روش‌های تعیین جهت قبله

بيتوته/ بسياري از افراد در مکان‌هايي هستند که نميدانند قبله به کدام سمت است و در اين باره سوال ميکنند که چگونه ميتوانند جهت قبله را پيدا کنند، در اين مقاله روش‌هاي مختلف براي پيدا کردن جهت قبله را براي شما گردآوري نموده ايم. روش‌هاي تعيين جهت قبله: ۱- تعيين جهت قبله با استفاده از خورشيد: نوک (انتهاي) سايهٔ شاخص روي زمين را [مثلاً با يک سنگ]علامت گذاري مي‌کنيم. مدتي (مثلاً ده-بيست دقيقه بعد، يا بيشتر) صبر مي‌کنيم تا نوک سايه چند سانتيمتر جابه جا شود. حال محل جديد سايهٔ شاخص (که تغيير مکان داده است) را علامت گذاري مي‌نماييم. حال اگر اين دو نقطه را با خطي به هم وصل کنيم، جهت شرق-غرب را مشخص مي‌کند. نقطهٔ علامت گذاري اول سمت غرب، و نقطهٔ دوم سمت شرق را نشان مي‌دهد. يعني اگر طوري بايستيم که پاي چپ مان را روي نقطهٔ اول و پاي راستمان را روي نقطهٔ دوم بگذاريم، روبروي مان شمال را نشان مي‌دهد، و رو به خورشيد (پشت سرمان) جنوب است. از آن جا که جهت ظاهري حرکت خورشيد در آسمان از شرق به غرب است، جهت حرکت سايهٔ خورشيد بر روي زمين از غرب به شرق خواهد بود. يعني در نيم کره شمالي سايه‌ها ساعتگرد مي‌چرخند. هر چه از استوا دورتر بشويم، از دقت پاسخ در اين روش کاسته مي‌شود. يعني در مناطق قطبي (عرض جغرافيايي بالاتر از ۶۰ درجه) استفاده از آن توصيه نمي‌شود. در شب‌هاي مهتابي هم از اين روش مي‌توان استفاده کرد: به جاي خورشيد از ماه استفاده کنيد. ۲- تعيين جهت قبله با استفاده از خورشيد به روش ديگر: اگر ما يک چوب را به عنوان شاخص در زمين فرو کنيم به گونه‌اي که عمود بر زمين باشد شاهد خواهيم بود که، ارتفاع خورشيد پس از طلوع به تدريج زياد مي‌شود و سايه کوتاه‌تر تا زمان ظهر که ارتفاع خورشيد به حداکثر خود مي‌رسد و طول سايه شاخص به نهايت کوتاهي خود مي‌رسد. در اين زمان خورشيد در جهت جنوب قرار دارد و سمت مقابل آن، شمال مي‌باشد. اما از زمان ظهر به بعد، به تدريج جهت خورشيد به سمت غرب متمايل مي‌شود و طول سايه شاخص بلندتر مي‌شود. اما در حدفاصل بين ۵/۲۳ درجه در بعض از اوقات سال خورشيد در سمت الراس قرار مي‌گيرد و عمود مي‌تابد لذا سايه ندارد. از آنجا که مکه مکرمه نيز از اين خصلت برخوردار مي‌باشد لذا روز‌هايي که خورشيد در لحظه‌ي ظهر شرعي در مکه‌ي معظمه در سمت‌الرأس قرار گيرد، با تعيين اين وقت در هر افقي مي‌توان شاخص نصب، و خلاف امتداد سايه يا برعکس آن (بستگي به آفاق) را به عنوان سمت قبله مشخص ساخت؛ و آن در دو روز از سال است اين دو روز عبارتند از ۷ خرداد و ۲۵ تير. ۳- تعيين جهت قبله از طريق ماه: گردي هلال ماه در ۱۵ روز اول ماه قمري به سمت غرب و در ۱۵ روز دوم دقيقاً به سمت شرق است؛ قبله در ايران به سمت جنوب غربي است. وقتي يک جهت را پيدا کرديم اگر دست راست را به سمت مشرق گرفته دست چپ را به سمت مغرب روبه رو شمال و پشت سر جنوب مي‌شود و اگر يک مقداري به سمت غرب بچرخيم جنوب غربي که جهت قبله است مشخص مي‌شود. ۴- تعيين جهت قبله با استفاده از ستاره ها: هفت ستاره در آسمان است که شبيه ملاقه هستند، آبشخور ملاقه را پنج برابر کنيم (به صورت چشمي در آسمان جلو برويم) ستاره قطبي پيدا مي‌شود که جهت شمال را نشان مي‌دهد. اگر روبه روي شمال بايستيم پشت سر جنوب و دست راست مشرق و سمت چپ مغرب مي‌شود. ۵- تعيين جهت قبله از طريق ستاره‌هاي راه شيري: از طريق ستاره‌هاي راه شيري نيز مي‌توان جهت قبله را پيدا کرد البته اين کهکشان در شهر به دليل وجود چراغ‌ها قابل رويت نيست، اما در بيابان به شکل خط سفيد رنگي کاملاً مشخص است و يک بريدگي در پايين اين کهکشان وجود دارد که دقيقاً رو به خانه کعبه بوده و جنوب غربي را نشان مي‌دهد، ايستادن روبه روي اين بريدگي به معني ايستادن رو به قبله است. ۶- تعيين جهت قبله با استفاده از ساعت: الف) درمنطقه معتدل شمالي: در کشور ايران که در اين منطقه واقع شده بطريق زير عمل مي‌کنيم: ابتدا ساعت خود را روي وقت صحيح تنظيم کرده و بطور افقي نوک عقربه ساعت نما را به طرف آفتاب قرار مي‌دهيم بطوريکه عقربه سايه خود را بپوشاند در اين حالت نيمساز زاويه بين عقربه ساعت شمار و عدد ۱۲ ساعت سمت جنوب را نشان مي‌دهد. ب) در منطقه معتدل جنوبي: ابتدا ساعت را روي وقت دقيق تنظيم کرده و بطور افقي عدد ۱۲ را در مقابل خورشيد قرار مي‌دهيم نيمساز زاويه بين عدد ۱۲ و عقربه ساعت شمار امتداد شمال را نشان مي‌دهد.