مقام حضرت معصومه (س) از دریچه شفاعت
تسنيم/ از جمله شاخصه‌هاي قابل توجه حضرت معصومه (س)، گستره شگفت‌انگيز شفاعت ايشان است که همه شيعيان را در بر مي‌گيرد و اين، عظمت ايشان را مي‌رساند.
براي شناخت جايگاه معصومين عليهم‌السلام راهي جز تکيه کردن به کلام خداي متعال و يا توصيفات پيامبران و امامان وجود ندارد. همچنين بهترين راه براي شناخت مقام شخصيت‌هاي وارسته و ممتازي که در رتبه بعد از پيامبران و امامان قرار دارند نيز رجوع به توصيفات معصومين عليهم السلام در مورد آنهاست و حضرت معصومه (س) از جمله اين شخصيت‌هاي انگشت‌شمار است.
برگ برنده شفاعت از ديگران
انسان‌هاي وارسته، سعادتمند و شايسته ورود به بهشت در تاريخ بسيارند اما همه آنها اجازه و توان شفاعت از ديگران را ندارند؛ چنان که به عنوان نمونه، قرآن کريم مي‌فرمايد: «يَوْمَئِذٍ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ إِلاَّ مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمنُ وَ رَضِيَ لَهُ قَوْلاً؛ [1] در آن روز، شفاعت [به کسى] سود نبخشد، مگر کسى را که [خداى] رحمان اجازه دهد و سخنش او را پسند آيد.» از اين آيه شريفه و آيات مشابه، به خوبي روشن مي‌شود که يکي از ملاک‌هاي ارزيابي و مقايسه شخصيت‌هاي برتر، کميت و کيفيت دايره شفاعت آنها در آخرت است.
از سوي ديگر، هر شفاعت مقبولي، نه تنها فرد مورد شفاعت را نجات يا ارتقاء درجه مي‌دهد، بلکه متعاقباً حسنه و پاداشي را نصيب شفاعت کننده خواهد کرد؛ چنان که قرآن کريم مي‌فرمايد: «مَنْ يَشْفَعْ شَفاعَةً حَسَنَةً يَکُنْ لَهُ نَصيبٌ مِنْها؛ [2] هر کس شفاعتِ پسنديده کند، براى وى از آن نصيبى خواهد بود.» بنابراين، گستره کمي و کيفي شفاعت، از جمله مهم‌ترين شاخصه‌هاي تقرّب در نزد خداي متعال به شمار مي‌رود؛ و بر همين اساس، رسول خدا صلّي‌الله‌عليه‌وآله برترين و مقرّب‌ترين مخلوقات در نزد خداي متعال دانسته مي‌شود.
آخرين پيامبر، اولين شفيع
رسول مهرباني‌ها حضرت محمّد(ص) از نظر سبقت در شفاعت و نيز کيفيت و کميت شفاعت، گوي سبقت را از ديگر مخلوقات ربوده و در صدر برترين شفاعت کنندگان روز قيامت قرار دارند تا جايي که شفاعت ديگر شفيعان نيز وابسته به شفاعت آن حضرت است چنان که مي‌فرمايد: «لَا يَشْفَعُ أَحَدٌ غَيْرِي؛ [3] هيچ کسي غير از من شفاعت نمي‌کند.» مفهوم اين روايت آن است که مقام شفاعت ديگر شفيعان، در گرو شفاعت رسول مکرم اسلام است.
شفاعت رسول خدا(ص) از نظر تقدم زماني و رتبه‌اي، اولين و برترين شفاعت بوده، و از نظر گستردگي، همه مسلمين را شامل مي‌شود؛ چنان که مي‌فرمايد: «وَ أَنَا أَوَّلُ شَافِعٍ وَ أَوَّلُ مُشَفَّع؛ [4] من نخستين شفاعت‌کننده و اولين کسي هستم که شفاعتش پذيرفته مي‌شود.» اينک با توجه به آنچه آمد و اهميت شفاعت و جايگاه آن روشن شد، بر اساس ابعاد شفاعت حضرت معصومه سلام‌الله‌عليها، مقام آن حضرت را مورد بررسي قرار مي‌دهيم.
حضرت معصومه و شفاعت همه شيعيان
از جمله شاخصه‌هاي قابل توجه برترين دختر موسي بن جعفر عليهم السلام، گستره شگفت‌انگيز شفاعت ايشان است که همه شيعيان را در بر مي‌گيرد. امام صادق عليه‌السلام در مورد مقام آن حضرت توصيفاتي دارند که در پايان به مقام شفاعت حضرت معصومه سلام‌الله‌عليها اشاره مي‌کنند و مي‌فرمايند: «إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ أَلَا إِنَّ لِرَسُولِ اللَّهِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِينَةُ أَلَا وَ إِنَّ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ أَلَا وَ إِنَّ قُمَّ الْکُوفَةُ الصَّغِيرَةُ أَلَا إِنَّ لِلْجَنَّةِ ثَمَانِيَةَ أَبْوَابٍ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا إِلَى قُمَّ تُقْبَضُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِي اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَى وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِيعَتِي الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ؛ [5] براي خداوند حرمي است و آن شهر مکّه معظّمه است، براي پيامبر خدا نيز حرمي است و آن شهر مدينه است، و براي اميرالمؤمنين عليه‌السلام نيز حرمي است و آن شهر کوفه است، به راستي که قم، کوفه کوچک است. آگاه باشيد که بهشت هشت در دارد که سه در آن به سوي قم است. در شهر قم زني از فرزندان من رحلت مي‌کند که اسمش فاطمه دختر موسي عليهماالسلام است و با شفاعت او تمام شيعيان من وارد بهشت مي‌شوند!»
اينکه شفاعت حضرت معصومه سلام‌الله‌عليها همه شيعيان را شامل مي‌شود، نشان‌دهنده اوج عظمت اين بانوي والامقام از سويي و تأثيرگذاري ويژه آن حضرت در روند رشد و تربيت و تعالي جامعه شيعيان از سوي ديگر است. مؤيد اين مطلب تعداد فراوان علماء بزرگ شيعه هستند که در کنار مضجع مطهر ايشان بر سر سفره علم و طهارت خاندان نبوي رشد يافته‌اند. بي‌ترديد، قم را مي‌توان کانون پرورش و جوشش شيعيان جهان و معارف اسلام ناب به خصوص در عصر حاضر دانست.
* حجت‌الاسلام محسن رفيعي استاد حوزه علميه قم
--------------------------
پي‌نوشت:
[1] سوره طه، آيه 109.
[2] سوره نساء، آيه 85.
[3] ابن بابويه، محمد بن على؛ الخصال، ناشر: جامعه مدرسين، قم، 1362 ش، ج 2، ص 425.
[4] طوسى، محمد بن الحسن؛ الأمالي( للطوسي)، ناشر: دار الثقافة، قم، 1414 ق، ص 271.
[5] مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى؛ بحار الأنوار( ط- بيروت)، ناشر: دار إحياء التراث العربي، بيروت، 1403 ق، ج 57، ص 228، ح 59.
خبرهای بیشتر درباره ی
۳ نفر در مورد این مطلب نظر داده اند
برای ارسال نظر لطفا از طریق اپلیکیشن آخرین خبر اقدام فرمایید
