مشاهده موجودات افسانه‌ای واقعیت است یا خیال؟

برترين ها/ احتمالا شما هم داستان‌هايي را از زبان افرادي شنيده‌ايد که ادعاي مشاهده‌ي چيز‌هاي عجيب و غريب را داشته‌اند؛ موجودات افسانه‌اي نظير پاگنده، حيوانات منقرض شده يا حتي بشقاب پرنده و يوفو. اما حقايق علمي پشت چنين مشاهداتي چيست؟ در ادامه ادعا‌هاي مطرح شده درباره رويت اين موجودات افسانه‌اي و مرموز را از ديدگاه علمي مورد بررسي قرار خواهيم داد. ببر تاسماني (Tasmanian tiger) داستان ببر تاسماني (با نام علمي Thylacinus cynocephalus) بسيار اندوهناک است. زماني در استراليا بزرگترين جانور کيسه‌دار گوشت‌خوار بود؛ ولي پس از ورود اروپايي‌ها به اين قاره در قرن نوزدهم، تا حد انقراض شکار شد. آخرين ببر تاسماني دنيا در يکي از باغ وحش‌هاي استراليا نگه‌داري مي‌شد که در سال ۱۹۳۶ مرد؛ يا شايد هم نه! جستجو براي يافتن اين جانوران منقرض شده در سال ۲۰۱۷ کليد خورد؛ پس از اينکه دو گزارش باورپذير مبني بر مشاهده‌ي آن‌ها در حيات وحش دريافت شد. يکي از اين رويت‌کنندگان، کارمند سازمان حفاظت از محيط زيست ايالت کويينزلند و ديگري، يک طبعيت‌گرد مشتاق بود. چند ماه بعد گروهي از علاقه‌مندان به ببر تاسماني با انتشار ويديويي، مدعي تصويربرداري از يک ببر زنده در جنگل شدند. البته کارشناسان امر در اينکه واقعا يک ببر تاسماني در آن تصاوير بي‌کيفيت به نمايش درآمده بود، ترديد داشتند؛ هرچند که شباهت‌هايي ديده مي‌شد. به هر حال هنوز هيچ مدرک محکمي وجود ندارد که حضور اين حيوانات کيسه‌دار و سگ‌مانند را در طبيعت اثبات کند. پا گنده (Bigfoot) يکي از موجودات افسانه‌اي که ادعا‌هاي بسياري درباره مشاهده‌ي آن مطرح شده، پاگنده يا ساسکواچ (Sasquatch) است؛ جانوراني شبه‌انسان با جثه‌اي بزرگ و پشمالو. حتي در سال ۲۰۰۸ يک زوج از ايالت جورجياي امريکا، ادعا کردند که جسد يک پاگنده را به همراه نمونه DNA اين گونه‌ي جانوري، درون فريزر خود دارند. اما در نهايت مشخص شد که DNA به نوعي جانور کيسه‌دار به نام صاريغ تعلق داشته و آن جسد هم، لاشه‌ي چروکيده‌ي يک گوريل بوده است. در سال ۲۰۱۲ نيز يک کمپاني به نام DNA Diagnostics مدعي انجام تحقيقات روي سه نمونه DNA پاگنده شد. اين کمپاني نتايج تحقيقات خود را در قالب يک مقاله منتشر و به وجود ارتباط بين پاگنده‌ها با يک گونه از انسان‌هاي اوليه موسوم به هومو ساپينس (Homo sapiens) اشاره کرد. البته اين مقاله در مجله نوظهور و نامعتبري به چاپ رسيد که حاوي هيچ مقاله ديگري نبود. در سال ۲۰۱۸ يک مقاله ديگر با موضوع DNA بومي‌هاي امريکا در اين مجله (De Novo) منتشر شد که نويسندگان آن، همان محققان قبلي بودند. به هر حال اکثر دانشمندان تحت تاثير اين مقالات قرار نگرفتند. يتي (Yeti) يکي ديگر از موجودات افسانه‌اي که در مورد آن داستان‌سرايي مي‌شود، ورژن سردسيري پاگنده است که يتي يا مرد برفي نام دارد و شخصيت اسطوره‌اي کوه‌هاي هيمالياست. گفته مي‌شود اين جانور حدود ۲ متر قد دارد و بدنش پوشيده از مو‌هاي تيره است. شواهد علمي مبني بر واقعي بودن يتي وجود ندارد؛ به جز ادعاي يک گروه روس مبني بر يافتن مو‌ها و آشيانه يتي در منطقه سيبري و همين‌طور ادعا‌هايي درباره رويت ردپاي يک موجود مرموز در هيماليا (که احتمالا ردپاي خرس بوده است). به نظر مي‌رسد چنين مواردي بيشتر براي جلب توجه مطرح شده باشند. در سال ۲۰۱۵ هم، خبرگزاري سيبري تايمز گزارش داد هواي غار آزاسکايا که شواهدي از اين موجودات افسانه‌اي در آن پيدا شده است، درون قوطي‌هايي به فروش مي‌رسد و توريست‌ها مي‌توانند با پرداخت ۳ دلار امريکا، آن را تهيه و تنفس کنند! هيولاي لخ نس (Loch Ness monster) نسي (Nessie) هم از جمله موجودات افسانه‌اي است که گفته مي‌‎شود در درياچه لُخ‌نِس اسکاتلند زندگي مي‌کند. اين درياچه سرد و کدر که به يک مقصد توريستي هم بدل شده، ۲۳۰ متر عمق دارد و مي‌تواند چنين هيولايي را در خود جاي دهد. اما مشاهده‌ي نسي، اکثرا زاييده تخيلات مردم يا براي دست انداختن يکديگر يا حتي ناشي از اشتباه گرفتن يک کنده درخت با اين هيولا بوده است. مشهورترين سند براي واقعي جلوه دادن هيولاي لخ نس، عکسي است که در سال ۱۹۳۴ گرفته شد و ظاهرا گردن بلند و از آب بيرون آمده‌ي نسي را نشان مي‌دهد. البته بعد‌ها مشخص شد که اين عکس ساختگي بوده و در آن از يک زيردريايي اسباب‌بازي و مقداري چوب استفاده شده است. يک يونيکورن واقعي (unicorn) گاهي اوقات واقعيت مي‌تواند عجيب‌تر از تخيلات باشد. شاخ دوکي (saola) حيواني است که اگرچه يکي از موجودات افسانه‌اي را تداعي مي‌کند؛ اما کاملا واقعي است. اين حيوان که از آن به عنوان يونيکورن آسيايي هم ياد مي‌شود، در مناطق دورافتاده ويتنام و لائوس زندگي مي‌کند. البته اين گونه جانوري به ندرت ديده شده است و تازه در سال ۱۹۹۲ بود که از طريق يک اسکلت جمجمه با يک جفت شاخ بلند و صاف، شناسايي شد. در سال ۱۹۹۹، يک زوج تصاويري را از شاخ دوکي ثبت کردند و مشخص شد که چنين جانوراني هنوز در حال زيستن هستند. مورد بعدي به سال ۲۰۱۰ بازمي‌گردد که روستاييان لائوسي يک شاخ دوکي زنده را گرفتند و به دهکده خود بردند؛ اما متاسفانه زندگي در اسارت، موجب مرگ آن حيوان شد. در حال حاضر، اين حيوانات جزو گونه‌هاي در معرض انقراض هستند و هيچ کجاي دنيا، در اسارت زندگي نمي‌کنند. پري دريايي (Mermaid) در ميان عجايب نهفته در عمق اقيانوس‌ها، برخي ملوانان مدعي مشاهده‌ي پري دريايي شده‌اند؛ موجودي با بالاتنه انسان و پايين تنه ماهي. البته گزارش‌ها درباره مشاهده‌ي اين موجودات افسانه‌اي به گذشته‌ها محدود نمي‌شود و يکي از تازه‌ترين موارد به سال ۲۰۰۹ بازمي‌گردد. حتي جايزه‌اي به ارزش يک ميليون دلار هم براي نخستين کسي که بتواند يک عکس از پري دريايي ثبت کند تعيين شد؛ اما تاکنون اين تلاش‌ها نتيجه نداده است. آهوي خون آشام (vampire deer) شايد تصور کنيد ديدن يک آهو با دو دندان نيش بلند و براق، مختص فيلم‌هاي ژانر وحشت باشد؛ اما آهوي آبي که به دليل داشتن همين دندان‌هاي نيش، به آهوي خون آشام هم شهرت دارد کاملا واقعي است. اين جانور به ندرت ديده مي‌شود و در بخش‌هاي هيماليايي شمال هند، کشمير و افغانستان زندگي مي‌کند. همچنين از سوي اتحاديه بين‌المللي حفاظت از طبيعت (IUCN)، يکي از گونه‌هاي در معرض انقراض شمرده شده است. البته عادات رفتاري اين حيوانات نادر، تا حد زيادي ناشناخته باقي مانده و چيز زيادي از آن‌ها نمي‌دانيم؛ جز اينکه تنها آهوي نر داراي دو دندان نيش بلند است. چوپاکابرا (Chupacabra) از ديگر هيولا‌هاي اين ليست، بايد به چوپاکابرا (معني لغوي: مکنده‌ي خون بز) اشاره کنيم که از موجودات افسانه‌اي آمريکاي مرکزي و آمريکاي جنوبي به شمار مي‌رود. دليل اين نام‌گذاري هم، به نحوه حمله آن به احشام و مکيدن خون آن‌ها تا آخرين قطره مربوط مي‌شود. برخي افراد در منطقه کارائيب و تگزاس، رويت چوپاکابرا را گزارش کرده‌اند؛ اما مشخص شد که اين گزارش‌ها اغراق‌آميز بوده و در واقع، يک کايوت يا سگ مبتلا به بيماري پوستي ديده شده است. همچنين در سال ۲۰۱۴ زوجي در تگزاس، ويديويي را از موجودي بي‌مو به اشتراک گذاشتند و آن را يک توله چوپاکابرا معرفي کردند؛ اما آن هم يک راکون بيمار بود. ديو کوسه (Goblins shark) جنگل‌هاي کوهستاني جنوب شرق آسيا، تنها جايي نيست که ميزبان گونه‌هاي ترسناک و ناشناخته معرفي شده است؛ ديو‌هاي واقعي در عمق اقيانوس‌ها زندگي مي‌کنند. ديو کوسه‌ها با آن چهره خوفناک خود، به ندرت ديده شده‌اند؛ چرا که زياد به سطح آب نزديک نمي‌شوند. آن‌ها داراي پوزه‌ي بلند و نيزه‌مانندي هستند و در آرواره‌ي جلو آمده‌ي خود، ده‌ها دندان بي‌نهايت تيز دارند. اين کوسه به طور موردي، در سواحل ژاپن رويت شده و گاهي اوقات نيز به شکل تصادفي در دام ماهيگيران خليج مکزيک افتاده است. طول اکثر آن‌ها به ۲.۴ متر مي‌رسد؛ اما يکي از ديو کوسه‌هاي به دام افتاده در اين خليج، جثه‌اي غول‌پيکر و ۵.۵ متري داشت. شيطان جرسي (Jersey Devil) يکي از موجودات مشهور در روايات محلي، شيطان جرسي نام دارد که گفته مي‌شود داراي بال‌هاي خفاش، صورت اسب و دم سوسمار است. ديدن چنين موجودي، خوشايند هيچ‌کس نخواهد بود و خوشبختانه، اين هيولا تنها در افسانه‌ها وجود دارد. بر اساس روايات محلي، در قرن هجدهم ميلادي نوزاد سيزدهم زني که ساکن نيوجرسي بود، به نفريني دچار شده و تبديل به چنين هيولايي مي‌شود. اين افسانه از آن موقع نسل به نسل منتقل شده است. نهنگ پوزه منقاري ترو (True’s beaked whale) نهنگ پوزه منقاري ترو (نوک نهنگ ترو) هم يکي ديگر از حيوانات آبزي کمتر ديده شده و ساکن آب‌هاي عميق است. با اين حال در سال ۲۰۱۷، محققان براي اولين بار موفق به فيلم گرفتن از اين موجود خجالتي شدند. اين نهنگ‌ها قادر به شيرجه‌زني تا عمق ۳۰۰۰ متري هستند و تنها براي نفس‌گيري کوتاهي به سطح آب مي‌آيند. دانشمندان تخمين زده‌اند که آن‌ها ۹۲ درصد از تايم خود را زير آب سپري مي‌کنند. «نوک نهنگ ترو» يکي از ۲۲ گونه‌ي شناخته شده از خانواده‌ي نوک نهنگان به شمار مي‌رود. يوفو (UFO) اما علاوه بر موجودات افسانه‌اي و در حال انقراض؛ مشاهده‌ي اشياي پرنده ناشناس يا يوفو‌ها نيز در بسياري از مواقع، خبرساز شده است. حتي در برخي موارد، پاي نهاد‌هاي سري دولتي نيز براي انجام تحقيقات به ميان کشيده شد. به عنوان نمونه، اسناد اداره هوانوردي فدرال امريکا حاکي از آن است که در فوريه ۲۰۱۸ دو خلبان هنگام پرواز، يک شي پرنده ناشناس را از فاصله نزديک رويت کرده‌اند. هنوز اطلاعات تفصيلي در اين مورد منتشر نشده؛ اما اين اتفاق به پاي داستان‌هاي مرموزي که درباره منطقه ۵۱ (يکي از سايت‌هاي نظامي ايالات متحده) نقل شده است، نمي‌رسد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد