کجارو/ شهر بندري چابهار در استان سيستان و بلوچستان هميشه مورد توجه مردم، چه از نظر سياسي يا فرهنگي و گردشگري بوده است.
چابهار يکي از شهرهاي جنوب شرقي استان سيستان و بلوچستان و تنها بندر اقيانوسي ايران است که در کرانه درياي مکران و اقيانوس هند قرار دارد. اين بندر يکي از مهمترين چهارراههاي کريدور شمال- جنوب بازرگاني جهاني است.
چابهار علاوهبر موقعيت بازرگاني، داراي جاذبههاي فراوان تاريخي و طبيعي است. آبوهواي اين شهر و پيرامون آن هميشه بهاري و معتدل است و به همين دليل چابهار (چهاربهار) ناميده ميشود.
وجه تسميه
گمان غالب اين است که نام چابهار تغييريافته چهاربهار است، چرا که اين منطقه هميشه آبوهواي بهاري دارد. گمانه ديگر اين است که چون در قديم مردم چابهار به اين بندر چه بار ميگفتند (به معناي اينکه از مسافران ميپرسيدند که چه باري دارند) پس چابهار تغييريافته «چه بار» است. جابهار در گويش محلي مردم اين منطقه به کساني گفته ميشود که در اطراف چاه آب سکني گزيدهاند. در شهر چابهار جهت تأمين آب مورد نياز مردم در زمان قديم از چاههايي که مردم حفر ميکردند، استفاده ميشد و چه به معناي چاه آب و بار به معناي پيرامون. اين اصطلاح به مرور زمان با ورود غيربوميان به شهر و توسعه شهر آن به چابهار و چهار بهار تغيير يافته است.
ديدنيهاي چابهار
شهر چابهار ديدنيهاي تاريخي و طبيعي بسياري دارد که در ادامه آنها را معرفي خواهيم کرد.
کوههاي مينياتوري
اين کوهها از ديدنيهاي حيرتانگيز چابهار به موازات ساحل از منطقه کچو تا نزديکي خليج گواتر کشيده شده و از پديدههاي مورفولوژي اين ناحيه محسوب ميشود.
تالاب ليپار
اين تالاب به تالاب صورتي نيز موسوم است و از مناطق زيبا و طبيعي منطقه است که با چشماندازي فوقالعاده در ۱۵ کيلومتري شرق چابهار در نزديکي روستاي رمين و در مسير جاده ساحلي چابهار-گواتر قرار گرفته است. وجود پرندگاني چون چنگر، فلامينگو، کشيم، انواع حواصيل، طاووسکن، باقرقره، تيهو، عقاب دشتي، زيبايي اين منطقه را دوچندان کرده است.
مسجد جامع دزک
اين مسجد در روستاي دزک در ۳ کيلومتري شرق سراوان واقع شده است. زمان ساخت مسجد مشخص نيست. احتمال داده ميشود که اين مسجد به زمان دوران صفويه تعلق داشته باشد. مصالح به کار رفته در ديوارها و ستونها از خشت وچينه و پوشش سقف از فرآوردههاي نخل و خرما و گز و کنار است.
موزه محلي چابهار
ساختمان قديمي فرمانداري چابهار که از دوران قاجار به جا مانده، اکنون موزه محلي چابهار است. اين بنا روي سکويي به ارتفاع يک و نيم متر و به وسعت حدود ششصد و پنجاه متر مربع بنا شده و داراي سه در ورودي، مجموعه اتاقها، راهرو و… است. بنا در دو طبقه ساخته شده است که قسمتي از آن بوسيله سکويي با سقف چوبي و ستون آهني احاطه شده است.
غارهاي بان مسيتي
غارهاي بان مسيتي به مجموعه غارهايي در ۵ کيلومتري شمال باختري روستاي تيس در دامنه کوه شهبازبند (در نزديکي چابهار) گفته ميشود. يک غار طبيعي و دو غار مصنوعي درکنار هم قرار دارند. غار اول طبيعي و به شکل نيمدايره و با استفاده از روش تراشکاري درون غار و دهانه آن توسعه پيدا کرده است. يک آرامگاه کوچک از گچ بهصورت دوسطح افقي که روي يکديگر قرار دارند و فاقد آثاري مانند سنگنبشته، خط و لوحه در عمق يک متر از سطح غار ديده ميشود که در گرد آن يک فضاي کوچک وجود دارد.
قلعه پيروز گت
قلعه پيروز گت در بخش مرکزي پنج کيلومتري شمال غربي چابهار در روستاي تيس قرار دارد. اين اثر از دوره اشکانيان و ساسانيان است.
اين دژ بر فراز تپهاي در ميانه دره تيس واقع است. بلندي تپه از ارتفاع دو رشته کوه پيرامون تپه بيشتر نيست. آثاري از برجها در ضلع شمالي و جنوبي ديده ميشود.
درخت مکرزن
درخت مکرزن که به انجير معابد، لور و انجير هندي نيز معروف است، نام درختي معروف در شهرهاي چابهار و نيک شهر است.
اين درخت از جاذبههاي گردشگري اين دو شهر بهشمار ميآيد. اصل اين گياه از هند شرقي و داراي برگهاي پهن است و شاخههاي آن به پايين سرازير ميشود و در لاي شنها ريشه ميدواند.
گل افشان
يکي از ديدنيهاي حيرتانگيز شهرستان چابهار، کوههاي گلافشان آن است که مهمترين آنها در نقطهاي نزديک به کنارک به نام بندر تنگ قرار دارد. کوه گلافشان بندر تنگ با ارتفاع تقريبي ۱۰۰ متر و قطر قاعده کمي بيش از ۱۰۰ متر در فاصله حدود ۱۰۰ کيلومتري شهرستان چابهار قرار دارد.
بالا رفتن از کوه اگر فصل بارندگي نباشد، تقريبا راحت است. در بالاترين نقطه کوه چالهاي به قطر کمتر از يک متر و به عمق حدود نيم متر وجود دارد که با گل پوشيده شده است. در فواصل زماني حدود يک دقيقه، مقداري گل با صداي خاصي شبيه به ترکيدن يک حباب، از چاله خارج و به اطراف پراکنده ميشود. درکنار اين کوه، دو کوه کمارتفاع ديگر وجود دارد که به نظر ميرسد زماني آنها نيز گلافشان بودهاند.
منطقه حفاظت شده گاندو
رودخانه باهوکلات يکي از پرآبترين رودخانههاي استان سيستان و بلوچستان و عامل اصلي حيات و زندگي در جنوب استان به حساب ميآيد.
اين رودخانه بهويژه بهدليل زيستگاه تمساح ايراني اهميت توريستي فراوان دارد.
اين رودخانه آبهاي مناطق وسيعي از صفحات جنوبي شهرستان ايرانشهر (بخشهاي سرباز، بمپور، راسک) و شهرستان چابهار (بخشهاي دشتياري قصر قند) را جمعآوري کرده و به درياي عمان سرازير ميکند.
مسجد جامع تيس
از مناطق ديدني چابهار ميتوان از مسجد تيس نام برد؛ مسجد جامع تيس که از لحاظ معماري مانند مساجد کشورهاي پاکستان و هندوستان است، مانند اکثر مساجد اهل تسنن يک مناره دارد. صحن اين مسجد هر زائري را ولو براي اولينبار، به ياد تابلوهاي پر از رنگ زيبا مياندازد. مناره و گنبدهايي که با رنگهاي سبز و قرمز زيباتر شدهاند و درهايي که با شيشهکاريهاي منظم و نامنظم رنگارنگ جلوهايي چشمنواز به مسجد دادهاند و مردماني سفيدپوش و بلوچزبان که دوستانه و مهربان زائران را با لبخند نگاه ميکنند.
در منتهي اليه جنوب شرقي ايران، در آخرين نقطه مرزي شهرستان چابهار و تماس با مرز پاکستان بندري کوچک و قديمي اما زرخيز به نام «گواتر» قرار گرفته است. گواتر، تکه کوچکي از محدوده سيستان و بلوچستان واقع در منتهي اليه جنوب شرقي سرزمين زرخيز ايران اسلامي، چون گوهر بهشتي در ساحل درياي عمان ميدرخشد.
گواتر به واسطه قرار گرفتن در مجاورت جنگلهاي حرا يکي از مناطق حفاظت شده محيط زيست به شمار ميرود.
بازار