ماجرای برادر افراطی امام رضا (ع)

اتّفاقاً در اَواني (۵) که دستگير شد امام هشتم‌ (صلوات‌الله‌عليه) - برادر همين زيد - در خراسان بودند. مأمون براي اينکه يک منّتي بر سر امام هشتم گذاشته باشد، يک روزي در اثناي صحبت به امام هشتم گفت که: «بني‌اميّه عموي شما زيد - يعني زيدبن ‌علي (عليه‌السّلام) - را وقتي‌ که گرفتند، کشتند و جسد او را به دار کشيدند و جسد او مدّت‌ها بر سر دار ماند، بعد هم جسدش را آتش زدند، امّا من که از بني‌عبّاس هستم، زيد ديگر شما را که برادر شماست گرفتم، امّا او را نمي‌کُشم.» (‌۶) او مي‌خواست سر امام هشتم يک منّتي گذاشته باشد که بله، مي‌بينيد که ما زيد را نمي‌کشيم و مثلاً با شما موافقيم، همراهيم و گمان من اين است - اين البتّه احتمال است و در متن روايت نيست - که تشکيلات بني‌عبّاس زيد برادر امام هشتم را در همين دستگيري، خريداري و او را از خود کرده بود و مأمون به اين وسيله مي‌خواست که او را آزاد کند و ذهن امام (عليه‌السّلام) را هم يک‌طوري صاف کند که امام تصوّر نکند که اين برادرش جزو تشکيلات مأمون عبّاسي شده؛ لذا اين‌طوري با امام حرف مي‌زند.

امام فوراً جلوي او را گرفتند، گفتند که: «لا تقسْ أخي زيْداً إلي زيْد بْن علي» (۷‏)؛ تو برادر من زيد را به عمويم زيد قياس نکن، او کسي بود و اين کس ديگري است. عموي من زيد براي خاطر حکومت آل‌محمّد (صلّي‌الله‌عليه‌وآله) قيام کرد و اگر چنانچه به حکومت مي‌رسيد، به وعده‌ خود وفا مي‌کرد؛ يعني حکومتش حق بود، حکومتش حکومت قانون بود، شايد در رأس حکومت، امام صادق (عليه‌السّلام) را قرار مي‌داد، امّا برادر من اين‌طور نبود، برادر من يک آدم اوباشي بود، يک آدم بيخود و جاه‌طلبي بود.

در يک روايت ديگري ديدم که بعد از مدّتي امام هشتم‌ (صلوات‌الله‌عليه) به برادرشان زيد، نصيحت مي‌کنند و به او مي‌گويند که با دشمنان ما همکاري نکن و شيعيان ما را در مخمصه نينداز. (۸) در روايت ندارد که زيد جاسوس امنيّتي مأمون شده بود، امّا انسان اين‌طور استنباط مي‌کند - گمان من اين است - که زيد بعد از آنکه در آن جريان گرفتار شد و در اختيار دستگاه حکومت قرار گرفت و بعد آزاد شد و مأمون بر او منّت گذاشت، او را خريداري کرد و بنده کرد و بعد آزاد کرد و او براي تشکيلات بني‌عبّاس کار مي‌کرده. حالا اينکه چطوري کار مي‌کرده، ديگر روشن نيست.

يک سلسله امامزاده‌ها از اين قبيلند. درباره‌ اينها نظر ما همان نظر پيشوايان ديني ما (عليهم‌السّلام) است. ما اينها را دوستان خدا و اهل بهشت نمي‌دانيم و انقلابي واقعي و راستين نمي‌دانيم، فرزند پيغمبرند، باشند، اين طرز فکر که «فرزندان پيغمبر (صلّي‌الله‌عليه‌وآله) از عذاب خدا مصون و محفوظند»، هم از طرف همين آقايان لوس و نُنُر، همين امامزاده‌هاي از قبيل زيد به‌وجود آمده است.