کاروانسرای زغالی‌ های همدان، از استادیوم تا بنایی فراموش شده!

لست سکند/ همدان آثار گردشگري و تاريخي بسياري در خود نگاه داشته است که کاروانسراي زغالي‌ها يکي از اين جاذبه‌هاي تاريخي مي‌باشد. 

 

همدان، پايتختي باستاني
همدان که در روزگار حکومت مادها، هخامنشيان، اشکانيان و ساسانيان جزو شهرهاي مهم ايران بوده و در برخي کتاب‌هاي تاريخي به عنوان پايتخت اين سلسله‌هاي باستاني ياد شده است. در هر صورت همدان يکي از شهرهاي باستاني ايران مي‌باشد که قدمت آثار باقي مانده در آن از حکومت ماد‌ها تا پهلويان مي‌رسد.

اغلب آثار باستاني همدان در محوطه باستاني هگمتانه و در نزديکي کتيبه‌هاي گنج‌نامه است و در داخل شهر امروزي همدان، آثار باقي مانده از سلسله‌هاي بعد از اسلام مي‌باشد.

کاروانسراي زغالي‌هاي همدان يکي از آثار تاريخي برجاي مانده از دوران قاجار است که در ميانه شهر همدان قرار دارد.



کاروانسراهاي مرکز ايران
کاروانسراها اغلب محلي براي استراحت کاروان‌هاي در راه بوده‌اند. طرح کلي کاروانسراها مربع يا مستطيل بوده‌ است (استثناهايي نيز وجود دارد که پلان کلي کاروانسرا دايره‌اي مي‌باشد). در گذشته ساخت کاروانسراها براساس موقعيت جغرافيايي، شرايط آب و هوايي منطقه و سبک و سنت رايج آن زمان و همچنين مصالح موجود در منطقه بوده است.

بعد از اسلام کاروانسراهايي نيز در داخل شهر به منظور تجارت بنا گرديد که اين کاروانسراها نيز طبق اصول معماري همان شهر و براساس موقعيت جغرافيايي و مصالح منطقه بنا مي‌شد. کاروانسراي زغالي‌ها جزو کاروانسراهاي درون شهري همدان مي‌باشد که پيش‌تر در کنار دروازه شمال شرقي شهر بود که امروزه با گسترش شهر، کاروانسرا در بافت شهري قرار گرفته است.

کاروانسراي زغالي‌ها

کاروانسراي زغالي‌ها که در حاشيه ميدان پروانه‌ها و در ضلع شمال غربي تپه مصلا (تپه ارک قديم) قرار دارد، يکي از آثار برجاي مانده از دوره قاجار مي‌باشد. نماي بيروني کاروانسرا با کاشي‌کاري و آجرکاري تزيين شده است. اين کاروانسرا در سال 1382 در مجموعه آثار تاريخي ايران ثبت شد.

کاروانسراي زغالي‌ها جزو کاروانسرهاي حياط‌‌دار ايران بوده و در گذشته دور تا دور حياط اتاق‌هاي استراحت کاروانيان و محل تجارت تجار شهر و ديگر شهرها بوده است. مصالح اصلي اين کاروانسرا سنگ و آجر مي‌باشد. با توجه به تخريب کاروانسراي زغالي‌ها امروزه از اتاق‌ها و بناي کلي آن چيزي باقي نمانده و دوست‌داران ميراث تاريخي ايران در تلاش هستند که اين کاروانسرا به زودي مرمت و بازسازي گردد. از کاروانسراي زغالي‌ها تنها سردر و هشتي ورودي آن باقي مانده است و در صورت عدم محافظت مناسب اين بخش نيز به زودي تخريب خواهد شد و تنها نامي از اين کاروانسرا در کتاب‌هاي تاريخ باقي خواهد ماند.

وضعيت کنوني کاروانسراي زغالي‌ها

---

بازار

---

کاروانسراي زغالي‌ها در سال‌هاي پيش به عنوان انبار چوب استفاده مي‌شد، اما اين روزها به مالکيت دانشگاه بوعلي سيناي همدان رسيده است. دانشگاه تصميم داشت که کاروانسرا را به استاديوم علمي تبديل کند. در اين طرح بخشي از کاروانسرا به صورت موزه باقي مي‌ماند و به نظر موزه علم، موزه تاريخ طبيعي و پزشکي مواردي بوده که پيشنهاد گرديده است.

البته اين طرح تنها به صورت تئوري بيان شده و هيچ مسيري براي اجراي آن طي نشده است. برخي از دوستداران تاريخ و ميراث فرهنگي اعتقاد دارند که کاروانسرا بايد به مالکيت ميراث فرهنگي برسد و ميراث فرهنگي و صنايع دستي همدان نيز براي مرمت اين بنا بايد بکوشند.

در ميان بحث‌ها و طرح‌هاي پيشنهادي براي کاروانسراي زغالي‌ها، زمزمه فروش اين بنا نيز به گوش مي‌رسد که اين نگراني را به وجود مي‌آورد که به علت حساسيت‌هاي ميراث فرهنگي بايد کسي خريدار اين مجموعه باشد که هم اثر را حفظ کند و هم مرمت و کاربري آن با ضوابط ميراث فرهنگي سازگار باشد.

سخن پاياني

کاروانسراي زغالي‌هاي همدان که اين روزها تنها يک سردر و هشتي از آن باقي مانده به عنوان يک سرمايه استاني و ملي است. در بخش باقي مانده کاشي‌کاري و آجرکاري‌هاي زيبايي ديده مي‌شود که از آثار معماران دوران قاجار مي‌باشد. مالک اين روزهاي کاروانسراي زغالي‌ها اما تصميم دارد که اين مکان را به يک استاديوم علمي بزرگ تبديل کند. نظر شما در اين مورد چيست؟

توجه: از کاروانسراي زغالي‌ها عکس‌هاي بسيار کمي در اينترنت موجود مي‌باشد و تصاوير اين خبر نيز از ويکي‌مديا برداشته شده است. در صورتي که شما در همدان زندگي مي‌کنيد يا از اين کاروانسرا بازديد داشته‌ايد، مي‌توانيد تصاوير و نقد و بررسي‌تان را در بخش جاذبه‌هاي همدان وارد نماييد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar