قلعه الموت، پیوند تاریخ و طبیعت

بروزرسانی 1398/09/20 - 22:53

سفرزون/ اگر از تهران به سمت قزوين و در آزاد راه تهران-قزوين قبل از ميدان ورودي شهر قزوين(ميدان مينودر) به سمت راست جاده حرکت کنيد به ابتداي جاده‌اي مي‌رسيد که به يکي از جاهاي ديدني ايران که نام آن با اسماعيليه پيوند خورده ختم مي‌شود. نام اين مکان ديدني قلعه الموت است. در بسياري از منابع عنوان شده است که از اين قلعه در گذشته به عنوان زندان استفاده مي‌شده اما بعدها مشخص شد که افرادي نه از بين مردم عادي بلکه افرادي با جايگاه اجتماعي خاص هم در آن‌جا زندگي مي‌کردند.

قلعه الموت ، يک سفر دلچسب و متفاوت دژ الموت در بين رشته‌کوه‌هاي البرز قرار گرفته و به همين دليل حتي در فصل تابستان هم آب و هوايي خنک و معتدل دارد به قدري که حتي گاهي در ميانه‌ تابستان هم فراموش مي‌شود که در فصلي گرم قرار گرفته‌ايم. قلعه الموت علاوه بر آب و هواي بي‌نظير آن جاذبه‌هاي طبيعي فراواني همچون درياچه اوان و قلعه سيلان را دارد که براي طبيعت‌گردان و کوهنوردان هم جذابيت‌هاي بسيار ايجاد مي‌کند. يکي ديگر از دلايل سفر به الموت وجود قلعه اسماعيليان در اين منطقه است. بناي زيباي قلعه حسن صباح از مهم‌ترين نکات درباره معماري اين قلعه ساخت و طراحي بي نظير بناها و ديوارهاي آن است که يکي از غيرقابل نفوذترين قلعه‌ها در زمان خود بوده است. قلعه حسن صباح که در بين مردم محلي به نام قلعه حسن مشهور بوده از دو قسمت غربي و شرقي تشکيل شده است. قسمت غربي آن به نام جورقلا(قلعه بزرگ) و قسمت شرقي آن با نام جيرقلا(قلعه کوچک) خوانده مي‌شود. از بين برج‌هاي اين قلعه تنها برج‌هاي گوشه شمالي و جنوبي و شرقي پا برجا هستند اما برج گوشه شرقي از بقيه سالم تر است. تنها راه ورود به قلعه هم از طريق ضلع شمال شرقي است. سيستم پيچيده آب‌رساني يک از عجايب قلعه الموت است که از چشمه کلدر آب را به دژ رسانده و در حوض‌هاي سنگي ذخيره مي‌کند. الموت فضاي دلچسبي براي کمپينگ دارد شما در سفر خود به قلعه الموت علاوه بر بازديد از اين قلعه حيرت انگيز و آشنايي با حکومت‌هايي که در مقاطعي از تاريخ در اين قلعه حضور داشته‌اند از درياچه زيبا و کوهستاني اوان هم مي‌توانيد ديدن کنيد. مسير دسترسي به اين درياچه به هيچ عنوان دشوار نيست و دشت‌هاي اطراف آن فضاهاي بسيار دلچسبي براي کمپ محسوب مي‌شود. کساني هم که اهل کوهنوردي هستند در اطراف اين درياچه کوه‌هاي بسياري وجود دارد که مي‌توانند با کوهنوردي وجه ماجراجويانه بيشتري به سفرشان بدهند. تاريخ قلعه الموت قلعه الموت، با ظاهر جذاب و حيرت‌انگيز خود و معماري زيبا و ديدني‌اش، از جمله مهم‌ترين و جالب‌توجه‌ترين قلعه‌هاي تاريخي ايران است. تاريخ اين قلعه به زمان‌هاي بسيار دور و به دوره «حسن صباح» باز مي‌گردد. به همين دليل است که بسياري از افراد محلي، قلعه الموت را با نام «قلعه حسن» نيز مي‌شناسند. حسن صباح، فردي اهل شهر قم بود که از شيعيان ۱۲ امامي نيز به شمار مي‌رفت. علي‌ بن محمد، پدر حسن صباح، از عرب‌هاي کوفه و مردي سرشناس بود. حسن صباح، در نيشابور درس خوانده بود و نامش در کنار نام بزرگاني چون خواجه نصيرالملک طوسي و حکيم عمر خيام، به عنوان سه يار و همراه برده مي‌شود. پس از آنکه حسن صباح به سن جواني رسيد، از قم به ري رفتند. در آن زمان، ري مرکز فعاليت‌هاي اسماعيليه بود و با رفتن حسن صباح به آنجا، شخصي به نام اميره ضراب، او را به فرقه اسماعيليه جذب کرد. پس از اين دوران و طي تحصيل صباح در قاهره، او دوباره به ايران بازگشت و با سفر به جاهاي مختلف کشور، از جمله الموت و مستقر شدن در دژ آن، فعاليتش را آغاز کرد. حسن صباح که حدود ۳۵ سا با نام «دهخدا» در دژ الموت حکمراني مي‌کرد، مردم را به فرقه خود يعني شاخه اسماعيليان نزاري فرا مي‌خواند. حسن صباح يکي از اعجوبه‌هاي زمان خود و فردي خوش فکر و پرهيزکار و نابغه‌اي در امور نظامي بود که قلعه‌هايي غيرقابل نفوذ داشت. صباح مبارزات خودش را عليه حکومت عباسيان و سلجوقيان و ديگر امراي منطقه در قلعه الموت ترتيب داد. او در نبرد با خلفاي عباسي و اميران سلجوقي، هميشه پيروز ميدان بود و هيچ‌گاه از مبارزه با آن‌ها تسليم نشد. قلعه حسن يا الموت، پايان تلخي داشت و در شوال ۶۵۴ هجري قمري، به دستور هلاکو به آتش کشيده شد. پس از تخريب و ويراني، به عنوان تبعيدگاه و زندان مورد استفاده قرار گرفت تا به دوره صفوي و روزگار شاه طهماسب رسيد. از دورا شاه طهماسب صفوي تا سال ۱۰۰۲ هجري، قلعه با پيکره‌اي سالم پابرجا بود اما متاسفانه در پي حفاري‌هاي زمان قاجار براي يافتن گنج در اين منطقه، قسمت‌هاي زيادي از قلعه ويران شد. اسرار و عجايب قلعه الموت الموت، يکي از عجيب‌ترين مکان‌هاي ديدني در ايران است که تمدني کهن دارد. در دل اين قلعه شگفت‌انگيز، رمز و رازهايي نهفته است که جذابيت آن را چند برابر مي‌کند. اين قلعه بر فراز صخره‌اي بلند قرار گرفته که حدود دو هزار و ۱۶۳ متر از سطح دريا فاصله دارد. بلندي صخره و قرارگيري قلعه در بالاترين نقطه آن، باعث شده تا شگفتي و هيبت فوق‌العاده‌اي پيدا کند. نام قلعه زيبا و ديدني الموت، از دو واژه «اله» و «موت» ساخته شده است و معناي آن تعليم عقاب است. شايد جالب باشد که بدانيد موقعيت قرارگيري دژ به شکلي است که از هر چهار طرف به پرتگاه منتهي مي‌شود و تنها راه رسيدن به قلعه، انتهاي ضلع شمال شرقي آن است. بخش شرقي و بخش غربي قلعه حسن با نام‌هاي جورقلا و پيازقلا به معني قلعه بالا و قلعه پايين مشهور است‌. اما مهم‌تر از اين‌ها، اتاق‌هاي کنده شده در داخل صخره هستند که گويا محل نگهباني بوده‌اند.

يکي از عجايب قلعه تاريخي الموت، وجود چاله آبي در اتاق‌هاي بخش شمال غربي است. اگر آب اين چاله را خالي کنيد، دوباره پر از آب مي‌شود. علت اين پديده به روشني مشخص نيست اما احتمال مي‌رود که چاله به حوض جنوبي وصل است. اگر به قسمت جنوب غربي دژ برويد، حوضي را مي‌بينيد که به طول ۸ متر و عرض ۵ متر در داخل يک سنگ کنده شده است‌ و همچنان در دوره‌هاي پر بارش، از آب پر مي‌شود. وجود چنين حوضي در داخل يک سنگ مربوط هزاران سال پيش، شگفت‌آور و حيرت‌انگيز است. نزديک به اين حوض، درخت تاک بسيار قديمي، تنومند و بزرگي قرار دارد که همچنان سرسبز و پابرجاست و از معروف‌ترين ديدني‌هاي قلعه به شمار مي‌رود. مردم محلي الموت اعتقاد دارند که حسن صباح، خودش اين درخت تاک را کاشته است.

بخش آبراه‌ها و آبرساني به مکان‌هاي مختلف قلعه، بسيار مهندسي شده و سازماندهي شده است. در داخل قلعه، آب انبارهاي زيادي تعبيه شده است که به وسيله آب‌راه‌هاي ايجاد شده در سنگ‌ها، آب را از دور دست به داخل آب‌انبارهاي قلعه منتقل مي‌کند. همه اين عجايب و زيبايي‌ها به‌طور يک‌جا در قلعه حسن يا الموت جاي گرفته است که با يک بار ديدن آن‌ها، دهان‌تان به حيرت باز خواهد شد. کتاب قلعه الموت کتاب معروفي که درباره اين قلعه ديدني نگاشته شده، «خداوند الموت» نام دارد. اين کتاب جذاب درباره دژ الموت و حسن صباح نوشته شده که نويسنده آن فردي به نام «پل آمير» است. اين کتاب را ذبيح‌الله منصوري ترجمه کرده و متن کتاب را به خوبي به فارسي برگردانده است. در کتاب قلعه الموت مي‌تواند اطلاعات مفيد و ارزشمندي را درباره تاريخچه قلعه، اقدامات حسن صباح و شرح مبارزات او و … بخوانيد.

قلعه شيرکوه قبرستان قديمي نزديک به قلعه به نام اسبه کله چال، قلعه نويزرشاه، قلعه شيرکوه، آرامگاه سنگي حسن‌آباد، کاروان‌سراي سنگي پيچ بن، درياچه اوان و مجموعه زيباي غارهاي الموت، ديدني‌هايي هستند که در نزديکي قلعه قرار دارند. اگر به دژ زيباي الموت سفر مي‌کنيد، حتما از آثار طبيعي و مصنوعي اطراف آن نيز ديدن کنيد. بهترين زمان سفر به الموت به طور کلي به دليل آن‌که قلعه الموت در دامنه البرز قرار گرفته است فصل مناسب سفر به آن فصل بهار و تابستان است؛ زماني که دشت‌ها و دامنه‌هاي البرز سرتاسر سبزرنگ خواهند شد؛ با آغاز فصل سرما کم کم دماي اين منطقه کاهش پيدا مي‌کند و به نظر زمان مناسبي براي رفتن به اين ناحيه نخواهد بود. وسايل مورد نياز در سفر به الموت کفش مناسب پياده‌روي يکي از اصلي‌ترين وسايل مورد نياز در سفر به اين منطقه است. تمام سعي تان بر اين باشد که سبک سفر کنيد و تنها وسايل شخصي و ضروري را همراه با خود داشته باشيد. اگر زمان سفر شما به دژ الموت در نيمه دوم سال است حتما لباس گرم همراه با خود داشته باشد؛ البته پيشنهاد ما به شما اين است که يک دست لباس اضافي همراه با خود داشته باشيد چون ممکن است زماني را هم در کنار درياچه اوان بگذرانيد و لباس‌هايتان مرطوب شود و نياز به تعويض لباس داشته باشيد. اگر اهل عکاسي حرفه اي هستيد دوربين عکاسي خود را فراموش نکنيد تا مناظر بي نظيري را از سفر خود به اين منطقه فوق العاده زيبا ثبت کنيد. مسير دسترسي به قلعه الموت براي رفتن به قلعه تاريخي الموت ابتدا بايد به سمت قزوين رهسپار شويد. معروف‌ترين مسير براي رسيدن به الموت از پايتخت، انتخاب آزادراه تهران-قزوين است. پس از عبور از اين آزاد راه، نرسيده به ميدان مينودر مي‌توان از طريق جاده‌اي زيبا از سمت قزوين به اين منطقه رسيد؛ جاده اي زيبا که در ابتدا مسيري سربالايي در کوه‌هاي البرز قرار دارد و سپس به سوي الموت سرازير مي‌شود. براي رسيدن به الموت از قزوين چيزي در حدود يک ساعت و نيم در راه خواهيد بود و به دليل چشم‌نواز بودن مسير و داشتن مناظر زيبا خستگي راه را احساس نخواهيد کرد. نکاتي که براي سفر به قلعه الموت بايد بدانيد سفر به قلعه زيبا و شگفت‌انگيز الموت، در عين جذابيت و هيجان، با سختي‌هايي همراه است که بايد خودتان را براي آن آماده کنيد. از آنجايي که اين قلعه بر بالاي صخره‌اي بلند قرار دارد، بايد براي رسيدن به آن، از راه پلکاني و بسيار طولاني حرکت کنيد. بنابراين پيش از حرکت، خودتان را براي اين مسير آماده کنيد. يادتان باشد کفش مناسب پياده‌روي بپوشيد تا پاهايتان اذيت نشود. به دليل موقعيت کوهستاني قلعه، هواي منطقه اندکي سرد است. بنابراين به همراه داشتن لباس گرم شما را از سرما حفظ مي‌کند. اگر همراه با کودکان و يا سالمندان ناتوان، به اين منطقه سفر مي‌کنيد، بهتر است آن‌ها را در جايي خوش آب و هوا مستقر کنيد و خودتان به بالاي قلعه برويد. در ميان مسير، استراحتگاه‌هايي وجود دارد که در صورت خستگي مي‌توانيد دقايقي را در آنجا بنشينيد. يادتان باشد، قلعه حسن، جزء ميراث ملي ايران و از درخشان‌ترين آثار برجاي مانده تاريخي است؛ پس در حفظ و نگهداري آن نهايت وسواس را به خرج دهيد و همچون يک گردشگر حرفه‌اي مراقب پاکيزگي محيط اطراف قلعه باشيد. زماني‌که به بالاي قلعه برسيد، زيبايي و عظمت دژ و چشم‌انداز اطراف آن، شما را شگفت‌زده خواهد کرد.

ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد