منظره تماشایی رودخانه تیسا که سالی یکبار اتفاق می‌افتد!

برترين ها/ هر سال از اواخر بهار تا اوايل تابستان، يک پديده طبيعي فوق‌العاده تماشايي رودخانه تيسا در مجارستان را از اين رو به آن رو مي‌کند. ميليون‌ها يک‌روزه دم بلند يا «palingenia longicauda» به شکل ابر بزرگي از رودخانه بالا مي‌آيند، روي سطح آب بال‌بال مي‌زنند، جفتگيري مي‌کنند و مي‌ميرند؛ همه اين‌ها در عرض چند ساعت اتفاق مي‌افتد. يک‌روزه‌‌ها نام يک راسته از زيررده بال‌داران است. به خاطر اينکه عمر اين حشرات بسيار کوتاه است و بعد از اينکه حشره‌ي کامل ظاهر شد يک يا دو روز و بيشتر از سه روز زنده نمي‌مانند به آن‌ها يک‌روزه‌‌ها مي‌گويند. اين رويداد منحصربه‌فرد که ۳ تا ۴ روز طول مي‌کشد را شکوفايي رود تيسا مي‌نامند و جزء جذاب‌ترين پديده‌هاي طبيعي رودخانه‌هاي اروپا است. يک‌روزه‌هاي تيسا بزرگترين گونه يک‌روز‌ه‌ها در اروپا هستند که ابعاد آن‌ها از سر تا دم به ۱۲ سانتيمتر مي‌رسد. اين حشره بيشتر عمرش (۳ سال) را به شکل لارو در گل‌و‌لاي ته رودخانه مي‌گذراند. يک‌روزه‌هاي نر بالغ فقط چند ساعت وقت دارند يک ماده پيدا کنند و قبل از مرگ با او جفتگيري کنند. نر‌ها براي اين کار روي رودخانه سُر مي‌خورند و سعي مي‌کنند يکي از ماده‌هاي روي سطح رودخانه را باردار کنند. يک روزه‌هاي ماده بعد از جفتگيري، برخلاف جريان رودخانه چند کيلومتر پرواز مي‌کنند و در راه تخم مي‌گذارند. تخم‌ها تهِ رودخانه مي‌روند و بعد از ۴۵ روز به لارو تبديل شده و در گل و لاي تونل‌هايي درست مي‌کنند که در هر فوت مربع آن حدود ۴۰۰ يک‌روزه وجود دارد. بعد از سه سال، لارو‌ها سطح را مي‌شکافند و يک‌روزه‌هاي بالغ ظاهر مي‌شود. بعد از بلوغ کامل، تنها ۳ ساعت تا مرگ فرصت دارند. باتوجه به اينکه هيچ زماني براي معاشقه نيست، توليد مثل معمولا يک عمل جبري است و گاهي تا ۲۰ يک‌روزه نر همزمان سراغ تنها يک ماده مي‌روند. از لارو درآمدن همزمان يک‌روزه‌ها يکي از ديدني‌ترين‌هاي طبيعت است، چون به نظر مي‌رسد روي سطح آب مي‌رقصند و در تلاش براي پيداکردن جفت در زمان کمي که دارند، ساحل رودخانه، جاده و سطح اطراف را مي‌پوشانند. بيشتر يک‌روز‌ه‌ها بعد از جفتگيري فورا مي‌ميرند. در پايان رقص يک‌روزه آن‌ها، سطح رود تيسا پر از يک‌روزه‌هاي مرده مي‌شود. در برخي موارد انبوه يک‌روزه‌هاي مرده جاده‌ها و پل‌ها را مسدود مي‌نند و بايد با ماشين برف‌روب آن‌ها را جمع کرد. مزاياي از لارو درآمدن هماهنگ آن‌ها بديهي است: از آنجا که حشرات فقط در مرحله بلوغ مي‌توانند جفتگيري کنند، شانس پيداکردن جفت به حداکثر مي‌رسد که براي گونه‌هايي که چنين عمر کوتاهي دارند بسيار اهميت دارد. علاوه بر اين، شکارچياني مثل خفاش‌ها و پرندگان از ظهور ناگهاني ابر طعمه شگفت‌زده مي‌شوند و فقط تعداد کمي از آن‌ها را مي‌توانند شکار کنند. امروزه، رود تيسا در مجارستان و انشعابات آن تنها جاي جهان هستند که مي‌توانيد اين يک‌روزه‌هاي دم‌بلند را در آن پيدا کنيد. اما يک قرن پيش در رودخانه‌هاي کم‌ارتفاع اروپا زياد بودند. به گفته کارشناسان، ترکيب آلودگي آب ناشي از صنايع سنگين و طراحي مجدد حاشيه رودخانه، زيستگاه طبيعي لارو يک‌روزه‌ها را از بين برد. بعد از بسته‌شدن کارخانه‌هاي کمونيستي در اوايل دهه ۱۹۹۰، آلودگي بسياري از رودخانه‌هاي شرق اروپا کم شد و يک‌روزه‌ها به برخي از آن‌ها بازگشتند، مثل رودخانه دانوب که در ۳۰ کيلومتري شمال بوداپست قرار دارد. اکنون با برداشت تخم‌ها از تيسا و سپس انتقال آن‌ها به ساير رودخانه‌هاي اروپا براي بازگرداندن يک‌روزه‌ها به رودخانه‌ تلاش‌ها مي‌شود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد