از دومین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام در ایران چه میدانید؟






لست سکند/ شهر اردستان در شمال استان اصفهان قرار گرفته است. در اين شهر مسجد جامع اردستان قرار دارد که بنايي تاريخي است. اين مسجد که قبلاً در دوره ساساني آتشکده يا معبد بوده است در مرکز محله محال اردستان واقع شده و از کهنترين مساجد ايران ميباشد که نخستين مسجد دوطبقه تاريخ اسلام و دومين مسجد چهار ايواني جهان اسلام است که در دوره سلجوقي ايجاد گشته است.
تاريخچه مسجد جامع
مسجد کنوني به سبک مسجد جامع اصفهان بنا شده و اکنون مسجدي چهار ايواني است. اين بنا از جنوب به آب انبار‚ از مغرب به معبر باغ، از شمال به معبر باغ و از غرب به حمام عمومي و کاروانسرا منتهي مي شود. قديمي ترين کتيبه تاريخ دار بنا در داخل گنبدخانهي آن و مورخ به سال 553 است و تاريخ کتيبه ديگري در ايوان جنوبي مسجد سال 555 است. دو کتيبه نيز در ايوان شمالي به تاريخ 946 است. در اين ايوان، کتيبه ديگري مورخ به 974 وجود داشته است. فرماني از شاه عباس اول صفوي در ايوان جنوبي مورخ 1024 است. علاوه بر اين کتيبه ها، بر روي لايه هاي گچي مسجد، مجموعه اي عظيم از يادداشت ها و يادگاري هاي مردم، از طبقات مختلف و از دوره هاي گوناگون، وجود دارد که قديمي ترين آن ها متعلق به سال 792 است.
معماري مسجد جامع
مسجد جامع اردستان داراي 4 ايوان است، ايوان يا صفه صاحب الزمان، ايوان شمالي،ايوان غربي و شرقي. صفه جنوبي شامل ايوان و گنبد خانه است و به صفه صاحب الزمان مشهور مي باشد اين ايوان از قديمي ترين قسمتهاي مسجد است. گنبد آن روي ساختمان مربعي شکلي که توسط گوشوارهها به ۸ ضلعي و ۱۶ ضلعي تبديل شده است قرار دارد و بر زمينه دايره شکلي را که گنبد بر روي آن سوار شده، شکل گرفته. وضع طاق بندي و آجرکاري زير گنبد از شاهکارهاي هنري و فوق العاده مهم دوران سلجوقي ومتعلق به اواخر قرن 5 هجري قمري ميباشد.
ايوان شمالي که به صفحه صفا معروف است در دوران پادشاهي شاه طهماسب صفوي و توسط معمار استاد حيدر علي بن ذوالفقار اردستاني در قرن 10 هجري کامل گرديد. ايوان شرقي در قرن يازدهم هجري قمري به اهتمام مير محمد سعيد ملقب به امير جمله المک ارسادات عظام حسيني اردستان احداث شد.
جبهه جنوبي شاخص ترين بخش ساختمان مسجد است و ايوان، شبستان، نمازخانه، گنبدخانه، محراب و منبر در اين قسمت قرار دارند، دهانه غربي کنار ايوان در امتداد قبله، به موازات دالان ورودي شکل گرفته است و اين ايوان داراي دو ويژگي نحوه آرايش داخلي و تزئينات و ويژگي ساختماني آن است.