روانشناسی/ مهمترین علائم، علتها و درمان اضطراب وضعیتی

بازده

بروزرسانی 1399/09/29 - 14:26

روانشناسی/ مهمترین علائم، علتها و درمان اضطراب وضعیتی

بازده/ اضطراب موقعيتي نوعي اضطراب است که در واکنش به يک موقعيت خاص رخ مي‌دهد. اين نوع اضطراب شايع است و مي‌تواند طبيعي باشد. به هر حال، همه افراد در موقعيت‌هايي قرار مي‌گيرند که مي‌تواند احساس اضطراب در آنها ايجاد کند، مانند مصاحبه شغلي، روز اول مدرسه يا سخنراني در مقابل يک گروه بزرگ.

اضطراب موقعيتي به عنوان يک وضعيت مجزا در راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني (DSM-5)، کتابچه راهنماي باليني که پزشکان از آن براي تشخيص شرايط سلامت روان استفاده مي‌کنند، قيد نشده‌است.

با اين حال، اگر علائم از معيارهاي خاصي برخوردار باشند، از جمله اينکه آزاردهنده باشند و در زندگي روزمره تداخل ايجاد کنند، ممکن است معيارهاي نوعي اختلال اضطرابي را داشته باشند که به عنوان هراس ويژه شناخته مي‌شود. هراس ويژه شامل ترس غيرمنطقي و شديد از يک موقعيت يا شي خاص است.

علائم
اضطراب موقعيتي يک سري علائم و نشانه‌هاي خاص دارد. شما در واکنش به شرايط خاص، ممکن است نشانه‌هاي زير را تجربه کنيد:

۱ – اسهال
۲ – مشکل در تمرکز
۳ – سرگيجه
۴ – خشکي دهان
۵ – سبکي سر
۶ – افزايش ضربان قلب و تنفس سريع
۷ – تحريک‌پذيري
۸ – تنش عضلاني
۹ – حالت تهوع
۱۰ – عصبي شدن
۱۱ – بي‌قراري يا لرزيدن
۱۲ – تعريق

افراد همچنين ممکن است احساس نگراني، مشکلات خواب و وحشت را تجربه کنند. در بعضي موارد، حتي ممکن است فرد در واکنش به يک موقعيت خاص دچار حمله هراس شوند. حمله هراس اپيزودي از اضطراب يا ترس شديد است. به منظور پيشگيري از اين علائم، فرد گاهي اوقات افراد ممکن است شروع به اجتناب از موقعيت‌هايي کند که مي‌داند واکنش اضطراب را در آنها تحريک مي‌کنند.

تمايز بين اضطراب موقعيتي و اختلال اضطراب منتشر (GAD) مهم است. در شرايطي که GAD شامل يک حالت غالباً مستمر از نگراني عمومي مي‌شود، اضطراب موقعيتي در واکنش به يک موقعيت خاص به وجود مي‌آيد.

تشخيص اضطراب موقعيتي
اگر شک داريد که دچار اضطراب موقعيت شده‌ايد، با پزشک خود صحبت کنيد. او قادر خواهد بود علائم شما را ارزيابي کرده و تشخيص دهد که آيا آنها مربوط به اضطراب موقعيتي هستند يا نشانه‌اي از بيماري رواني ديگري مانند هراس يا نوع ديگري از اختلال اضطرابي هستند.

پزشک در مورد ماهيت، مدت زمان و شدت علائم اضطراب از شما سوال مي‌کند. همچنين ممکن است معاينه فيزيکي شويد و براي انجام آزمايش خون بدهيد که مي‌تواند به رد احتمال برخي از اختلالات پزشکي که باعث ايجاد علائم اضطراب مي‌شوند، کمک کند.

همچنين ممکن است از شما خواسته شود پرسشنامه‌اي را پر کنيد که مي‌تواند براي بررسي اختلالاتي مانند اضطراب يا افسردگي کمک کند.

علل اضطراب موقعيتي
عوامل مختلفي مختلف وجود دارد که مي‌تواند در بروز اضطراب موقعيتي نقش داشته باشد. اين اختلال معمولا در اثر موقعيت‌هاي جديد يا در حال تغيير ايجاد مي‌شود. از آن‌جايي که افراد از آن‌چه در انتظارشان است يا چگونگي پاسخگويي فرد مقابل اطمينان ندارند، احساس اضطراب مي‌تواند بروز کند.

اين اختلال همچنين ممکن است در موقعيت‌هايي رخ دهد که افراد در گذشته تجربه منفي يا ناراحت‌کننده‌اي در آنها داشته‌اند. به عنوان مثال، اگر هنگام سخنراني در مقابل جمع، يک بار تجربه بدي داشته باشيد، احتمال دارد دفعه بعدي که با وضعيت مشابهي روبرو مي‌شويد، اضطراب را تجربه کنيد.

داشتن آسيب‌پذيري بيشتر نسبت به اضطراب به طور کلي ممکن است احتمال بروز اضطراب موقعيتي را بيشتر کند. عواملي که ممکن است در ايجاد اختلالات اضطرابي نقش داشته باشند عبارتند از ژنتيک، شيمي مغز و تأثيرات محيطي.

محرک‌هاي اضطراب موقعيتي
اضطراب وضعيتي مي‌تواند با تعدادي از مکان‌ها، تجربيات يا موقعيت‌هاي مختلف مرتبط باشد. برخي از رايج‌ترين عوامل محرک اين نوع اضطراب عبارتند از:

– اولين روز مدرسه
– مصاحبه‌هاي شغلي
– اولين روز کاري
– ملاقات با شخصي براي اولين بار
– سفر به يک مکان جديد
– دور بودن از خانه
– سخنراني در جمع
– ملاقات با آدم‌ها در يک مهماني
– وظيفه هدايت گروهي را بر عهده داشتن
– گفتگوي کوتاه با افرادي که نمي‌شناسيد
– موقعيت‌هاي اجتماعي

تغييرات عمده زندگي همچنين مي‌تواند احساس اضطراب موقعيتي را ايجاد کند؛ به عنوان مثال روز عروسي، تولد کودک، يا مهاجرت براي رفتن به دانشگاه.

تازگي و ناآشنايي ويژگي مشترک بسياري از موقعيت‌هايي است که باعث اضطراب موقعيتي مي‌شوند. احساس اضطراب در مقابل شرايطي که مطمئن نيستيد بايد انتظار چه چيزي را داشته باشيد يا چه اتفاقي قرار است رخ بدهد، طبيعي است. در بسياري از موارد، با آشنايي بيشتر با شرايط، اضطراب موقعيتي کاهش مي‌يابد.

درمان اضطراب موقعيتي
اضطراب موقعيتي را اغلب مي‌توان با استفاده از راهکارهاي خودياري کنترل کرد، اما در مواردي که اضطراب شما بسيار آزاردهنده باشد يا در زندگي روزمره شما تداخل ايجاد کند، ممکن است به درمان حرفه‌اي نياز داشته باشيد. روان درماني، دارو يا ترکيبي از اين دو گزينه‌هايي براي درمان مشکلات اضطراب هستند.

پزشک ممکن است دارويي ضد اضطراب مانند زاناکس (آلپرازولام) ، کلونوپين (کلونازپام) يا آتيوان (لورازپام) را براي کمک به شما در مديريت علائم اضطراب هنگام بروز آن تجويز کند. آنها او ممکن است روان درماني مانند رفتار درماني شناختي (CBT) يا مواجهه درماني را که مي‌تواند به شما در کاهش اضطراب موقعيتي کمک کند، توصيه کند.

۱. مقابله
اضطراب وضعيتي مي‌تواند چالش‌برانگيز و ناراحت‌کننده باشد، اما در عين حال موضوعي است که شما اغلب مي‌توانيد با استفاده از تعدادي از استراتژي‌هاي مقابله‌اي مختلف آن را مديريت کنيد. برخي ايده‌ها که ممکن است کمک‌کننده باشند، عبارتند از:

۲. آماده شدن
اضطراب وضعيتي معمولاً وقتي ايجاد مي‌شود که براي مقابله با يک موقعيت ناآشنا آماده نيستيد. اطمينان از اينکه خود را به اندازه کافي آماده کرده‌ايد تا بتوانيد هر اتفاقي را که رخ مي‌دهد، مديريت کنيد، خواه سخنراني کنيد و خواه شغل جديدي را شروع کنيد، مي‌تواند مقداري از احساس اضطراب شما را کاهش دهد.

۳. خود را در معرض ترس‌هاي خود قرار دهيد
مواجهه درماني روشي است که معمولاً براي کنار آمدن با ترس و اضطراب استفاده مي‌شود. ايده پشت اين روش درماني اين است که خود را در معرض آنچه مي‌ترسيد قرار دهيد تا با آن آشنا شويد و کشف کنيد که واقعاً خطر چنداني ندارد. شما مي‌توانيد آهسته شروع کنيد (مثلا در ابتدا فقط به چيزي که باعث اضطراب شما مي‌شود، فکر کنيد) و سپس به تدريج کار خود را ادامه دهيد تا در واقع به شرايطي برسيد که بتوانيد ترس روبرو شويد (مانند قرار دادن خود در موقعيتي که شما را مضطرب مي‌کند).

۴. افکار منفي را به چالش بکشيد
درگير شدن در نوع فاجعه‌بار تفکرِ “چه مي‌شود اگر” که در آن تصور مي‌کنيد که بدترين نتايج ممکن است، يک الگوي شايع تفکر منفي است که مي‌تواند به بروز اضطراب موقعيتي کمک کند. وقتي ديديد که به اين صورت فکر مي‌کنيد، افکار خود را با افکار واقع‌بينانه‌تر و مثبت به چالش بکشيد.

۵. از تکنيک‌هاي آرامش استفاده کنيد
برخي از استراتژي‌هاي آرام‌سازي را بياموزيد و تمرين کنيد. به اين ترتيب زماني که احساس اضطراب موقعيتي مي‌کنيد، مي‌توانيد از آنها استفاده کنيد. تنفس عميق و تجسم دو روش مفيد هستند که مي‌توانيد با استفاده از آنها به سرعت خود را آرام کنيد. آرام‌سازي تدريجي عضلات (PMR) يکي ديگر از روش‌هاي مفيد است که شامل سفت کردن تدريجي گروه‌هاي مختلف عضلاني در سراسر بدن و سپس شل کردن آنها است.

تمرين منظم اين راهکارهاي مقابله‌اي مي‌تواند به شما کمک کند تا به مرور زمان اضطراب موقعيتي را در خود کاهش دهيد. هر چه بيشتر با ترس‌تان روبرو شويد – ضمن اينکه خود را آماده مي‌کنيد، افکار منفي‌تان را به چالش مي‌کشيد و از تکنيک‌هاي آرام‌سازي استفاده مي‌کنيد – احتمال رخ دادن اضطراب موقعيتي از شما کمتر خواهد شد.