‌هاي درياي اطلس معمولا در فصول بهار و تابستان در امتاد سواح آتلانتيک شمالي و جزاير اين نواحي جمع شده و کلني‌هاي خود را شکل مي‌دهند. از سوي ديگر ايسلند به عنوان محل اصلي توليد مثل ۶۰٪ از طوطي‌هاي دريايي جهان به شمار مي‌رود. آن‌ها معمولا برفراز صخره‌ها يا در ميان شکاف سنگ‌ها آشيانه خود را برپا مي‌کنند که اغلب با پر يا علف تزئين شده است. جنس ماده تنها يک تخم مي‌گذارد و والدين هر دو در تغذيه جوجه دخيل هستند. جالب است بدانيد طوطي‌هاي دريايي هر سال دوباره به آشيانه خود بازگشته و مجددا با جفت خود زندگي مي‌کنند. هنوز معلوم نيست اين پرندگان چگونه موفق به شناسايي محل دقيق آشيانه خود مي‌شوند. شايد آن‌ها از علائم بصري، بو، صدا، ميدان مغناطيسي زمين يا حتي ستارگان استفاده مي‌کنند. از سوي ديگر خطوط ساحلي جزاير انگلستان نيز مکاني ايده‌آل براي پافين‌ها است. همچنين در ولز، «جزيره شتلند» (Shetland Isles) و يورکشاير شمالي هم مي‌توان به تماشاي اين پرندگان جالب توجه نشست. دلفين‌هاي پوزه بطري (Bottlenose dolphin) اين گونه را بايد شناخته شده‌ترين عضو خانواده دلفين سانان دانست که چه از نظر علمي و چه از نظر هوش و رفتارهاي بينظيرش، شناخته شده و محبوب است. آن‌ها جانوراني اجتماعي، خودآگاه، بازيگوش، باهوش و بي‌نهايت کنجکاو هستند که هم روابط اجتماعي خوبي دارند و هم به خوبي از عهده کار کردن با ابزار و تقليد کردن برمي‌آيند. نتيجه تمام اين خصوصيات جانوري به شدت محبوب و دوست داشتني است که بسياري با روي باز از تماشاي آن استقبال مي‌کنند. در حيات وحش اين شناگران ماهر مي‌توانند سرعتي بيش از ۱۸ مايل در ساعت داشته باشند. دلفين‌ها تقريبا هر دقيقه دو الي سه بار براي هواگيري به سطح آب مي‌آيند. دلفين‌هاي پوزه بطري به صورت گروهي حرکت کرده و ارتباطات اجتماعي گسترده‌اي با يکديگر دارند که به سيستم پيچيده‌اي از اصوات و صداهاي سوت مانند متکي است. اگر دلفيني زخمي شده يا احتياج به کمک داشته باشد، سايرين به سراغش رفته و او را به سطح آب مي‌رسانند. آن‌ها با استفاده از اصوات و انعکاس آن‌ها محل، اندازه و شکل شکار خود را مشخص کرده و معمولا از ميگو و هشت پا تغذيه مي‌کنند. اين جانور باهوش همچنين گاهي کشتي‌هاي ماهيگيري را تعقيب مي‌کند، به اين اميد که از دور ريزهاي آن‌ها استفاده کند. دلفين‌هاي پوزه بطري را مي‌توان در تمامي درياهاي معتدل و گرم جهان مشاهده کرد. علاوه بر گونه‌هاي معمول، گاهي شاهد گونه‌هاي دو رگه دلفين‌هاي پوزه بطري هم هستيم. اين دو رگه‌ها محصول ملاقات دو گونه مختلف هستند که در اين ميان «دلفين بارونِن» (Burrunan dolphin) که در سال ۲۰۱۱ به عنوان يک گونه مجزا معرفي شد، در بخش‌هايي از ويکتوريا در استراليا قابل مشاهده است. سوسک هرکول (Hercules beetle) جنس مذکر اين حشره با شاخکي بلند و غير عادي و طول ۱۵ سانتيمتري به عنوان بزرگترين سوسک کره زمين شناخته مي‌شود. شاخک‌ها معمولا از اسکلت خارجي بدن حشره شکل گرفته و بيرون زده است. در واقع شاخک از پوسته صدف مانند خارجي بدن (pronotum) جوانه زده است. حشرات نر معمولا حين رقابت بر سر قلمرو به مصاف يکديگر رفته و در حين نمايشي کشتي مانند، شاخک‌هاي خود را در هم قفل مي‌کنند. در نهايت اين جنگاوران از تمام قواي خود براي غلبه بر حريفان استفاده مي‌کنند، چون چيز زيادي براي از دست دادن ندارند. اين حشرات زيبا عمر کوتاهي دارند و بايد خيلي زود توليد مثل کرده و نسل خود را پرورش دهند (کمتر از ۶ ماه). لاورها بعد از بيرون آمدن از تخم معمولا از رژيم غذايي شامل چوب مرده استفاده مي‌کنند، اما با اين حال مي‌توانند وزني بيش از صد گرم داشته باشند. کاستاريکا به دليل امتيازاتش، جايگاهي خاص در دنياي حشره شناسي و تورهاي مرتبط با آن دارد. در اين ميان مي‌توان در پارک‌ ملي تورتوگرو (Tortuguero National Park) در امتداد سواحل درياي کارائيب حاضر شده و به دنبال سوسک‌هاي هرکول رفت. البته به جز اين گونه بازديدکنندگان شانس مشاهده سوسک‌هاي فيلي عظيم الجثه (elephant beetle) را هم دارند. تنها کافي است تمرکز خود را روي سطح زمين گذاشته و اطراف شاخ و برگ مرده روي زمين را به دقت جستجو کنيد. اژدهاي دريايي برگ مانند (Leafy sea dragon) اژدهاي دريايي يکي از مخلوقات شگفت انگيز اين کره خاکي به ويژه در امر استتار کردن است. سطح خارجي بدن اين جانور با يک سري ضمايم باريک و برگ مانند پوشيده شده است که به آن‌ها امکان مي‌دهد به خوبي در ميان زيستگاه طبيعي خود يعني علف‌هاي دريايي و جلبک‌ها پنهان شده و خود را از نگاه چه شکار و چه شکارچي پنهان نگاه دارند. به صورت بومي اين جانور در آب‌هاي جنوبي و غربي استراليا زندگي مي‌کند و از نظر زيست شناسي با اسب‌هاي دريايي و لوله ماهي‌ها قرابت دارد. اژدهاي دريايي معمولا بدني به رنگ قهوه‌اي مايل به زرد داشته و ضمايم برگي شکل آن ته رنگي زيتوني دارند. شکل ظاهري بدن آن‌ها تنها براي استتار به کار آمده و نقشي خاص در نحوه شنا کردن‌شان در آب ندارد. اين گونه براي حرکت و جابجايي در آب معمولا از دو باله پشتي و سينه‌اي خود استفاده مي‌کند که به قدري نازک هستند که تقريبا شفاف و ناپيدا به نظر مي‌رسند. همچون اسب‌هاي دريايي، اژدهاي دريايي نر مسئول مراقبت و رسيدگي به نوزدان است. متأسفانه اژدهاي دريايي برگي شکل در فهرست موجودات در معرض خطر قرار دارد. با کمک راهنمايان محلي يا شرکت در تورهاي مختلفي که در اطراف آدلايد برگزار مي‌شوند، مي‌توان حين غواصي کردن به تماشاي اين مخلوقات زيبا نشست. گراز دريايي (Walrus) گرازهاي دريايي بزرگ با موهاي زبر و سبيل‌ مانند خود اغلب در حوالي نواحي قطب شمال يافت مي‌شوند. معمولا اين پسر عموي غول پيکر خوک‌هاي دريايي را به صورت دسته‌هاي بزرگي مي‌بينيم که روي توده‌هاي يخي يا امتداد سواحل دراز کشيده و استراحت مي‌کنند. اين پستانداران دريايي بسيار اجتماعي بوده و در کنار هم زندگي نسبتا آرامي دارند که البته اغلب با نعره و خرناس کشيدن به سمت همديگر همراه است. اما در خلال فصل جفتگيري اوضاع عوض شده و اين جانوران به موجوداتي به شدت مهاجم تبديل مي‌شوند. به جز سبيل، دندان‌هاي نيش بلند ديگر خصوصيت ظاهري برجسته اين جانور است که کاربردهاي متعددي دارد. استفاده‌هايي که هر يک زندگي در شرايط سخت قطبي را اندکي آسان‌تر مي‌کنند. به عنوان مثال گراز دريايي با کمک اين دندان‌هاي عاج مانند و بزرگ سطح زيرين توده‌هاي يخ را تراشيده و از طريق اين سوراخ‌هاي نفس مي‌کشد. از طرف ديگر بدن بزرگ و حجيم اجازه نمي‌دهد گراز دريايي به سادگي از آب بيرون بيايد، اما در عوض آن‌ها مي‌توانند با کمک گرفتن از دندان‌هاي‌شان، بدن خود از آب بيرون بکشند. از طرف ديگر جنس نر براي دفاع از قلمرو و جفتگيري نيز به دندان‌هاي بلند خود احتياج دارد تا آن‌ها را به رخ حريفان بکشد. گراز دريايي مي‌تواند ضربان قلب خود را در واکنش به سرماي محيط پايين بياورد ديگر ويژکي گرازهاي دريايي موهاي سبيل مانندي است که به آن‌ها براي پيدا کردن وعده‌ي غذايي محبوب‌شان کمک مي‌کند. اين موهاي حساس محل حلزون ماهي صدف دار را که اغلب در آب‌هاي تيره بستر اقيانوس زندگي مي‌کند، به جانور نشان مي‌دهد. اما از نظر تطابق با محيط هم گرازهاي دريايي حرف‌هايي براي گفتن دارند. آن‌ها مي‌توانند در پاسخ به شرايط محيط و براي غلبه بر دماي پايين نواحي قطبي و آب‌هاي محل زندگي خود، ضربان قلب‌شان را پايين نگاه دارند. دو نوع گراز دريايي يکي گراز دريايي آتلانتيک است که در سواحل شمال شرقي کانادا تا گرينلند مشاهده مي‌شود و ديگري گراز دريايي اقيانوس آرام است که در آب‌هاي شمال روسيه و آلاسکا زندگي مي‌کنند. کرکوديل آب شور (Saltwater crocodile) بزرگ‌ترين خزنده حال حاضر کره زمين که تا ۶ متر طول داشته و وزنش گاهي به بيش از يک تن مي‌رسد. عليرغم نامش، اين کرکوديل را مي‌توان هم در آب‌هاي شور و هم شيرين پيدا کرد، مخلوقي شگفت‌انگيز که حتي قادر است مسافت‌هاي طولاني را در دريا شنا کند. عليرغم ظاهر ماقبل تاريخي اين جانور، آن‌ها حيواناتي سازش پذير هستند. اين شکارچي قدرتمند قادر به صيد هر جانوري است که در قلمروي خود با آن مواجه مي‌شود. کرکوديل‌هاي آب شور را بيشتر مي‌توان در نواحي جنوب شرقي آسيا و نيز در قلمروي شمالي استراليا مشاهده کرد، به ويژه در آدلايد و دو رودخانه مري و ديلي (Mary and Daly river). تورهاي کرکوديل از دهه‌ي ۱۹۷۰ تاکنون در رودخانه آدلايد برگزار مي‌شوند. حملات کرکوديل به انسان به صورت منظم گزارش مي‌شود و اغلب اين حملات در آب‌هاي کم عمق صورت مي‌گيرد. جايي که حيوانات مي‌توانند بدون ديده شدن، آزادانه رفت و آمد کنند. به پايان اين مطلب رسيديم. نظر شما در مورد اين جانوران شگفت انگيز و زيستگاه آن‌ها چه بود؟ آيا آن‌ها هم به اندازه جانوران عجيب دنياي هري پاتر توجه شما را به خود جلب کردند؟ فراموش نکنيد نظرات خود را با ما نيز در ميان بگذاريد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد