صوت/ حضرت ابوالفضل (ع) مصداق کدام آیه قرآن است؟
باشگاه خبرنگاران/ قرآن کريم مشتمل بر معاني دقيق، تعاليم و حکمتهايي والا درباره حقيقت خلقت و اسرار هستي است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از اين رو پيامبر اکرم (ص) و پس از ايشان مفسران به تبيين و شرح جزئيات آيات قرآن کريم ميپرداختند. ما نيز با هدف آشنايي بيشتر با آيات الهي، هر روز به چند آيه از کلام الله با استناد به تفاسير معتبر از مفسران قرآن کريم ميپردازيم.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
وَالَّذِينَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالْإِيمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَيْهِمْ وَلَا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَيُؤْثِرُونَ عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ۚ وَمَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
و براي کساني است که در اين سرا [= سرزمين مدينه]و در سراي ايمان پيش از مهاجران مسکن گزيدند و کساني را که به سويشان هجرت کنند دوست ميدارند، و در دل خود نيازي به آنچه به مهاجران داده شده احساس نميکنند و آنها را بر خود مقدّم ميدارند هر چند خودشان بسيار نيازمند باشند؛ کساني که از بخل و حرص نفس خويش باز داشته شدهاند رستگارانند!
تفسير آيه ۹ سوره حشر
حضرت عباس (ع) با اينکه پرچمدار و مياندار خيمههاي اهل بيت (ع) بود، اما از همه تشنهتر پيش رفتند و در کنار علقمه به ياد اهل حرم بودند و منفعت خودشان را بر منفعت خاندان رسول الله (ص) ترجيح ندادند.
ايثار، يک کمال است، امّا نبايد موجب خروج از حدّ اعتدال شود، چنانکه قرآن در آيه ۶۷ سوره فرقان، در وصف عباد الرّحمن ميفرمايد: «وَ الَّذِينَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ کانَ بَيْنَ ذلِکَ قَواماً»؛ آنان در انفاق، نه زياده روي ميکنند و نه کوتاهي بلکه راهي ميانه را در پيش ميگيرند. اين موضوع، در روايتي از امام صادق (ع) نيز مورد تأکيد قرار گرفته است.
پيامهاي آيه ۹ سوره حشر
۱- بستر سازي براي ارائه خدمات به ديگران يک ارزش است. «تَبَوَّؤُا الدّارَ»
۲- هم ظاهر آراسته لازم است و هم باطن. «تَبَوَّؤُا الدّارَ وَ الْإِيمانَ»
۳- محبّت به اهل ايمان مرز و بوم ندارد. «يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ»
۴- از ايثار و روحيات خوب ديگران نام ببريد. «يُحِبُّونَ ... يُؤْثِرُونَ»
۵-دوستي پايدار آن است که به خاطر کمالات، افراد را دوست بداريم، نه به خاطر نام و قبيله و چشم داشت. «يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ»
۶- تظاهر به کمال ارزش ندارد، کمال آن است که در عمق جان باشد. «لا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حاجَهً»
۷- در ستايش از گروهي، نبايد از گروه ديگر غافل شد تا ايجاد حساسيّت شود.
۸-مهمتر از مهمان دوستي، مهاجر دوستي است، زيرا مهمان چند روزي بيشتر نيست، ولي مهاجر مدّت هانزد انسان ميماند. «يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ»
۹- در تجليل، سلسله مراتب و سوابق حفظ شود. اول مهاجران (آيه قبل) بعد انصار (اين آيه) و در آيه بعد از تابعين ستايش شده است.
۱۰- خداوند از افرادي که حسد ندارند ستايش ميکند. (معمولاً حسادتها به هنگام تقسيم مال جلوه ميکند. با اين که پيامبر، فيئ را تنها به مهاجران داد، ولي انصار چشم داشتي نداشتند.) «لا يَجِدُونَ ... حاجَهً مِمّا أُوتُوا»
۱۱- طبع بلند و ديد وسيع، مورد ستايش قرآن است. «لا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حاجَهً»
۱۲- اظهار دوستي کافي نيست، دوستيِ عملي لازم است. «يُحِبُّونَ ... يُؤْثِرُونَ»
۱۳- بخشش با وجود نياز مهمتر است. «يُؤْثِرُونَ ... وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَهٌ»
۱۴- رستن از بخل، مايه رستگاري است. «مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ ... هُمُ الْمُفْلِحُونَ»
۱۵- بخل با نفس عجين است. اگر کسي از بخل دور شود نه تنها از مال بلکه از جان نيز ميتواند بگذرد. «يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ»
۱۶- بخيل، رستگار نميشود. «مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»
۱۷- نجات از بخل، با کمک و امداد الهي ممکن است. کلمه «يُوقَ» مجهول آمده، زيرا بازدارنده خداوند است.
۱۸- بسياري از کمالات، مربوط به نجات از بخل است. جمله «يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ» به عنوان کليد، در آخر آيه آمده است.