قرآن کریم درباره انواع غذا‌ها چه می‌فرماید؟

جام جم/ غذا و تغذيه در آموزه‌هاي ديني همچون ساير موضوعات، مورد توجه قرار گرفته است. مبداء پيدايش غذا از جانب خداوند است که جهت تندرستي، تداوم حيات و توانمندي در انجام تکاليف به انسان عطا شده است.
نياز انسان به غذا، مهم‌ترين و حياتي‌ترين نياز روزمره اوست که از تولد تا مرگ وي را همراهي مي‌کند، و حتي انبيا و اولياء الهي نيز از اين قاعده مستثني نيستند، رشد، طول عمر، تندرستي، آرامش اعصاب و روان، خُلق و خوي و رفتار، توانمندي و قدرت، تکثير نسل و توليد مثل و... همه به نوعي وامدار تغذيه سالمند، نام گذاري پنجمين سوره قرآن کريم تحت عنوان «مائده» به معناي سفره غذايي، قرار گرفتن رزاق و مطعم بودن به عنوان صفات خداوند، سوگند خداوند به غذا «والتين والزيتون»، درخواست مائده آسماني توسط حضرت عيسي و درخواست غذا توسط حضرت موسي (ع) هرکدام مهر تأييدي بر اهميت غذا و تغذيه است. بايد روي دو نکته تأکيد کرد؛ نخست استفاده از انواع غذا‌ها و دوم پاکيزه خواري.

الف) انواع غذا‌ها نعمتي از سوي خدا
قرآن کريم در آيات متعددي طعام را به عنوان رزق و نعمتي که خداوند به بندگانش عطا فرموده، مطرح نموده است و از انسان‌ها خواسته است که از نعمت‌هاي طيب و حلال استفاده کنند و سراغ خبائث و اشياء حرام نروند. به بعضي از اين آيات اشاره خواهد شد:

---

بازار

---

۱. کلُوا مِن طيِّبَتِ مَا رَزَقْنَکُمْ "از نعمت‌هاي پاکيزه‏اي که به شما روزي داده ‏ايم بخوريد! " (بقره/۵۷)
۲. يَأَيُّهَا النَّاس کلُوا مِمَّا في الأَرْضِ حَلَلاً طيِّبا "مردم! از آنچه در زمين است، حلال و پاکيزه بخوريد! " (بقره/۱۶۸)
۳. يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا کلُوا مِن طيِّبَتِ مَا رَزَقْنَکُمْ‏ "اي کساني که ايمان آورده ‏ايد! از نعمت‌هاي پاکيزه‏اي که به شما روزي داده‏ايم، بخوريد. " (بقره/۱۷۲)

۴. وَ کلُوا مِمَّا رَزَقَکُمُ اللَّهُ حَلَلاً طيِّباً‏ "و از نعمت‌هاي حلال و پاکيزه‏اي که خداوند به شما روزي داده است، بخوريد. " (مائده/ ۸۸)
۵. يحِلُّ لَهُمُ الطيِّبَتِ وَ يحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَئث " اشياء پاکيزه را براي آن‌ها حلال مي‏شمرد، و ناپاکي‌ها را تحريم مي‌کند. " (اعراف/ ۱۵۷)
۶. أُحِلَّت لَکمُ بَهِيمَةُ الأَنْعَمُ إِلا مَا يُتْلي عَلَيْکمْ "و چهارپايان براي شما حلال شده، مگر آنچه (ممنوع بودنش) بر شما خوانده مي‏شود. " (مائده/۱)

۷. إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْکمُ الْمَيْتَةَ وَ الدَّمَ وَ لَحْمَ الْخِنزِيرِ وَ مَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيرِ اللَّهِ فَمَنِ اضطرَّ غَيرَ بَاغٍ وَ لا عَادٍ فَلا إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ "خداوند، تنها (گوشت) مردار، خون، گوشت خوک و آنچه را نام غيرِ خدا به هنگام ذبح بر آن گفته شود، حرام کرده است. (ولي) آن کس که مجبور شود، در صورتي که ستمگر و متجاوز نباشد، گناهي بر او نيست؛ (و مي‏تواند براي حفظ جان خود، در موقع ضرورت، از آن بخورد؛) خداوند بخشنده و مهربان است. " (بقره/۱۷۳)

۸. وَ أَنْعَمٌ حُرِّمَت ظهُورُهَا وَ أَنْعَمٌ لا يَذْکُرُونَ اسمَ اللَّهِ عَلَيْهَا افْترَاءً عَلَيْهِ "و (اينها) چهارپاياني است که سوارشدن بر آن‌ها (بر ما) حرام شده است!» و (نيز) چهارپاياني (بود) که (هنگام ذبح) نام خدا را بر آن نمي‏بردند، و به خدا دروغ مي‏بستند... (انعام/۱۳۸)

ب) پاکيزه خواري در قرآن
در قرآن کريم بعضي از غذا‌ها به شکل صريح تحريم و بعضي هم حلال عنوان شده است. بعضي از مصاديق طيبات و خبائث در قرآن مجيد بيان شده است، ولي که اکثر آن‌ها نياز به تفسير و رجوع به روايات پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله و ائمه اهل البيت عليهم السلام دارد.

فقهاء و دانشمندان شيعه با استفاده از اين روايات خوردني‌هاي حلال و حرام را به اين صورت بيان کرده اند:
۱. خوردن انواع حشرات حرام است. (توضيح المسائل، ج ۲، ص ۵۳۲)
۲. از موجودات دريايي، ماهي فلس دار و ميگو، حلال است و بقيه موجودات دريايي حرام مي‌باشند مثل؛ خرچنگ و لاک پشت و... (توضيح المسائل، ج ۲، ص ۵۲۵)

۳. حبوبات و گياهان و سبزيجات، حلال و خوردن آن‌ها مجاز است.
۴. تخم مرغ‌ها هم تابع خود مرغ‌ها هستند. هر تخمي که نمي‌دانيم حلال است يا حرام، اگر دو طرف آن مساوي باشند حرام و اگر يک سر آن باريک‌تر باشد حلال است. (توضيح المسائل، ج ۲، ص ۵۲۷)

۵. مرغ‌هايي که داراي چنگال بوده يا ميخک پشت پا را نداشته يا سنگدان و چينه دان ندارند، حرام مي‌باشند. (توضيح المسائل، ج ۲، ص ۵۲۵)
۶. از پرندگان کبک و مرغ آبي (بط ـ غاز و...) گنجشک و کبوتر و مرغ خانگي ... حلال هستند. (توضيح المسائل، ج ۲، ص ۵۲۵)

۷. هر مرغي که ندانيم حلال است يا حرام اگر بال زدن او بيشتر از صاف رفتن او باشد و شرايط فوق را داشته باشد، حلال است و الا حرام است. (توضيح المسائل، ج ۲، ص ۵۲۷)
۸. تمام حيوانات درنده و گربه و موش و سنجاب و... حرام هستند.
۹. در ميان چار پايان گوسفند (بز و ميش) شتر، گاو، گور خر، زرافه، آهو، حلال و اسب، الاغ و قاطر مکروه مي‌باشند. (توضيح المسائل، ج ۲، ص ۵۳۲)
۱۰. خوردن خاک و سنگ و ... حرام است. (توضيح المسائل، ج ۲، ص ۵۳۰ و ۵۳۱)

ج) هدفمندي آيات قرآن
قرآن به صورت کاملاً مشخص و هدفمند در مورد جسم سخن گفته است. بيان قرآن کريم: کُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ "بخوريد و بياشاميد، ولي زياده‌روي نکنيد. " (اعراف،۳۱)

صرفه جويي در ديدگاه علم تغذيه بالاترين لطف به جامعه است، زيرا امروزه يکي از مشکلات بسيار بزرگ انساني چاقي است و مهم‌ترين راهکار برطرف کردن آن کم خوردن است. اسراف کردن از نظر معنوي عملي ناشايست است، اما در کنار اين امر، موضوع تأمين سلامت فرد در آيه نهفته است. کمتر از يکصد سال علم به اين نتيجه رسيده که با کاهش مواد غذايي فرد به بيماري‌هاي مزمن دچار نمي‌شود، اما ۱۴۰۰ سال پيش قرآن کريم بسيار شفاف اين امر را بيان فرموده است.

نتيجه گيري
اشاره قرآن به مباحث تغذيه گوياي اهميت تغذيه و نقش تأثيرگذار آن در زندگي بشر است. از طرفي بررسي و بازگويي غذا‌هاي قرآني به همراه يافته­‌هاي قطعي علمي، سبب نگرش نو افراد به دين و قرآن خواهد شد و از سويي به کار بستن اين آموزه­‌ها به خصوص در بخش تغذيه، بسياري از مشکلات را حل خواهد کرد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar