ايرانسرا/ رصدخانه مراغه، بزرگ ترين رصدخانه جهان قبل از اختراع تلسکوپ

آريا زمين/ رصدخانه مراغه رصدخانه مراغه که بزرگترين رصدخانه جهان در دوره قبل از اختراع تلسکوپ بوده است در زماني که مراغه به پايتختي توسط هلاکو خان مغول انتخاب شده بود روي تپه اي در غرب مراغه در استان آذربايجان شرقي ساخته شد. رصدخانه مراغه که امروزه فقط آثار کمي از آن باقي مانده است درسال657 به دستور هلاکو نوه چنگيزخان مغول و همت خواجه نصيرالدين طوسي بنا شده است. درساختمان و درتشکيل رصدخانه مراغه شخصيت هايي چون علامه قطب الدين فخرالدين مراغي،محي الدينمغربي ، علي بن محمود نجم الدين الاسـطرلابي و... شرکت داشته اند .بناي رصـدخانه ، 15سال طول کشيد . به امر هلاکو کتب و اسباب و آلات علمي و نجومي بسيار که از فتح بغداد بدست آورده بود درآنجا متـمرکز گرديد . رصدخانه مراغه تا سال 703هجري آباد بوده ليـکن پس از آن بر اثر زلزله هاي سخت ، بي توجهي حکام رو به ويراني رفت و درحال حاضر آثاري از بناهاي متعلقه آن باقي مانده است. رصدخانه مراغه تا زمان سلطان محمد خدابنده مشغول به کار بوده است و تاريخ ويراني آن بطور کامل و دقيق هنوز مشخص نشده ولي در نوشته هاي حمدالله مستوفي در سال 720 به ويران بودن آن اشاره شده است. رصدخانه مراغه 167 سال پيش از احداث رصدخانه سمرقند ساخته شد و درزمان آباداني يکي از معتبرترين رصدخانه هاي جهان بوده است.در آن زمان بفرمان قوبيلاي قآن امپراطور چين و برادرهلاکو خان کارشناساني براي آموزش و الگو برداري از رصدخانه مراغه به اين شهر آمده،پس از مراجعت به چين رصدخانه اي به تقليد از رصدخانه مراغه ساختند. در جوار رصدخانه مراغه، سرايي عالي براي استفاده خواجه نصيرالدين طوسي و منجمين ساخته شده و مدرسه علميه اي جهت استفاده طلاب دانشجو نيز احداث گرديده بود. رصدخانه مراغه فقط مخصوص رصد ستارگان نبود و يک سازمان علمي گسترده بود که بيشتر شاخه هاي دانش درس داده مي شد. در همين جا بود که زيج ايلخاني به سال ۶۷۰ هجري(۱۲۷۶ ميلادي) فراهم شد.خواجه نصيرالدين طوسي زيج ايلخاني را از روي رصدهاي انجام شده در رصدخانه مراغه تدوين کرده است. زيج ايلخاني سده ها از اعتبار خاصي در بسياري از سرزمين هاي آن زمان -از جمله در چين- برخوردار بوده است و در سال ۱۳۵۶ ميلادي (۳۰۰ سال پس از مرگ خواجه نصيرالدين طوسي) ترجمه و در اروپا منتشر شد. قديمي ترين نسخه زيج ايلخاني در کتابخانه ملي پاريس نگهداري مي شود. هم اکنون از بزرگ ترين مرکز علمي منطقه، تنها قسمت هاي کوچکي بر بلنداي تپه مشرف به شهر مراغه باقيمانده است. خوشبختانه در طول دهه پنجاه با کاوش هايي که به سرپرستي دکتر پرويز ورجاوند انجام شد باقيمانده هاي اين بنا مرمت شده است. در حال حاضر، گنبدي بزرگ به جهت حفظ بناهاي باقيمانده بر روي آن قرار داده شده که ظاهرا به صورت نمايشگاه نيز از آن استفاده مي شود. معرفي