روانشناسی/ رفتار تکانشی چیست و چگونه درمان می شود؟

بيتوته

بروزرسانی 1399/08/25 - 22:23

روانشناسی/ رفتار تکانشی چیست و چگونه درمان می شود؟

بيتوته/ تکانش و رفتار تکانشي( که گاهي رفتار تکانه اي هم ناميده مي شود) از جمله اصطلاحات پرکاربرد در دنياي روانشناسي است. رفتارهاي تکانشي در قسمت هاي گوناگون روانشناسي، من جمله شخصيت شناسي و نيز تحمل براي عملي شدن خواسته ها مورد اشاره قرار مي گيرند.

تعريف رفتار تکانشي چيست؟
معني تکانش( Impulse) اين است که در يک لحظه، ناگهان به يک اقدام مشخص برانگيخته شويم.رفتارهاي تکانشي هم بر همين اساس، رفتارهايي هستند که به صورت لحظه اي، بدون تامل بر روي نتايج آن ها و بدون تحليل و ارزيابي دستاوردهاي مثبت و منفي، انجام مي شوند.رفتارهاي تکانشي در زبان عامه ي مردم بعنوان رفتار ناپخته و رفتارهاي نابالغانه و رفتارهاي عجولانه شناخته مي شوند.

علامت هاي رفتار تکانشي
ناتواني در برنامه ريزي يا اماده سازي : به علت تحريک پذيري، شخص داراي رفتارهاي منطقي نيست و برعکس، عجله و صبر نکردن مشخصه اصلي اين رفتار است و در طي اين رفتار،« هر چيزي ميتواند اتفاق بيفتد».
عدم کنترل: شخصي که رفتار تکانشي دارد معمولاً بر روي رفتارخود کنترلي ندارد.

تعريف رفتار تکانشي چيست
پايداري: در رفتار تکانشي معمولاً نوعي پايداري وجود دارد براي اين که شخص فکر مي کند که کار وي طبيعي است و امکان دارد به اين رفتار ادامه دهد.
جست و جو براي تجربيات جديد: باتوجه به احساسات شديد مثبت يا منفي، مهارت هاي شناختي فرد براي برنامه ريزي و ارزيابي جايگزين هاي مختلف دچار تغيير شده و تصميمات وي در لحظه گرفته مي شود.
همان طور که مشاهده کرديد، وضعيت عاطفي شخص در اين رفتار، يک عامل کليدي است، در طي اين روند، مغز حالت هاي عاطفي را ازاد مي کند و همين کار، حس ادراک واقعيت را ايجاد مي کند که سبب مي شود شخص حس ناخوشايندي نسبت بکار خود نداشته باشد.
روند تفکر منطقي در اين مسير از بين رفته و بنابراين، شخص نمي تواند به نتايج اقدامات و عواقب خويش، فکر کند.

خطرات رفتار تکانشي
ولي مواقعي هم هست که عمل کردن و تصميم گرفتن ، بدون تحليل و ارزيابيِ قبلي و بدون فکر کردن در خصوص تبعاتِ تصميم، ميتواند براي ما گران تمام شود. اين همان چيزي است که در بيشتر فرهنگ ها از آن به« عملِ بدون فکر» تعبير مي شود.
بسياري از ما، بدترين تصميمات زندگي مان را وقتي گرفته ايم که در خصوص تبعات و نتايجِ احتمالي آن فکر نکرديم و صرفاً طبق حس فوري و لحظه اي خودمان تصميم گرفته ايم. مثال براي تصميم هاي تکانشي و بدون فکر زياد است، ولي شايد يکي از معروف ترين مثال ها در اين خصوص لحظه اي باشد که بوکسور معروف، مايک تايسون در مسابقات سال ۱۹۹۷، در اثر عصبانيت گوش رقيب خودش را گاز گرفت و آنرا کند!
مسأله اينجاست که ما بايد تکانه هايمان را کنترل کنيم. زيرا هرچقدر طبق تکانه ها و احساساتمان در لحظه تصميم بگيريم احتمال اينکه نتيجه اي بدست بياوريم که بعداً سبب پشيماني مان بشود بيشتر خواهد شد.

درمان رفتارهاي تکانشي
رفتارهاي ناخوش‌آيند و تکانشي ميتواند جدّي و فراگير باشد، ولي بايد گفت که اينگونه رفتارها را ميتوان درمان کرد. با مراجعه به مشاور و پزشک متخصص، بهترين راه حل و درمان براي اينگونه رفتارها در نظر گرفته مي شود.
شخصي که دچار رفتارهاي تکانشي است، با استفاده از مکانيسم هاي مقابله اي سالم براي کنترل احساسات شديد، بهتر ميتواند موقعيت هاي گوناگون خويش را مديريت کند. بعضي از درمانهاي شايع ميتواند به شخص کمک کند تا اگاهي بيشتري نسبت به اقدامات خويش داشته باشد، بنابراين وقت خود را صرف بررسي تبعات کار خود، مي کند.
تمرين اين روش ميتواند به شخص کمک کند تا زمان لازمي براي بازتاب گزينه هاي خود در نظر گرفته و در خصوص نحوه پاسخ به رويدادهاي پيرامون خويش، فکر کند.

براي درمان رفتارهاي تکانشي، معمولاً در کنار تمرين هاي مشاوره اي، داروهايي مثل مهار کننده سروتونين( SSRI) وگاهي وقت ها دوز کمي از يک آنتي سايکوتيک، تجويز مي شود. اين داروها بيشتر در زماني تجويز ميشوند که رفتار تکانشي و تهاجمي، به اندازه اي شديد باشد که تهديدي براي امنيت شخصي فرد باشد.
استفاده داروها معمولاً همراه با روان درماني و از طريق يک درمانگر متخصص تجويز مي شود. اين داروها در درمان علايم بيماري هاي رواني و بهداشتي و در اشخاص مبتلا به اختلال هاي مربوط به عصبانيت، ميتواند موثر باشد. علاوه‌براين ، آنها امکان دارد بطور مستقيم در کنترل رفتارهاي تکانشي، بسيار مؤثر باشند.