اگر با آتش مواجه شدید چه کار‌هایی باید انجام دهید؟

روزنامه شهروند/ اگر کسي در دامنه کوه، جنگل يا در حاشيه دره‌اي پر درخت يا در ميان درختان جنگلي زندگي مي‌کند، محل سکونت ‏او همواره به علت فراواني چوب و مواد سوختني در معرض خطر آتش‌سوزي قرار دارد. منشأ اين نوع آتش‌سوزي معمولا رعد و برق ‏يا بروز اتفاقات غيرمنتظره است. همچنين شرايط خشک و بي‌آبي در ايام مختلف‌سال در بخش‌هاي مختلف کشور تا حد زيادي ‏احتمال بروز آتش‌سوزي را افزايش مي‌دهد‎. ‎‏ آتش‌سوزي در طبيعت سريعا گسترش پيدا کرده و گياهان، درختان و منازل مسکوني ‏را طعمه خود خواهد کرد. آشنايي با اقدامات ايمني لازم براي جلوگيري از آتش‌سوزي در جنگل و دشت در هر نقطه‌اي از ايران احتمال وقوع اين نوع آتش‌سوزي مي‌رود، اما منطقه شمال، دامنه‌هاي البرز و ‏زاگرس بيشتر در معرض خطر هستند. ‎‏ با برنامه‌ريزي درست و مناسب همراه با دانش و آگاهي درمورد نحوه حفاظت از مراتع و ‏جنگل‌ها و همچنين ساختمان‌هاي موجود در اين مناطق مي‌توان از تخريب و ويراني ناشي از يک آتش سوزي مهيب تاحد زيادي ‏کاست. اقدامات احتياطي و ايمني مختلفي وجود دارد که با به‌کاربردن آن‌ها مي‌توان ريسک و خطر ناشي از خسارات را کم کرد. با ‏توجه به حجم بالاي بارش‌هاي بهاره و گسترش پوشش گياهي در مراتع سراسر کشور، نياز است تا با نزديک شدن به فصل گرما ‏با نکات ايمني و مراقبت‌هاي لازم در پيشگيري از وقوع آتش‌سوزي در طبيعت آشنا شويم. با نزديک شدن به تابستان و آمدن ‏فصل گرما، پوشش گياهي موجود مراتع رو به خشکي مي‌رود و رها کردن ته سيگار يا انداختن استکان و ليوان در مراتع و طبيعت ‏مي‌تواند عامل آتش‌سوزي شده و ناگهان سطح وسيعي از طبيعت را دچار خسارت‌هاي جبران ناپذيري کند. ‏ چهار دليل براي وقوع آتش‌سوزي در طبيعت دلايل گوناگوني از صاعقه و فوران‌هاي آتشفشاني گرفته تا بي احتياطي در زمينه آتش روشن‌کردن در مناطق جنگلي، که مي‌توانند باعث بروز آتش‌سوزي در جنگل و طبيعت شوند. گاهي اوقات يک ته‌سيگار روشن که در جنگل رها شده باشد نيز، مي‌تواند باعث بروز آتش‌سوزي جنگلي شود. در ادامه به عواملي اشاره مي‌شود که مي‌توانند باعث بروز آتش‌سوزي در جنگل شوند يا بر شدت آن به قدري بيفزايند که باعث ازبين‌رفتن پوشش گياهي و جانوري در مناطق در معرض آتش‌سوزي شوند. صاعقه و فوران‌هاي آتشفشاني ‌آتش‌سوزي‌هاي جنگلي معمولا در نتيجه اصابت صاعقه خشک يا صاعقه‌اي که با بارندگي همراه نيست، رخ مي‌دهند. اين نوع آتش‌سوزي‌ها اغلب در مناطق دورافتاده رخ مي‌دهند و به همين دليل است که آتش‌سوزي‌هاي ناشي از صاعقه در مقايسه با آتش‌سوزي‌هاي ناشي از فعاليت‌هاي انسان مناطق بيشتري را در برمي‌گيرند. به همين نحو، فوران‌هاي آتشفشاني هم مي‌توانند باعث بروز آتش‌سوزي در جنگل شوند، زيرا گدازه‌هاي آتشفشاني هر چيزي را که بر سر راهشان قرار گيرد، مي‌سوزانند. آتش‌سوزي‌هاي زيرزميني آتش‌سوزي‌هاي زيرزميني يا سوختن بدون شعله زغال‌هاي رسوبي يکي ديگر از عوامل مهم شعله‌ورشدن مجدد آتش و همچنين گسترش آتش‌سوزي در جنگل محسوب مي‌شود. آتش‌سوزي‌هاي زيرزميني که در اصل بر اثر صاعقه يا وقوع آتش‌سوزي جنگلي حادث مي‌شوند، مي‌توانند تا مدت‌ها پس از خاموش‌شدن آتش‌سوزي زميني به سوختن ادامه داده و در نتيجه مي‌توانند باعث شعله‌ورشدن مجدد آتش در جنگل شوند. آتش‌سوزي‌هاي خود‌به‌خود گاهي اوقات آتش‌سوزي‌هاي جنگلي مي‌توانند خود‌به‌خود اتفاق بيفتند، مخصوصا هنگامي که هوا بشدت گرم و خشک است و به قدري حرارت توليد مي‌کند که مي‌تواند باعث احتراق خود‌به‌خود در طبيعت شود. هرچيزي ازجمله چوب داراي درجه حرارتي است که در آن شعله‌ور مي‌شود. اين درجه حرارت را نقطه اشتعال مي‌نامند. نقطه اشتعال چوب ٥٧٢ درجه فارنهايت يا ٣٠٠ درجه سانتيگراد است. همچنين انباشت مواد ارگانيک مرده همچون برگ، ترکه‌هاي کوچک و شاخه‌هاي خشک روي زمين مي‌تواند باعث افزايش حرارت و گرما شود. چوب در دما‌هاي بالا همچنين مي‌تواند گاز‌هاي هيدروکربني از خود متصاعد کند و اين گاز‌ها هنگام تماس با اکسيژن دچار فعل و انفعال شده و باعث ايجاد حريق مي‌شوند؛ بنابراين چوب در شرايط آب و هوايي بشدت گرم و خشک مي‌تواند به نقطه اشتعال رسيده و خود‌به‌خود آتش بگيرد. آتش‌سوزي‌هاي جنگلي خود‌به‌خود اکثرا در آن دسته از مناطق آب و هوايي مشاهده مي‌شوند که از رطوبت کافي برخوردار بوده و مستعد رشد پوشش گياهي هستند و درعين حال فصول گرم و خشک طولاني‌مدت را نيز تجربه مي‌کنند. آتش‌سوزي‌هاي جنگلي خود‌به‌خود معمولا در فصول تابستان و پاييز و همچنين هنگام وقوع خشکسالي اتفاق مي‌افتند، زيرا در چنين مواقعي برگ‌ها و ترکه‌هاي ريخته‌شده روي زمين و همچنين ديگر مواد ارگانيک به موادي خشک و بسيار قابل اشتعال تبديل مي‌شوند. باد‌هاي قوي مي‌توانند اين نوع آتش‌سوزي‌هاي جنگلي را به مناطق بزرگي گسترش داده و مهار آن را سخت و دشوار سازند. فعاليت‌هاي نا آگاهانه انسان در طبيعت فعاليت‌هاي انسان يا به عبارت دقيق‌تر، سهل‌انگاري‌هاي انسان عامل بيش از ٨٠‌درصد آتش‌سوزي‌هاي جنگلي به شمار مي‌روند. اکثر آتش‌سوزي‌هاي جنگلي که در نتيجه فعاليت‌هاي انسان رخ مي‌دهند را مي‌توان آتش‌سوزي‌هاي تصادفي ناميد. يکي از مهمترين فعاليت‌هاي انسان که مي‌تواند باعث بروز آتش‌سوزي در جنگل شود، ايجاد حريق در راستاي پاکسازي زمين از پوشش گياهي است که گاهي اوقات مي‌تواند از کنترل خارج شود. همچنين گاهي اوقات کساني که براي گردش و تفريح به جنگل مي‌روند، مي‌توانند به‌طور بالقوه عامل بروز آتش‌سوزي شوند. رهاکردن آتش خاموش‌نشده يا ته‌سيگار در طبيعت باعث ايجاد آتش مي‌شود. در بسياري از مواقع چمن‌هاي خشک را مي‌سوزانند تا رشد چمن تازه را تسريع کنند و اين امر نيز مي‌تواند باعث بروز آتش‌سوزي در جنگل شود. قبل از وقوع آتش‌سوزي در طبيعت حواستان به نکات ايمني باشد به کمک علايم، مسير دسترسي به محل سکونت خود را مشخص کنيد، طوري که از کنار جاده به خوبي قابل تشخيص باشند. ‎ هرگز مواد شيشه‌اي (نظير انواع بطري شيشه‌اي و پلاستيکي)، خرده‌شيشه و اشياي مشابه را در داخل جنگل‌ها و مراتع رها نکنيد. اين ‏اشيا همانند عدسي ذره‌بين عمل کرده و موجب اشتعال علوفه خشک و مواد قابل اشتعال کف جنگل‌ها و مراتع شده و باعث ‏ايجاد آتش‌سوزي مي‌شوند.‎ از پرت کردن ته سيگار يا چوب‌کبريت استفاده‌شده در جنگل‌ها و مراتع خودداري کنيد.‎ بايد گياهان و علوفه سطح جنگل و مرتع را با چراي دام و برداشت دستي کاهش داد و تنه‌هاي پوسيده و خشک ‏درختان پاک‌سازي شود‎.‎ مرز‌هاي خاکي مثل کانال، خاک‌ريز و سنگ‌چين بين مزارع و حاشيه جنگل و مرتع ايجاد کنيد. ‎ از سوزاندن بقاياي محصولات کشاورزي در مزارع مجاور جنگل‌ها و مراتع خودداري کنيد.‎ از روشن کردن آتش در نواحي جنگلي و مراتع خودداري کنيد. در مواقع ضروري آتش را در جايگاه‌هاي ويژه يا سطوح بدون ‏پوشش گاهي روشن کنيد و دور آن را با سنگ چين محصور کنيد. ‏ هنگام خاموش کردن آتش، خاکستر‌هاي اجاق را بدون اطمينان از خاموش شدن کامل (به‌وسيله آب يا مدفون کردن با خاک) ‏رها نکنيد.‎ چمن‌هاي اطراف محل سکونت را بايد کوتاه کنيد، برگ‌هاي ريخته شده را جمع‌آوري و سقف خانه را از شاخ و برگ‌هاي زايد ‏درختان پاکسازي کنيد‎.‎ هيزم‌ها را بايد حداقل در فاصله ۱۰ متري محل سکونت انبار کنيد. ‎ اشيا، مايعات و محلول‌هاي قابل اشتعال را بايد در ظروف فلزي خارج از محل سکونت (حداقل ۱۰ متر دورتر از ساختمان و ‏نرده‌هاي چوبي) نگهداري کنيد. ‏ تا فاصله ۱۰ متري اطراف خانه، نبايد درختان چنداني بکاريد. اين اقدام فضايي براي دفاع در برابر آتش‌سوزي ايجاد مي‌کند. بعد ‏از اين فضا نيز شاخ و برگ‌ها و چوب‌هاي خشک را بايد جمع‌آوري کرد. ‎ بهتر است درختان و گياهان مقاوم به آتش در اطراف محل سکونت بکاريد تا مانع از گسترش سريع آتش‌سوزي شوند (مثلا ‏درختان داراي چوب مقاوم، کاج مقاوم به آتش، درخت هميشه بهار). ‏ بايد منابع آب مانند استخر معمولي شنا و چاه آب در دسترس مأموران آتش‌نشاني باشد. ‎ از مصالح مقاوم به حريق مانند سنگ، آجر و فلز در ساخت محل سکونت استفاده شود. در مناطقي که ريسک آتش سوزي بالا ‏است حتي‌الامکان مصالح چوبي به کار گرفته نشود، زيرا کمترين مقاومت را در برابر آتش‌سوزي دارند. ‎ تمام دريچه‌هاي خارجي و سوراخ‌هاي موجود در ساختمان محل سکونت خود را بايد با صفحات فلزي توردار ٦ميلي‌متري ‏بپوشانيد تا مانع پراکنده شدن جرقه آتش شوند. ‎ از پنجره‌هاي چند لايه، شيشه‌هاي ايمني يا پشت پنجره‌اي ضد حريق استفاده کنيد. اين اقدام مانع از انتقال گرما توسط ‏پنجره‌هاي بزرگ خواهد شد. ‎ از پرده‌هاي مقاوم به حريق به منظور افزايش ضريب حفاظت پنجره‌ها استفاده کنيد. ‏ دودکش‌ها، بخاري هيزمي و تمام سيستم‌هاي گرمايي خانه ساليانه توسط فردي کارشناس تميز و بررسي شوند‎. ‎‏ همچنين عايق ‏کاري دودکش‌ها را فراموش نکنيد و توجه داشته باشيد حداقل يک متر از سقف بالاتر باشد. ‏ در هنگام حضور در طبيعت، از خاموش شدن آتش ايجاد شده اطمينان حاصل کنيد. ‏ قبل از آن‌که زباله‌هاي خود را در نواحي جنگلي بسوزانيد به مقامات مسئول اطلاع دهيد و اجازه بگيريد. همچنين قبل از سوزاندن ‏زباله لازم است حداقل ۳ متر اطراف کوره را کاملا تميز کنيد. ‏ هنگام سوزاندن زباله بايد دستگاه اطفاي حريق نيز در دسترس باشد. ‎ اگر با آتش مواجه شديد چه کار‌هايي بايد انجام دهيد؟ درصورت مشاهده آتش‌سوزي سريعا با شماره ١٢۵ تماس گرفته و موقعيت را دقيق و واضح براي آن‌ها شرح دهيد. مراقب افراد ناتوان و کم‌توان مانند افرادي که داراي مشکل جسمي و معلوليت هستند و همچنين کودکان و سالخوردگان باشيد و آن‌ها را خيلي سريع از محل دور کنيد. اگر کسي در محل سکونت خودتان هست، جريان گاز شهري را فورا قطع کنيد. توجه کنيد تنها افراد صلاحيت‌دار حق دارند جريان گاز را مجددا برقرار کنند. دريچه‌هاي زيرزميني را مي‌توانيد با تخته‌هاي چند لايه آماده يا ساير درزگير‌هاي تجاري ببنديد. همچنين کپسول‌هاي حاوي گاز را بايد خاموش کنيد. اگر وسايل و اثاثيه چوبي و قابل اشتعال در حياط بيروني خانه داريد، آن‌ها را به داخل خانه منتقل کنيد. سر شيلنگ آب را به شير‌هاي بيرون از خانه وصل کنيد و آبپاش‌ها را روي سقف و در مجاورت مخازن سوخت قرار دهيد تا بتوانيد فورا از آب استفاده کنيد. بهتر است بوته‌هاي اطراف محل سکونت خود را تا فاصله ۵متري آبپاشي کنيد يا آن‌ها را بچينيد. امکانات اطفاي حريق مانند شن‌کش، تبرزين، اره دستي يا برقي، سطل آب و بيل را در دسترس قرار دهيد. خودروي خود را در پارکينگ يا در فضاي باز به حالت فرار پارک کنيد. در‌هاي خودرو را ببنديد، اما قفل نکنيد. شيشه‌ها بالا کشيده و سوييچ را در حالت استارت بگذاريد، در و پنجره‌هاي گاراژ را ببنديد اما قفل نکنيد. بهتر است سيستم دربازکن اتوماتيک گاراژ را نيز قطع کنيد. پنجره‌ها، دريچه‌ها و در‌ها را بايد بسته نگه داريد، اما پرده و پشت پنجره‌هايي که قابليت اشتعال دارند را بايد برداريد. بهتر است اشياي قابل اشتعال را به وسط منزل مسکوني و دور از پنجره و در‌هاي شيشه‌اي منتقل کنيد. همچنين همه در‌ها و پنجره‌هاي داخلي را بايد ببنديد تا مانع از هجوم شعله‌هاي آتش به داخل شود. اشياي باارزش را که در آب خراب نمي‌شوند، مي‌توان به داخل حوض يا استخر انداخت. اگر تأکيد به تخليه محل شد، بي‌درنگ اين کار را انجام دهيد. بايد راهي دور از شعله آتش انتخاب کنيد. همواره حواستان به تغيير سرعت و جهت شعله‌هاي آتش و دود باشد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد