ایرانگردی/ مجسمه «هرکول» در ایران!

عصر ايران/ اين داستان کشف مجسمه «هرکول» در سال 1337 در کرمانشاه است. مجسمه «هرکول» يکي از 28 اثر تاريخي مجموعه ثبت جهاني شده بيستون و تنها اثر باقيمانده از دوران سلوکيان در ايران است. کشف مجسمه «هرکول» داستان جالبي دارد که به سراغ کاشف آن يعني علي سلماني که در حال حاضر پيرمردي 78 ساله رفته ايم و در گفت‌وگويي با او به چگونگي اين کشف پرداخته است. سلماني، به علت کهولت سن، چندان توان سخن گفتن با ما را نداشت، اما يادآوري خاطرات دوران جواني‌اش او را به سال‌ها پيش برد و گفت: من در سال 1335 پسرک جواني بودم که وارد شرکت جاده‌سازي شوسه شدم و در پروژه احداث جاده کرمانشاه - همدان مشغول به کار شدم که حدود دو سال از فعاليت من در آن شرکت مي‌گذشت و پروژه به بيستون رسيد. وي ادامه‌داد: در منطقه بيستون به عنوان سرکارگر پروژه در حال پاکسازي بخشي از جداره کوه بوديم که در يک لحظه متوجه شدم که چنگک‌هاي بولدزر به سنگ مجسمه مانندي برخورد کرد که سريعا فرياد کشيدم تا چنگک‌هاي بولدزر بايستند. سلماني اظهارکرد: با فرياد بلند من، کارگران پروژه به طرف من دويدند و تصور کردند که اتفاقي براي من يا ديگر کارگران افتاده که چنين فريادي کشيده‌ام. آنها از من پرسيدند که چه شده؟ و من گفتم تصور مي‌کنم که زير اين سنگ‌ريزه‌ها مجسمه‌اي وجود دارد. چرا که چنگک‌هاي بولدزر، ريش مجسمه (هرکول) را از چانه کنده بود. وي با بيان اينکه وجود يک مجسمه سنگي در پاي کوه بيستون در آن روزگار که ميراث فرهنگي به معناي امروزي وجود نداشت براي کسي چندان اهميتي نداشت اما اصرارهاي من باعث شد که بولدزر خاموش شد و کارگران با برداشتن تکه‌سنگ‌هاي تلنبار شده روي مجسمه به درآوردن آن از دل کوه بپردازند. وقتي مديران پروژه از اين موضوع اطلاع يافتند از اقدام من براي نجات‌دادن آن مجسمه (هرکول) تشکر و قدرداني کردند. سلماني يادآور شد: براي من که علاقه‌اي وافر به تاريخ داشتم کشف مجسمه «هرکول» شعفي بي‌ حدوحصر را در درونم ايجاد کرده بود. اما «ريش‌هرکول» از چانه کنده شده و به همين خاطر از همه کارگران خواستم تا به من براي يافتن «ريش‌هرکول» کمک کنند که خوشبختانه آن بخش از مجسمه نيز پيدا شد. ناجي و کاشف مجسمه «هرکول»، گفت: با کشف مجسمه «هرکول» براي مدتي کار ادامه پروژه احداث راه کرمانشاه - همدان متوقف شد و در ادامه، مهندسان پروژه تصميم گرفتند که به علت کشف اين مجسمه تاريخي، مسير جاده کرمانشاه - همدان را تا حدي تغيير دهند که آسيبي به «هرکول» نرسد. مجسمه هرکول، در کناره شاهراه شرقي-غربي جاده ابريشم يا جاده بزرگ خراسان در محوطه تاريخي بيستون نزديک کرمانشاه از سنگ تراشيده شده‌ است. پيکره «هرکول» به صورت شخصي تنومند تماماً عريان و با مو و ريش مجعد در حال استراحت روي پوست شير نشان داده شده است. اين تنديس بر سکويي به طول 2.20 متر به پهلوي چپ به طور نيم‌خيز به آرنج تکيه کرده و در دست چپ پياله‌اي دارد که تا نزديک صورت نگه داشته‌ است و دست راستش روي پاي راست قرار گرفته و پاي چپ را تکيه گاه پاي ديگر کرده است. طول مجسمه 1.47 متر که به طور برجسته از سنگ کوه تراشيده شده و از طرف پشت به کوه متصل است. در عقب مجسمه نقوش و کتيبه‌اي به زبان يوناني قديم روي سنگ نقش شده‌ است. نقوش آن شامل درخت زيتوني است که از شاخه آن کماندان و تيرداني آويزان شده‌ است. در کنار اين درخت گرز مخروطي شکل گره‌داري حجاري شده که برجستگي آن نسبت به ساير نقوش بيشتراست. کتيبه به خط يوناني قديم در هفت سطر روي لوحي به ابعاد ۳۳ × ۴۳ سانتي‌متر که نماي آن به شکل معابد يوناني ساخته شده نوشته‌اند. در زير تنه هرکول نقش شيري ديده مي‌شود که در ازاي آن از سر تا دم ۲۰۰ سانتي‌متر و بلندي دم آن ۱۱۴ سانتي‌متر است. زمان ساخت مجسمه «هرکول» توسط باستان‌شناسان سال ۱۵۳ قبل از ميلاد تعيين شده است. مجسمه «هرکول» در پنجم آذرماه 1380 در ليست ميراث ملي ايران و به شماره 4482 به ثبت رسيده و با قرار داشتن در دل مجموعه ثبت جهاني شده بيستون همواره پذيراي گردشگران داخلي و خارجي است.