جذاب ترین ها

آشنایی با سبک زندگی مردم سرزمین وایکینگ ها

خراسان

بروزرسانی 1399/06/25 - 11:14

آشنایی با سبک زندگی مردم سرزمین وایکینگ ها

خراسان/ سوئد در شمال اروپا و در شبه جزيره اسکانديناوي است که از يک سمت به نروژ و فنلاند و از سمت ديگر با پل «ارساند» به دانمارک وصل مي‌شود. استکهلم پايتخت مدرن سوئد و بزرگ‌ترين شهر اين کشور که به‌عنوان پايتخت اسکانديناوي هم نام برده مي‌شود، يکي از زيباترين شهرهاي جهان است. مردم دنيا سوئد را به‌خاطر هواي بسيار سرد قطبي، جايزه مشهور نوبل و به‌تازگي با نوجوان محيط‌زيستي مشهور و پرحاشيه «گرتا تونبرگ» در ذهن دارند. دختري که چند وقت پيش براي سخنراني به کنفرانس تغييرات اقليمي مجمع عمومي سازمان ملل در نيويورک دعوت شد. جالب است بدانيد رابطه ايران و سوئد از زمان ناصرالدين شاه قاجار تاکنون در بالاترين سطح ديپلماتيک قرار داشته و امروزه در حوزه‌هاي سياست و کشورداري هم سياستمداران ايراني‌تبار، گوي سبقت را از ديگران در اين کشور ربوده‌اند. نزديک به 100 هزار ايراني در سوئد زندگي مي‌کنند. شايد به همين دليل است که سوئد را يکي از پايتخت‌هاي فرهنگي ايرانيان در خارج از کشور مي‌دانند و نزد ايرانيان کشوري خوشنام است. اين روزها در هياهوي بحران کرونا، اين کشور روش متفاوتي را در پيش گرفته است و خبري از قرنطينه، تعطيلي و منع رفت‌و‌آمد نيست و با اين رويکرد بر سر زبان‌ها افتاده است. در پرونده امروز زندگي‌سلام قصد داريم دانستني‌هاي جالبي درباره سوئد، مردمش و سبک زندگي منحصر به‌فردش که پيش از اين کمتر گفته شده ارائه دهيم.

از زمان وايکينگ‌ها تا صنعتي شدن
از قرن نهم تا اواسط قرن يازدهم، دوران وايکينگ‌ها ناميده مي‌شود. واژه وايکينگ به معني دزد دريايي است و اين گروه که در کشورهاي شمال اروپا همچون سوئد، نروژ و دانمارک مستقر بوده‌اند با تاخت و تاز به اروپا و حملات وحشيانه به مردم ديگر کشورها، روزگار مي‌گذراندند. آن ها با بسياري از کشورهاي دنيا وارد جنگ شدند، خون‌هاي بسيار ريختند و در غارت کردن سيري‌ناپذير به نظر مي‌رسيدند. رفتارهاي وايکينگ‌ها هنوز هم مايه شرمساري مردماني است که در اين کشورها زندگي مي‌کنند. تنها يادگار از وايکينگ‌ها که در ساختن قايق مهارت داشتند و به دريانوردي نيز خو گرفته بودند، يک کشتي جنگي است؛ کشتي جنگي واسا که سال 1628 ميلادي براي حمله به لهستان، بندر استکهلم را ترک مي‌کند اما گرفتار خشم اقيانوس مي شود و در اعماق آب‌هاي سرد فرو مي‌رود. براي سه قرن، کسي از سرنوشت واسا اطلاعي نداشته تا اين‌که در سال 1961 ميلادي، پژوهشگران سوئدي در عملياتي ويژه کشتي را يافتند، از آب بيرون کشيدند، ترميم کردند و در نهايت به معرض ديد عموم گذاشتند. پس از 300 سال کاوش و سه دهه مرمت، حالا يک کشتي جنگي واقعي از سرزمين وايکينگ‌ها، مشابه روزهاي اوليه خود وجود دارد تا آن‌ها گذشته‌شان را فراموش نکنند. اما سوئد با آن تاريخچه تلخ چطور موفق شد؟ ماجرا به اواخر قرن سيزدهم برمي‌گردد که اتفاقات زيادي در اين کشور روي داد. در اين قرن، کشاورزي و تجارت هرچه بيشتر سازمان يافت، شهرهاي جديد احداث شد و پارلمان سوئد که وضع کننده قوانين اين کشور است، افتتاح شد. در اواسط قرن هجدهم سوئد به مرحله صنعتي شدن ورود و احداث راه‌آهن را آغاز کرد که به ثمره‌اش، آن‌ها توانستند چوب و آهن به کشورهاي ديگر بفروشند، صنايع بزرگي در کشورشان ايجاد کنند و نرخ بيکاري را به پايين‌ترين حد ممکن برسانند. رويکردي که به نظر مي‌رسد تا امروز ادامه داده‌اند.

بلندي روز به 21 ساعت مي‌رسد

با اين‌که شهرها در شمال سوئد با آب‌وهواي قطبي روبه‌رو هستند، در شهرهاي جنوبي‌تر، آب‌وهواي اين کشور از آن‌چه به‌نظر مي‌رسد ملايم‌تر است. سوئد به دليل گستردگي، روند شروع و پايان فصل‌هايش با توجه به مناطق مختلف آن متفاوت است و جغرافياي متنوعي دارد. مناطق شمال سوئد در اواخر ماه آوريل يعني ارديبهشت و خرداد، برف‌پوش هستند، در حالي که بهار در شهر استکهلم که تقريبا در وسط کشور واقع شده همچون بهار در کشور خودمان است. در شهرهاي نزديک به نوار قطبي، طول بلندترين شب سال حدود 21 ساعت است و در زمستان خورشيد حضوري نامحسوس دارد. در تابستان هم بلندي روز به 21 ساعت مي‌رسد و هوا خيلي تاريک نمي‌شود. مردم در سرزمين‌هاي شمالي پديده خارق‌العاده «شفق قطبي» را هم تجربه مي‌کنند. آب‌وهواي سوئد هرچه باشد مردمش معتقدند «هواي بد وجود ندارد، آن‌چه بد است طرز لباس پوشيدن ماست!»

ويژگي‌هاي‌ بارز سوئدي‌ها از زبان يک زوج ايراني
«علي» و «ميترا» زوج ايراني که بيش از 40 سال است در سوئد زندگي مي‌کنند، در پيامي اينستاگرامي و البته کوتاه به ما درباره سبک زندگي سوئدي‌ها اين‌طور مي‌گويند: «تاکيد بر برابري در بين سوئدي‌ها تا حدي است که باعث شده مردم رقابت را تشويق نکنند و به کودکان ياد بدهند که خودشان را برتر از ديگران ندانند. مردم سوئد خود برتربيني، افراط‌گرايي و ريخت‌و‌پاش را نهي مي‌کنند و اعتدال در زندگي‌شان حرف اول را مي‌زند، حتي در کار کردن و تفريح. سوئدي‌ها بر اين باورند که بايد گوش‌شنواي حرف ديگران باشند تا خودشان هم بعدا شنيده شوند. اغلب آرام و با متانت صحبت مي کنند و در مکان‌هاي عمومي کمتر ديده مي‌شود که يک سوئدي خشم خود را نشان دهد. سوئدي‌ها بسيار کم حرف هستند و معروف است که اگر در فروشگاهي، سد راه کسي بشوي، آن شخص بدون گفتن حتي يک کلمه فقط پشت سرت مي‌ايستد تا از جلوي او کنار بروي! زمان‌بندي حرکت اتوبوس و مترو در شهر‌ها به‌قدري دقيق است که به‌راحتي مي‌توان ساعت‌ را با حرکت آن‌ها تنظيم کرد. البته اين دقت به بهاي سلامتي افرادي که در سرما مجبورند معطل بمانند بي‌ارتباط نيست. سوئدي‌ها تاکيد زيادي بر درک درست حرف طرف مقابل دارند يعني حاضرند مدت زيادي را با شما به مباحثه بپردازند تا منظور شما را درک کنند. اين رفتار بزرگ‌ترين مزيتي که دارد دوري از تنش است. همچنين خانواده در فرهنگ مردم، جايگاه ويژه‌اي دارد. حقوق کودکان به شدت رعايت مي‌شود. براي اين که خانواده‌ها در مراقبت از کودکان کم نگذارند، حقوقي به آن‌ها تعلق مي‌گيرد که در تمام دنيا مثال‌زدني است. پدر يا مادر مي‌توانند با تولد کودک‌شان تا ۱۸ ماه مرخصي با حقوق بگيرند. تا ۸ سالگي و زمان مدرسه رفتن کودک مي‌توانند تا ۲۵درصد از حجم کاري خود را کم کنند و به کودک برسند. ضمن اين‌که کمک هزينه‌اي ۴۸۰ روزه به والدين پرداخت مي‌شود و والدين مي‌توانند ۶۰ روز در سال براي مراقبت از فرزند خود مرخصي بگيرند. بچه‌ها تا 18 سالگي و براي دندان پزشکي تا 21 سالگي از هزينه درمان معاف هستند.»

عروسي ساده به سبک سوئدي
در سوئد عروسي‌ها در سادگي تمام برگزار مي‌شود. مهمانان با غذاهايي مثل ‌ماهي، مارمالاد، خوراک کوفته‌ريزه (ميت‌بال) و کيک عروسي (اسپت‌کاکا) پذيرايي مي‌شوند. قبل از رسيدن عروس به کليسا، سکه‌اي از جنس نقره در کفش پاي چپ عروس توسط پدرش و سکه طلا در کفش راست توسط مادرش گذاشته مي‌شود. طبق باور سوئدي‌ها با اين حرکت، عروس هيچ‌گاه در خانه داماد بي پول نمي‌شود و از طرفي پدر و مادر حمايت خودشان را براي هميشه به زوج‌هااعلام مي‌کنند. سنت رايج ديگر انتخاب «تصميم‌گيرنده» خانواده در مراسم عروسي است. به اين ترتيب که هرکس «بله» بلندتري در هنگام جاري شدن عقد بگويد يا هنگام ورود به کليسا هرکس اول وارد شود، تصميم‌گيرنده اصلي براي مسائل خانواده است. عروس به‌جز حلقه نامزدي و ازدواج، حلقه ديگري هم به‌نام «حلقه مادر» در دست خواهد کرد که آن را تا به دنيا آمدن اولين فرزندش نگه‌ مي‌‌دارد. پس از مراسم، اطرافيان با پخش دانه‌هاي برنج خام بر سر عروس و داماد براي آن‌ها باروري و دوري از انرژي‌هاي منفي را آرزو مي‌کنند.

خوشمزه‌هاي سوئدي
کوفته مامان پز يا «ميت‌بال» يکي از معروف‌ترين غذاهاي سوئدي است که با سيب‌زميني و «لينگن‌بري» (نوعي گياه که ميوه‌اش خوردني و ترش است ) سرو مي‌شود، هماني که در کارتون قديمي «بامزي» احتمالا ديده‌ايد. غذاهاي دريايي به‌صورت تازه، دودي و ترشي، گوشت‌هاي شکاري مانند گوشت گوزن و همچنين انواع توت‌ها، از موارد رايج در غذاهاي سوئدي هستند. ترشي شاه‌ماهي يکي از غذاهاي کلاسيک است که در تمام مراسم‌‌شان مصرف مي‌شود. کوفته‌ريزه سوئدي يا «شوت‌بولار» يکي از غذاهاي مشهور سوئد است که با وجود پخت ساده، خوردن اين غذا به‌عنوان يکي از غذاهاي جشن ميلاد مسيح در سوئد مرسوم است. «هش» هم نوعي غذاي سنتي است که با گوشت، پياز و سيب‌زميني تهيه و در سس‌هاي شيرين و روغن سرخ مي‌شود و از چغندرقند، ذرت و تخم‌مرغ پخته براي تزيين آن استفاده مي‌شود.

آداب جالب مهماني رفتن سوئدي‌ها
سوئدي‌ها شايد در برخورد اول محتاط به نظر برسند اما درکل افراد خوش‌مشربي هستند. مهمان‌نوازي سوئدي‌ها بيشتر رسمي است و احتمال اين‌که شما را براي صرف قهوه و کيک به منزل خود دعوت ‌کنند خيلي بيشتر است تا دعوت براي خوردن غذا. درصورتي که براي صرف غذا دعوت شديد حتماً سر وقت در مهماني حاضر شويد چراکه خلاف اين رفتار نشان‌دهنده بي‌ادبي است. در اين کشور خيلي اتفاق عجيبي نيست که مهمان تا رسيدن زمان دقيق مهماني تا لحظه آخر در ماشين خود بنشيند يا همان اطراف پرسه بزند! در زمستان مهمان هنگام ورود به يک خانه سوئدي به رسم احترام کفش خود را درمي‌آورد. همراه داشتن هديه‌اي کوچک، رسم معمول اين مردم به پاس تشکر از ميزبان است. ماندن غذاي اضافه در بشقاب نشانه بي‌ادبي است. سوئدي‌ها موضوع کار و خانه را از هم تفکيک کرده‌اند و سر ميز غذا حرفي از کار نمي‌زنند. مردم اين کشور به‌شدت به افرادي که در تلاشند تا سوئدي صحبت کنند، احترام مي‌گذارند و قدردان‌شان هستند.

«فيکا»؛ مزه زندگي در وقت استراحت
واژه «فيکا» براي نخستين‌بار در قرن ۱۹ با جابه‌جايي و تغييرات جزئي در واژه «کافه» به وجود آمد. در زبان سوئدي «فيکا داشتن» به معناي داشتن استراحت در حين تلاش براي هر کاري است يا به عبارتي فيکا داشتن همان نوشيدن قهوه با يک شيريني است. نوشيدن قهوه در سوئد رفتاري اجتماعي است و سوئدي‌ها يکي از بالاترين مصرف‌کنندگان قهوه در سرتاسر جهان هستند پس نبايد تعجب کرد که در طول روز سوئدي‌ها براي فيکا داشتن چندين بار برنامه‌ريزي کنند. تقريباً نيم ساعت قبل از ظهر و نيم ساعت بعد از ظهر، بسياري از سازمان‌ها، ادارات و شرکت‌هاي سوئد به‌خاطرش تعطيل مي‌شوند و کارکنان با هر سطح و مقامي يک ليوان قهوه و يک شيريني در دست دارند و از فيکاي خود لذت مي‌برند.

ساده‌زيستي يکي از ثروتمندترين سوئدي‌ها
شايد آن روزي که «اينگوار کمپارد» پسري که در جنوب سوئد کبريت‌فروش بود، کمتر کسي فکر مي‌کرد او در 17 سالگي استارت يکي از بزرگ‌ترين شرکت‌هاي چندمليتي جهان را بزند. کمپارد با هوش اقتصادي مثال‌زدني‌اش شرکتي را به رشد باورنکردني رساند که نامش را شنيده‌ايد. بعيد است صحبت از سوئد بشود و صحبتي از «آي‌کيا IKEA» نباشد. اين غول لوازم خانگي، فرهنگ توليد محصولات آماده مونتاژ، ساده و ارزان را در جهان نهادينه کرد. اين فروشگاه از وسايل چوبي، برقي و لوازم آشپزخانه گرفته تا هرچه در منزل نياز داريد، يعني حدود 12هزار محصول عرضه مي‌کند. البته به‌تازگي غذا هم مي‌فروشد. قدم زدن در اين فروشگاه مي‌تواند براي افراد مثل يک کلاس آموزشي از طراحي دکوراسيون، رويکرد سبز در توليد محصولات، سيستم خريدوفروش، صندوق‌هاي تمام الکترونيکي بدون نيروي انساني و... باشد. کمپارد که در سال ۲۰۱۸ از دنيا رفت، به رغم دارايي هنگفت، ساده‌زيست بود و سادگي را مبناي ايده‌هاي بکر تجاري و الگوي اصلي توليد محصولاتش قرار داد.

خداحافظي با پول نقد از 2023
سوئدي‌ها براي جلوگيري از انتشار و پخش زباله‌هاي بطري از جنس شيشه‌اي، پلاستيکي و فلزي در اين کشور دست به خلاقيت جالبي زدند. دستگاه‌هايي ديجيتالي در بخش‌هاي پرتردد شهر نصب شده است تا افراد بطري‌هاي‌ خود را داخل آن بيندازند و در ازاي آن يک رسيد دريافت ‌کنند. اين رسيد حدود نيم تا دو کرون، بسته به نوع بطري و قوطي ارزش دارد که با آن مي‌توان از همه فروشگاه‌ها خريد کرد. با اين حرکت هيچ بطري شيشه‌اي و فلزي در شهرهاي تميز سوئد رها نمي‌شود. گاهي دانش‌آموزان سوئدي اين ظروف را از محل سکونت‌شان جمع مي‌کنند و با نقد کردن رسيد، پول دريافتي را در اختيار نهادهاي خيريه قرار مي‌دهند که با اين کار فرهنگ نيکوکاري از کودکي در آن‌ها تقويت مي‌شود. در سال 2023 سوئد پول نقد را به‌طور کامل کنار خواهد گذاشت تا نخستين «جامعه بدون پول نقد» جهان باشد. جالب است بدانيد بيشتر کودکان سوئدي از زندگي در دنيايي که هنوز پول نقد به فراواني در آن استفاده مي‌شود، تصوري ندارند. بانک‌هاي سوئدي با اجازه مستقيم والدين براي کودکان بالاي هفت سال کارت اعتباري صادر مي‌کنند. همچنين استکهلم پاک‌ترين پايتخت دنياست که قرار است تا سال ۲۰۵۰ مصرف سوخت‌ فسيلي را به صفر برساند.