زوميت/ عکاسي در هر شرايط و هر سبکي يکي از زيباترين و مهيج ترينهاي هنرها محسوب ميشود که به ثبت بهترين لحظات ميانجامد. لحظاتي که شايد ديگر تکرار نشوند. اما موضوعي که هر عکاسي پس از انتخاب دوربين عکاسياش بايد به آن توجه کند لنز مورد نظرش است.
عکاسي به معناي ثبت و ايجاد يک تصوير است که معمولا در دو مرحله انجام ميشود:
بدستآوردن تصوير به وسيلهٔ دوربين و ثبت آن روي نگاتيو (فيلم) يا گيرنده تصوير الکترونيکي
ظاهر کردن تصوير مخفي حاصل از دوربين عکاسي و پايدارکردن آن
در اين فرآيند، دريافت و ثبت نور بر روي يک سطح حساس به نور، مانند نگاتيو يا گيرنده تصوير، سبب ميشود الگوهاي نوري بازتابيده شده يا ساطع شده از اشيا بر روي سطح حساس به نور (نقره کلريد يا گيرنده) تأثير گذارد و باعث ثبت تصاوير گردد. عکاسي داراي سه جنبهٔ علمي، صنعتي و هنري بوده که بهعنوان يک پديدهٔ علمي متولد و بهشکل يک صنعت گسترش يافت و به عنوان هنر تثبيت شد.
عکاسي توسط يک فرد کشف و تکميل نشدهاست، بلکه نتيجهٔ تلاش بسياري از افراد در زمينههاي مختلف و اکتشافات و نوآوريهاي آنان در طول تاريخ است و سالها قبل از اختراع عکاسي، اساس کار دوربين عکاسي وجود داشتهاست، اما اولين تصوير ليتوگرافي نوري در سال ۱۸۲۲ ميلادي توسط مخترع فرانسوي، ژوزف نيسه فور نيپس توليد شد و پس از آن توانست عکسي دائمي از طبيعت به نام اصطبل و کبوترخانه را خلق کند.
او با همکاري لوئي داگر، آزمايشهايي را بر ترکيبات نقره براساس يافتههاي يوهان هاينريش شولتز انجام دادند و داگر در سال ۱۸۳۷ توانست روش داگرئوتايپ را اختراع کند. تئوري عکس رنگي سهرنگ، توسط جيمز کلرک ماکسول در سال ۱۸۵۵ پيشنهاد شده بود.
برپايهٔ نظريهٔ او، نور مرئي از سه رنگ اساسي قرمز، سبز و آبي، تشکيل شدهاست. پس فيلمي از سه لايه ساخت که هر لايهٔ آن نسبت به يکي از سه رنگهاي اوليه حساس بود و توانست نخستين عکسرنگي را در سال ۱۸۶۱ به ثبت برساند. جورج ايستمن در سال ۱۸۸۴ ميلادي فيلم رول را که فيلمي از جنس پلاستيک آغشته به امولسيون ژلاتيني است را ابداع کرد و با ساخت دوربين جعبهاي در سال ۱۸۸۸، عکاسي را براي مردم عادي مقرون به صرفه کرد و تحول مهمي در عکاسي ايجاد کرد.
ادوين لند نوعي دوربين آنالوگ ظهور فيلم فوري موسوم به دوربين پولارويد را اختراع کرد که بلافاصله پس از عکسبرداري، نسخهٔ چاپشدهٔ عکس را پرينت ميکردند و عکس گرفتهشده يک دقيقه بعد و در مدلهاي جديدتر تا چند ثانيه بعد، قابل رويت بود. در عکاسي آنالوگ، بايد تمامي تدبيرات اعمّ از: اصلاح رنگ، نور و کنتراست را قبل از نوردهي انجام داد. چون تقريباً بعد از نوردهي و ظهور فيلم، در اين خصوص کار زيادي نميشود انجام داد.
ظهور در عکاسي به معناي مواجهه دادن فيلم عکاسي يا کاغذ عکاسي با مواد شيميايي است که باعث تبديل شدن فيلم به يک تصوير منفي (نگاتيو) يا مثبت (اسلايد)، و يا کاغذ به تصوير عکس ميشود در حالي که عکاسي ديجيتال به فرآيند ثبت تصاوير به وسيلهٔ دريافت و ثبت نور برروي سطح حساس به نور سنسور الکترونيکي گفته ميشود. الگوهاي نوري بازتابيده شده يا ساطع شده از اشياء بر روي سطح حساس به نور سنسور تأثير ميگذارد و باعث ثبت تصاوير ميگردد.
مفاهيم مرتبط با مبحث لنزها
اطلاعات مربوط به نحوه عملکرد لنزها، انواع آنها و کاربردهاي متنوعي که در عکاسي ديجيتال دارند براي هر فردي که قصد دارد بطور جدي به عکاسي بپردازد لازم است. انتخاب لنز مناسب براي گرفتن يک عکس خاص با توجه به نوع دوربين، کيفيت مورد نظر، سرعت لنز، وزن، اندازه و حتي قيمت لنز ميتواند موضوعي چالش برانگيز باشد. دانش استفاده بجا از لنزهاي مختلف و اطلاع از توانايي آنها در ايجاد تصاوير گوناگون نقش مهمي در افزايش کنترل خلاقانه هر عکاسي بر جريان گرفتن عکس بر عهده دارد.
عدسي يا لنز (Lens)
عدسي يا لنز (Lens) از يک قطعه منحني شفاف از جنس شيشه يا پلاستيک ساخته شده است. لنز يکي از اجزاي اصلي دوربين عکاسي است و باعث ميشود تصويري با وضوح مناسب بر روي سنسور تشکيل گردد. لنزهايي که در دوربينهاي عکاسي استفاده ميشوند معمولا از تعدادي عناصر اپتکال (عدسي) تشکيل شده است که در ترکيب با يکديگر عمل ميکنند. شعاعهاي نوري که از سمت سوژه به دوربين ميرسد، پس از برخورد به لنز از آن عبور کرده و با تغيير زاويه بر روي سطح سنسور دوربين متمرکز ميشوند.
شکست نور در اثر عبور از لنز
استفاده از چند عدسي در ساختمان داخلي لنز به اين منظور است تا بهترين کيفيت وضوح تصوير با کمترين اختلال در امواج نوري و در نتيجه تصوير نهايي بوجود آيد. از اختلالاتي که در اثر عبور نور از داخل لنز بطور شايع رخ ميدهد ميتوان کاهش کنتراست، کاهش وضوح (Blurring)، اعوجاج رنگي (Chromatic aberration)، کاهش شعاعي در روشنايي تصوير (Vignetting) و اعوجاج خطوط (Distortion) را ذکر کرد. درجاتي از اين اختلالات در هر لنزي ديده ميشود. لنزهاي با کيفيتتر اختلالات نوري کمتري بروز ميدهند.
فوکوس (Focus)
فوکوس (Focus) کردن بر روي سوژه فرايندي است که در طي آن تصوير سوژه به صورت کاملا واضح و شارپ بر روي سنسور دوربين تشکيل ميگردد و زماني که تصوير سوژه بر روي سنسور فوکوس شد، نقطهاي که سوژه در مقابل دوربين قرار گرفته است و لنز بر روي آن فوکوس کرده است به نام نقطه فوکوس (Focus Point) ناميده ميشود.
جالب است بدانيد؛ در اين نقطه حداکثر وضوح تصوير وجود دارد. در دوربينهايي که براي فوکوس لنز، تنظيم دستي دارند (مثل دوربينهاي SLR)، بر روي لنز حلقهاي به نام حلقه فوکوس (Focus Ring) وجود دارد که با چرخاندن آن، عدسيهاي داخل لنز جابجا شده و با توجه به فاصله سوژه تا دوربين، تصوير آن را بر روي سنسور بطور واضح تنظيم ميکند.
زاويه ديد (Angle of View) (AOV)
زاويه ديد لنز عبارت است محدوده زاويهاي که دو شعاع آن از دوربين تا منتهي اليه دو طرف صحنهاي که از داخل دوربين مشاهده ميشودکشيده شده است و هر چه اين زاويه بزرگتر باشد، محـدوده بيشتري از صـحنه مقابـل دوربين بر روي سنسور منعکس ميگردد. زاويه ديد را ميتوان در هر يک از سطوح افقي، عمدي يا مورب بر حسب درجه تعيين کرد.
ميدان ديد (Field of view)
ميدان ديد به معناي اندازهاي از سطح صحنه است که توسط دوربين ديده ميشود و در عکس ثبت ميگردد؛ بنابراين هر چيزي که در بيرون ميدان ديد دوربين قرار گرفته باشد تصوير آن توسط دوربين ثبت نميشود. هر چه زاويه ديد (AOV) لنز بيشتر باشد، ميدان ديد دوربين بزرگتر خواهد بود.
فاصله کانوني (Focal Length)
مرکز اپتيکي (Optical Center) در لنز، نقطهاي در داخل لنز است که اگر دو پرتو نور موازي از نقطه بينهايت به داخل لنز بتابد، در اين نقطه يکديگر راقطع مي کند. فاصله کانوني (Focal Length) لنز عبارت است از فاصله مرکز اپتيکي لنز تا سنسور دوربين وقتي که لنز در بينهايت فوکوس شده است. فاصله کانوني لنز معمولا با واحد ميليمتر (mm) مشخص ميگردد.
هر چه فاصله کانوني کوتاهتر باشد، زاويه ديد دوربين (Angle of View) بيشتر است و سطح وسيع تري در مقابل دوربين قابل ثبت خواهد بود و به عبارتي مي توان گفت، ميدان ديد (Field of view) آن وسيعتر خواهد بود. هر چه فاصله کانوني لنز بلندتر باشد، ميدان ديد (Field of view) آن کوچکتر است يعني زاويه ديد (Angle of View) آن کمترتر است.
اگر با يک دوربين و لنز ثابت طوري جابجا شويم که نسبت به سوژه نزديک و دور شويم، در هنگام دور شدن از سوژه اگر چه زاويه ديد لنز ثابت است، ولي سطح وسيع تري از صحنه در مقابل دوربين ديده ميشود، بنابراين بدون تغيير در زاويه ديد، ميدان ديد وسيعتر ميشود.
قدرت بزرگنمايي (Magnification power)
قدرت بزرگنمايي (Magnification power) لنز، قدرت لنز در بزرگ کردن اندازه سوژه است و هر چه اين قدرت بيشتر باشد، سوژه در اندازه بزرگتري در داخل دوربين ثبت ميشود. قدرت بزرگنمايي در لنزها با عدد فاصله کانوني نمايش داده ميشود. هر چه فاصله کانوني لنز بلندتر باشد قدرت بزرگنمايي آن بيشتر است. ميزان بزرگنمايي لنزهاي با فاصله کانوني مختلف از يک صحنه ثابت. ميزان بزرگنمايي لنزهاي با فاصله کانوني مختلف از يک صحنه ثابت است.
سرعت لنز (Lens Speed)
اصطلاح سرعت لنز در خصوص حداکثر ميزان باز شدن روزنه ديافراگم لنز است که به آن عدد اف (f-number) ميگويند. اين عدد بر روي بدنه لنزها حک شده است، بطوريکه حداکثر بزرگي روزنه ديافراگم (Aperture) يک لنز هر چه بيشتر باشد، لنز سريع تري تلقي ميشود. مثلا لنزي که عدد f آن بر روي بدنه ۱:۱.۴ حک شده است نسبت به لنزي که عدد f آن ۱:۲.۸ ميباشد لنز سريع تري است.
قابليت بيشتر براي باز شدن روزنه ديافراگم اين امکان را در اختيار عکاس قرار ميدهد که در شرايط نوري کم بتواند از سرعتهاي بالاتر شاتر (سريع تر) استفاده کند؛ بنابراين لنزي که قابليت باز شدن ديافراگم آن بيشتر است لنز سريع (Fast lens) و لنزي که حداکثر اندازه ديافراگم آن کوچکتر است لنز کند (Slow lens) ناميده ميشود و در شرايط نوري يکسان، با استفاده از لنزهاي کند نميتوان از سرعتهاي بالاي شاتر استفاده کرد، زيرا ميزان نور عبوري از داخل لنز کمتر است و لازم است براي نوردهي مناسب، مدت زمان ورود نور افزايش يابد و به عبارتي سرعت شاتر کمتر گردد.
لنزهاي سريع براي استفاده در شرايط کم نور، کنترل عمق ميدان و توانايي ايجاد بوکه (Bokeh) خصوصا در عکاسي پرتره، عکاسي ورزشي و حتي در عکاسي خبري بسيار مطلوب است.
بازار