دانستنی هایی درباره شوش شهر باستانی جهان

کجارو/ شهر شوش واقع در استان خوزستان يکي از قديمي‌ترين خاستگاه‌هاي شناخته شده جهان است که بشر در آن سکونت داشته است. جذابيت شوش به سبب آثار باستاني و تاريخي موجود در اين شهر است.شوش از باشکوه‌ترين و زيباترين شهرهاي باستاني ايران و جهان است و از مهم‌ترين مراکز تمدن دنيا محسوب مي‌شود و از معروفترين شهرهاي ايران و جهان است. کمتر کسي است که اهل گردشگري و تاريخ باشد و شهر باستاني شوش را نشناسد. شوش در ايران باستان شهري آباد و مرکزي بزرگ براي حکومت‌ها محسوب مي‌شد. قدمت شهر شوش به حدود ۴۰۰۰سال پيش از ميلاد مسيح مي‌رسد. شوش پايتخت چندين هزارساله حکومت و تمدن عيلام بوده است. اين شهر همچنين پايتخت زمستاني هخامنشيان محسوب مي‌شد. محوطه تاريخي شهر شوش در سال ۱۳۹۴ ثبت جهاني شد. موقعيت جغرافياي شوش شهر شوش در حدود پنج کيلومتر مربع مساحت دارد و در ۱۱۵ کيلومتري شمال غربي اهواز قرار گرفته است. فاصله شهر شوش از سطح دريا در حدود ۷۸ متر است و تا اهواز ۱۱۵کيلومتر فاصله دارد. فاصله شوش تا رود دجله نيز در حدود ۱۵۰ کيلومتر است. موقعيت جغرافيايي شوش به شکلي بود که جايگاه برخورد دو تمدن بزرگ عيلام و ميانرودان محسوب مي‌شد. همين امر سبب شد که شوش موقعيت قابل توجهي در تاريخ باستان ايران پيدا کند. هواي شوش به دليل قرار گرفتن در جنوب ايران، گرم و خشک است و در تابستان دماي آن بسيار بالا و شرجي است. موقعيت جغرافيايي شوش سبب شده که بيشتر مردمان شهر شغل تجارت و کشاورزي را برگزينند. وجود سه رودخانه کرخه، دز و شاوور سبب شده که کشاورزي و صيد ماهي در اين شهر جريان داشته باشد. از صنايع دستي و سوغات اين شهر مي‌توان کپو، نقاشي روي سفال و چوب و تهذيب و مقعر ياد کرد. در زير تصويري از کپوهاي زيباي بافته شده در شوش ديده مي‌شود. سابقه تاريخي شوش از شهر شوش در منابع تاريخي به نام‌هاي مختلفي ياد شده است. شوش سوسا و سوزيانا و شوشن نامهايي است که براي شوش ذکر شده است. طبق آنچه حمزه اصفهاني در کتابش ذکر کرده است شوش به معناي شهر زيبا و با صفا بوده است. شوش از ۲۷۰۰ سال قبل از ميلاد، مرکز حکومت عيلام بود. مدت زمان حکومت عيلاميان در شهر شوش به حدود ۲۰۰۰سال مي‌رسد. از اين شهر کتيبه‌ها و آجر نوشته‌هاي بسياري به دست آمده است که آباد بودن و متمدن بودن شهر را به اثبات مي‌رسانند. بيشترين کارها روي کتيبه‌ها و گل نوشته‌هاي شوش، توسط پروفسور عبدالمجيد ارفعي انجام شده است. موضوع آجرنوشته‌هاي به دست آمده بيشتر نشان‌دهنده اصل و نصب افراد است و در پرستشگاهها نيز آجرنوشته ها در مورد ايزدان و نام‌هاي آن‌ها بوده است. موضوعات مربوط به گل نوشته‌ها نيز بيشتر موضوعات اقتصادي مثل خريد و فروش زمين و وصيتنامه و ... بوده است. آثار باقي مانده از شوش در دوره عيلام نشان مي‌دهد که زنان در اين شهر داراي جايگاه اجتماعي هم پايه مردان بوده‌اند و اسناد نشان‌دهنده امضا و مهر زنان در داد و ستد‌ها بوده است. شوش به دليل داشتن موقعيت خاص جغرافيايي و قرار گرفتن بين دو تمدن عيلام و ميانرودان در شمال خليج فارس، در دوره هخامنشي به موقعيت قابل توجهي دست يافت و به‌عنوان چهارراه غرب و شرق مورد توجه قرار گرفت. شوش داراي موقعيت استراتژيک خاصي بود و قرار گرفتن آن بر سر راه شاهي در دوره داريوش، موقعيت و شهرت شوش را چندين برابر کرد. اگرچه سابقه شهر شوش به ۴۰۰۰ سال پيش از ميلاد مي‌رسد اما حفاري‌ها در اين منطقه نشان مي دهد که شوش در۹۰۰۰سال پيش از ميلاد نيز محل سکونت کشاورزان بوده است و بقاياي قلعه‌هايي در شوش پيدا شده که نشان مي‌دهند در حدود ۵۰۰۰ سال پيش در اين منطقه زندگي در جريان بوده است اما سابقه شهريت شوش به دوره عيلام مي‌رسد.شوش بيشترين شهرت خود را از دوره هخامنشي دارد اما در دوره اشکاني و ساساني نيز تا حدودي اهميت خود را حفظ کرد اما به رونق زمان هخامنشي نبود. عيلاميها در شوش داراي قلعه بوده‌اند اما به دليل حمله آشورباني پال به شهر شوش و خراب کردن آن، تمام آثار شهر از بين رفتند و با خاک يکسان شدند. بعدها داريوش دوباره شهر را بازسازي کرد و کاخ آپادانا را در شوش بنا کرد. براي اولين بار در دوره قاجار، فرانسويها توانستند مجوز حفاري در شوش را از ناصرالدين شاه بگيرند. اجازه حفاري داده شد اما در طول همين حفاري‌ها بسياري از آثار باستاني شوش از کشور خارج شد و به فرانسه برده شد. در دوره مظفرالدين شاه نيز قرارداد جديدي در همين مورد بسته شد و به مدت شصت سال امتياز حفاري در شوش به فرانسويها داده شد. سرانجام در اوايل دوره رضاشاه پهلوي قرارداد غيرقانوني شناخته شد. جاذبه‌هاي باستاني شوش راه شاهي که در دوره هخامنشيان و به دستور داريوش بزرگ ساخته شد، شهر شوش، پايتخت سياسي دولت هخامنشيان را به پاسارگاد، تخت جمشيد و ديگر شهرهاي امپراتوري، از جمله شهر سارد پايتخت کشور ليدي پيوند مي‌داد. مي‌توان گفت اداره سرزمين پهناور ايران و حفظ امنيت آن و انتقال سريع يگانهاي نظامي و گسترش بازرگاني و ترابري و تسهيل در امر مسافرت از مهم‌ترين عوامل ساخت و گسترش شبکه راه‌ها در اين دوره بوده ‌است. قلعه شوش در نزديکي آرامگاه دانيال نبي توسط دمورگان بنا شد. از اين تپه آثار بسياري به دست آمده که مجسمه ملکه ناپيرآسو يکي از آنهاست. در ساخت اين قلعه از آجرهاي کاخ آپاداناي داريوش استفاده شده است. موزه‌ شوش‌ در ميان‌ باغي‌ بر سر راه‌ قلعه‌ باستاني شوش‌ و در رو‌به‌روي بقعه دانيال نبي قرار گرفته ‌است‌. بناي اوّليه‌ موزه‌ همزمان‌ با شروع‌ حفاري‌هاي‌ شوش‌ و با به‌ کارگيري آجرهاي به دست‌ آمده‌ از حفاري‌هاي ‌شوش‌ و چغازنبيل‌ ساخته‌ شده‌ و طي‌ سالهاي بعد قسمت‌هايي نيز به‌ آن‌ افزوده‌ شده‌ است‌. موزه‌ شوش‌ در سال‌۱۳۵۴ خورشيدي گشايش‌ يافته‌ است‌. آثار اين‌ موزه‌ به‌ دوره‌ پيش‌ از عيلام‌ تا دوره‌ اسلامي تعلّق‌ دارند. موزه‌ شوش‌، شش تالار بزرگ‌ دارد و تمامي‌ آثار به‌ نمايش‌ درآمده‌ در آن‌ حاصل‌ حفاريهاي منطقه‌ شوش‌ و چغازنبيل‌ است‌. موزه شوشزيگورات چغازنبيل يکي ديگر از جاهاي ديدني شوش است که نيايشگاهي مربوط به زمان عيلام است و به حدود هزاره اول پيش از ميلاد مي‌رسد. معبد چغازنبيل-نيايشگاه اينشوشيناک- بخشي از شهر دوراونتاش است. اين معبد در سال ۱۹۷۹ ميلادي در فهرست آثار ملي ايران قرار گرفت. کاخ آپادانا در شوش کاخ زمستاني داريوش بود که مورد استفاده ديگر شاهان هخامنشي نيز بوده است. ديوارهاي کاخ از خشت و ستون‌ها از سنگ ساخته شده‌اند. کاخ داراي تالار، حرمسرا، دروازه و کاخ پذيرايي بوده است. ديوارهاي داخلي کاخ داراي نقاشي‌هايي با موضوع شيربالدار، نيلوفر و سپاه جاويدان هستند. کاخ اردشير در قسمت غربي رودخانه شاوور است. اين کاخ يک تالار در اندازه شش در پنج متر دارد و داراي ۶۴ ستون است. اين کاخ ۳۵۰ متر با آپادانا فاصله دارد و توسط اردشير دوم هخامنشي بنا شده است. ايوان کرخه شهري از دوره ساسانيان و مربوط به شاپور دوم است. اين شهر در ۲۰ کيلومتري شوش است. باروي عظيم محوطه کاخ را محصور کرده و در هر طرف دروازه‌هايي قرار گرفته است. اين محوطه بزرگ‌ترين شهر مدفون شده ساساني محسوب مي‌شود. هفت تپه يک محوطه باستاني است که ۱۵ کيلومتر با شوش فاصله دارد و تپه‌هاي مختلفي تشکيل شده است. حفاري‌ها در اين تپه و وجود اسکلت‌هاي بسيار نشان داده است که در اين تپه آرامگاهي بزرگ وجود داشته است. جاذبه‌هاي طبيعي رودخانه کرخه در استان خوزستان از کنار آثار باستاني شهر شوش گذر مي‌کند و تصوير زيبايي را از شهر شوش به نمايش مي‌گذارد. پل رودخانه کرخه ، دهلران – شوش، در جاده دهلران‌، در شمال‌ پل‌ آهني جديد ، آثار يک‌ دهانه‌ و يک‌ پايه‌ از پل‌ عظيم ‌سنگي با مصالح‌ گچ‌ و تخته‌ سنگهاي‌ تراشيده‌ به‌ جاي مانده‌ است‌ که‌ اکنون‌ به‌ پل‌ قديم‌ کرخه‌ و پل‌ نادري‌ معروف‌ است‌. اين‌ پل‌ با آثار ايوان کرخه ارتباط‌ داشته‌ و واجد ارزش‌هاي جهانگردي است‌. رودخانه کرخه رودخانه شاوور نيز يکي از رودخانه‌هاي زيباي شهر شوش است. رودخانه شاور پارک شوش که به پارک بادي نيز شهرت دارد داراي فضاي سبزي در ورودي شهر است که براي رفاه گردشگران و مردم شهر شوش تدارک ديده شده است. منطقه حفاظت شده و شکار ممنوع ميش داغ يکي ديگر از جاذبه‌هاي طبيعي شهر شوش است. اين منطقه داراي درختچه‌ها و بوته هايي کم تراکم و خارشتر و گون است. در اين منطقه جانوراني از گونه خزنده، پستاندار، پرنده و دوزيست زندگي مي‌کنند. جاذبه‌هاي مذهبي آرامگاه دانيال نبي در شرق رودخانه شاوور قرار دارد. آرامگاه داراي دو حياط است که دورتادور آن‌ها حجره و ايوان قرار دارد. بقعه در انتهاي حياط دوم قرار دارد. حياط داراي سه اتاق براي اقامت زايران است. سقف محوطه آن از آيينه است و داراي دريچه هاي نورگير روي هشت گوشه زير گنبد است. مقبره دانيال نبي مسجد شوش‌، از آثار مهم شهر شوش است که از نوع‌ شبستاني ستون‌دار با صحن‌ مرکزي و حصار خارجي‌ بوده‌ و ديوارهايي‌ از خشت‌ خام‌ داشته‌ است‌. سمت‌ قبله‌ مسجد، تالاري ستون‌دار است‌. کتيبه‌هايي‌ از آجر تراشيده‌ و به‌ خط‌ کوفي در حاشيه‌ جنوب‌ شرقي حياط‌ آن‌ به‌ دست‌ آمده ‌است‌. در گوشه‌ شرقي مسجد‌، بقاياي مناره‌اي با راه‌ پله‌ مارپيچ‌ کشف‌ شده‌ است‌. گفته شده قدمت مسجد به‌ قرن ‌اوّل‌ هجري قمري مي‌رسد. از ديگر آثار اسلامي شهر، آرامگاه دعبل خزايي است که شاعر اهل بيت بود. وي در زمان خلفاي عباسي مي‌زيست. ارامگاه دعبل خزايي شهر شوش همچنين از زمان جنگ ايران و عراق نيز آثاري را در خود به‌جاي گذاشته است. عمليات فتح‌المبين در شهر شوش انجام شد و مناطق جنگي در اين شهر از جمله آثار ديدني هستند که براي علاقه‌مندان به تاريخ جنگ، بسيار موثر است. منطقه عملياتي فتح المبين شوش به‌عنوان يکي از باستاني‌ترين شهر ايران داراي جاذبه‌هاي تاريخي بسياري است که گردشگران و علاقه‌مندان به تاريخ باستاني ايران را به‌سمت خود جذب مي‌کند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد