آشنایی با انواع اسب‌های ایرانی

کجارو/  اسب‌هاي ايراني علاوه بر زيبايي، از اصالت و نژاد خاصي برخوردار هستند و تاريخچه پيدايش آن‌ها در ايران باستان نيز اين ادعا را اثبات مي‌کند.
اسب‌هاي ايراني از جنبه‌هاي گوناگوني مانند نژاد، اصالت و زيبايي در نوع خود منحصر‌به‌فرد هستند. اسب‌هاي ايراني نژاد‌هاي متعددي دارند که با آميزش مصنوعي و طبيعي به وجود آمده‌اند. در گذشته دسترسي کشور ايران براي خريد اسب محدوده بوده است. از‌اين‌رو، ايراني‌ها مجبور به پرورش اسب در مناطق زندگي خود با توجه به شرايط آب و هوايي موجود شدند. به‌اين‌ترتيب ايران بعد‌ها به زادگاه پرورش اسب در دنيا مشهور شد. مارکوپولو نيز در سفرنامه خود ايران را صاحب زيباترين اسب‌ها مي‌داند. در ادامه اسب‌هاي ايراني را از جنبه‌هاي مختلفي بررسي خواهيم کرد. با ما همراه باشيد.
همان طور که مي‌دانيد، اسب نماد نجابت و زيبايي است و از اصيل‌ترين حيوانات در تاريخچه ايران باستان نيز محسوب مي‌شود.
در ايران نژاد‌هاي اسب بسياري پرورش پيدا مي‌کنند و کشور ما مشهور‌ترين اسب‌هاي قديمي جهان را در خود جاي داده است.

اسامي اسب ايراني
نژاد اسب‌هاي ايراني هر‌يک بر‌اساس تاريخچه و خصوصياتي که دارند نام‌گذاري شده‌اند که در ادامه به بررسي آن‌ها خواهيم پرداخت.

اسب بومي ايران
اسب بومي ايران نژاد اصلي اسب‎هاي امروزي در کشور محسوب مي‌شود که از ويژگي‌هاي خاصي برخوردار است.
تاريخچه ايران باستان نشان مي‌دهد که کشور ما مهد پرورش اسب‌هاي زيبا و اصيل در دنيا بوده است. به‌گونه‌اي که در آن زمان، افراد زيادي به پرورش اسب مشغول بوده‌اند و اين تعدد رنگ در اسب‌هاي ايران امروزي، به‌خاطر پرورش آن‌ها از ديرباز در ايران است.

نژاد اسب کردي
اسب‌هاي کردي را به‌خاطر ظاهر زيبايي که دارند مي‌شناسند. اجداد آن‌ها به «نسايي» معروف هستتند. «نسايي» نام جلگه‌هايي است که اين اسب‌ها در آن جا پرورش پيدا کرده‌اند. اسب‌هاي کرد به تغذيه کمي نياز دارند و به استقامت بالا مشهور هستند. به‌طوري که در نواحي سرد کوهستاني از اين اسب‌ها براي عبور از مناطق صعب العبور و امداد و نجات به‌جاي وسايل نقليه ديگر استفاده مي‌شود. نژاد اسب کردي يکي از نژادهاي باارزش و اصيل ايراني است که در دنيا نيز بسيار مشهور شده است.

اسب خزر
اسب خزر که آن را با نام‌هايي همچون «اسبچه خزر» و «اسب کاسپين» مي‌شناسند، بيش از ۳۰۰۰ سال قدمت دارد و نه‌تنها در ايران، بلکه درجهان به‌عنوان يکي از قديمي‌ترين اسب‌هاي دنيا شناخته مي‌شود. جالب است بدانيد کارشناسان، نژاد اين اسب را به دوران قبل از تاريخ نسبت مي‌دهند و ادعا مي‌کنند استخوان‌هاي اجدادشان را در کنار حيوانات منقرض شده‌اي مانند دايناسور‌ها پيدا کرده‌اند. نژاد اسب عرب نيز با وجود قدمت زياد آن، به نژاد اسب خزر برمي‌گردد.

در تاريخ کشور ما نيز اين اسب حضور پر رنگي دارد و پادشاهاني مثل داريوش وکوروش هخامنشي با بستن اين اسب به ارابه به شکار مي‌پرداختند. تا سال‌هاي زياد، افرادي گمان مي‌کردند اين اسب منقرض شده است؛ اما بعدها مشخص شد در منطقه خزر شهر آمل تعدادي از اين نژاد خاص هنوز پرورش پيدا مي‌کنند.

اسب عرب
اسب عرب يا اسب اصيل در زمره نژادهاي اسب سبک جهان است و به منطقه خاور ميانه تعلق دارد. دليل نام‌گذاري اين اسب ايراني به اسب عرب، به اين دليل است که در گذشته کشور ما بسيار پهناور بوده و کشورهاي عربي کنوني نيز جزو خاک ايران محسوب مي‌شدند.
اسب‌هاي عرب را از روي شکل سر و دم بلند آن‌ها مي‌توانيد تشخيص دهيد. اين اسب‌ها در گذشته توسط بازرگانان يا به‌خاطر جنگ به نقاط ديگر جهان راه پيدا کردند. اسب عرب را به‌خاطر سرعت، فرمان‌پذيري و قدرت تحمل بالايي که دارد، با اسب‌هاي نژاد ديگر آميزش مي‌دهند تا اين ويژگي‌ها به نژاد‌هاي ديگر نيز منتقل شود. از ديگر ويژگي‌هاي اسب عربي به هوش سرشار، حساسيت، زيرکي و خون‌گرم بودن آن مي‌توان اشاره کرد.

اسب قره باغ
اسب قره باغ که آن را جزو اسب‌هاي باستاني ايران مي‌دانند، از لحاظ ويژگي‌هاي ظاهري و ژنتيکي نسبت به ساير اسب‌هاي ايراني وضعيت مناسب‌تري دارد؛ اما به‌عنوان نژاد اسب ايراني تاکنون ثبت جهاني نشده است. اين اسب‌ها در مناطق کوهستاني زندگي مي‌کنند، جثه‌اي متوسط دارند و عضلات آن‌ها متناسب با زندگي در شرايط کوهستاني است. از اسب‌هاي قره باغ در ورزش‌هاي چوگان، کالسکه‌راني و آموزش سوارکاري به کودکان و نوجوانان استفاده مي‌شود.   

اسب تالشي
اسب‌هاي تالشي به‌خاطر مقاومت بالايي که از خود نشان مي‌دهند، در مسير‌هاي سراشيبي از آن‌ها استفاده مي‌شود. مردم تالش براي انجام کار‌هاي خود از آن‌ها استفاده مي‌کنند. شايد برايتان جالب باشد بدانيد در فصولي از سال که نيازي به وجود اسب‌ها نيست و محلي براي نگه‌داري و تمرين دادن آن‌ها وجود ندارد، مردم آن‌ها را در شاليزارها آزاد مي‌کنند و تعداد زيادي از اين اسب‌ها بعد‌ها بر‌اثر تصادف جانشان را از دست مي‌دهند.

اسب بلوچ يا سيستاني
اين اسب همان‌گونه که از نامش  پيدا است، در منطقه سيستان و بلوچستان زندگي مي‌کند؛ ولي به‌خاطر سهل‌انگاري‌هاي صورت گرفته در معرض انقراض قرار دارد و تنها تعداد کمي از آن‌ در مرز‌هاي سيستان و بلوچستان باقي مانده است. اسب‌هاي سيستاني بر‌خلاف ساير نژاد‌هاي اسب ايراني، خون سرد هستند. آن‌ها عضلاتي قوي و توانمند و وزني سنگين داشته و آرام، صبور و فرمان‌بردار هستند. از اسب بلوچ براي کارهايي مثل بارکشي و مراسم‌هاي محلي سيستان و بلوچستان استفاده مي‌شود.

اسب دره شوري
اسب‌هاي دره شوري يکي از زيبا‌ترين و با‌اصالت‌ترين اسب‌هاي ايراني هستند. اسناد تاريخي نشان مي‌دهند که اولين بار عشاير و اقوام بيابان‌گرد آن‌ها را رام کرده‌اند. اين اسب‌ها، حاصل آميزش مصنوعي و طبيعي اسب‌هاي فلات ايران هستند. اسب‌هاي دره‌شوري به‌خاطر دم برافراشته و زيبايشان مشهور هستند و اسب موردعلاقه سوارکاران محسوب مي‌شوند.

اسب ايراني ترکمن
اسب ايراني ترکمن، يکي از اسب‌هاي محبوب در طول تاريخ کشورمان است و پادشاهاني مثل داريوش هخامنشي از علاقه‌مندان به اين نژاد اسب ايراني بوده‌اند. بعضي کتاب‌ها نوشته‌اند سپاه داريوش هخامنشي بيش از سي هزار راس اسب ترکمن داشته است.

نژاد‌هاي اسب ترکمن را در سه گروه جاي داده‌اند:
نژاد يمود (يموت)
يموت نام کوچ نشيناني است که جزو طايفه ترکمن‌ها بودند. مردم ترکمني که ساکن شهرهاي گنبد کاووس، آق قلاي بندر ترکمن و گميشان هستند، طايفه کوچ نشينان ترکمن را تشکيل مي‌دهند. آن‌ها در زمان کوچ براي عبور از مناطق صعب العبور، نيازمند اسب‌هايي قدرتمند بودند. بنا‌براين اسب‌هاي ترکمن را با اسب‌هاي عرب و فلات ايران آميزش دادند. به‌گونه‌اي که برخي از ويژگي‌هاي اسب عرب را به‌وضوح در نژاد يموت اسب‌هاي ترکمن مي‌توان ديد. اسب‌هاي يموت خود در دو تيره‌ «يمر علي» و «گتمن» جاي مي‌گيرند. 

نژاد آخال تکه
در گذشته کشور ايران بسيار پهناور بوده و ترکمنستان امروز نيز بخشي از خاک کشور ما بوده است. نژاد اسب‌هاي آخال تکه نيز در روستايي در دل کوير با نام آخال به وجود آمده‌اند. ازاين‌رو، اين نژاد اسب را اصالتا ايراني مي‌دانند. آخال تکه علاوه بر ايران، در کشور‌هايي مانند روسيه و ترکمنستان نيز پرورش پيدا مي‌کند.

نژاد چناران
اين نژاد اسب‌ها حاصل آميزش اسب‌هاي سيلمي عرب با اسب‌هاي ماديان آخال تکه هستند. اسب‌هاي نژاد چناران ويژگي‌هايي دارند که در کمتر نژادي مي‌توانيد آن‌ها را پيدا کنيد. آن‌ها سازگاري بالايي در شرايط سخت از نظر آب و هوايي، بيماري، تغذيه و... از خود نشان مي‌دهند. از لحاظ رفتاري، بيشترين ميزان شباهت را به اسب‌هاي عربي دارند. اسب‌هاي نژاد چناران همچنين يکي از مشهور‌ترين اسب‌هاي سوارکاري در آسيا محسوب مي‌شوند. دير بالغ بودن، ويژگي مشترک تمام اسب‌هاي ترکمن است و نژاد چناران نيز از اين قائده مستثني نيست. همچنين اسب‌هاي نژاد چناران عمر مفيد و ورزشي بالاتري نسبت به اسب‌هاي يموت و آخال تکه دارند و بهترين گزينه براي رشته سوارکاري محسوب مي‌شوند.  

قيمت اسب ايراني
به‌دليل نبود نظارت درست و حضور دلال‌ها، اسب‌هاي ايراني به قيمت‌هاي مختلفي خريدوفروش مي‌شوند
تجارت و پرورش اسب در سال‌هاي اخير در کشور ما به‌واسطه پر سودن بودن آن، رونق بسياري داشته است. اسب‌ها را بر‌اساس فاکتور‌هاي مختلفي مانند نژاد، مسابقه‌اي يا باربري بودن، اصالت، ويژگي‌هاي فردي و... دسته‌بندي مي‌کنند. قيمت اسب در ايران به‌دليل نبود نهاد ناظر و جولان گسترده دلالان در بازار، به‌صورت سليقه‌اي تعيين مي‌شود و سقفي براي آن نمي‌توان در نظر گرفت. قيمت اسب‌هاي کرد، عرب و دره شور موجود در بازار از ۴۰ ميليون تومان شروع مي‌شود و در بعضي موارد به بيش از ۵ ميليارد تومان نيز مي‌رسد.

گران‌ترين اسب ايران
‌گران‌ترين اسب‌هاي ايران در دوران پيش از انقلاب اسب‌هاي کورس بوده‌اند؛ اما اکنون اسب‌هاي پرشي از گران‌ترين اسب‌هاي موجود در بازار ايران محسوب مي‌شوند. در حال حاضر آقاي حميد رادان گران‌ترين اسب ايران را در اختيار دارند که «ريوانجي» نام دارد و اين اسب را در يک حراج در آمريکا به‌قيمت ۳۲۰ هزار دلار خريداري کرده‌اند.

در اين مقاله نژاد‌هاي اسب ايراني را کامل بررسي کرديم. قيمت‌ اسب‌هاي ايراني موجود در بازار را بررسي کرديم و در‌نهايت شما را با گران‌ترين اسب ايران و صاحب آن آشنا کرديم. 

---

بازار

---

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar