در سفر به بوکان، از کجا دیدن کنیم؟

کجارو

بروزرسانی 1399/10/13 - 17:24

کجارو/ بوکان، يکي از شهرهاي تاريخي و زيباي استان آذربايجان غربي است که در جنوب اين استان قرار گرفته و به دليل آب و هواي مطلوب در فصول گرم سال، جاذبه‌هاي گردشگري طبيعي و تاريخي و نيز ميهمان‌نوازي مردم محلي، ميزبان جمع زيادي از گردشگران و مسافران سراسر کشور، بويژه در روزهاي دلنشين و مطبوع بهاري است. روايات متعددي در مورد وجه تسميه اين شهر به بوکان، وجود دارد. برخي معتقدند که در زبان فارسي، «بو» به معناي سرزمين و «کان» نيز به معناي معدن است. به همين دليل بوکان يعني «سرزمين معادن»، اما به گويش مردم اين شهر و بيشتر کردزبان‌ها، «بُوکان»، تلفظ مي‌شود.

در سفر به مراغه از کجا ديدن کنيم؟
گروهي از محلي‌ها براين باورند که «بوک» به معني عروس و «آن» نيز علامت جمع است و اين دو در کنار هم به معناي عروسان يا عروس‌ها است. شايد اين نظريه به دليل قرارگيري اين شهر در مسير عبور کاروان عروسي روستاييان به اين نام شهرت يافته است. هرچند در صحت اين نظريه، به دليل قدمتي بالغ بر ۲ هزار سال که از کتيبه‌هاي آشوري و آثار تاريخي کشف شده، استنباط شده است، ترديد وجود دارد. اما نظريه‌اي بسيار کهن و متعلق به دوران «تمدن مانايان» است که نام اين شهرستان را «سرزمين خدايان» معنا مي‌کند. جالب است بدانيد که در باب نام بوکان، اختلاف نظرهاي بسياري در بين مورخان و مولفان نيز بوجود آمده است.

البته نبايد از اين نکته غافل شدکه علت اين امر، مدون نبودن تاريخ آن است. هرچند که باستان‌شناسان معتقدند اين شهر، داراي پيشينه‌اي کهن و تاريخي است و اکتشافات باستان‌شناسي و بررسي‌هاي انجام شده در مورد بوکان، دليل بر اين ادعا است. کارشناسان معتقدند که اين شهر از گذشته‌هاي بسيار دور، به عنوان مقر نظامي يا پادگان حکومت اشکانيان و ساسانيان بوده و خوشبختانه آثار تاريخي بسياري نيز از اين دوران، بدست آمده است.

۱. مسجد جامع بوکان
يکي از عمارات تاريخي شهرستان بوکان، بنايي است کهن که در سال ۱۳۱۰ هجري قمري، به دستور «علي اصفهاني»، احداث شد. جالب است بدانيد که ابتدا اين بناي مذهبي با ۱۲ گنبد و ۶ ستون از جنس سنگ‌هاي آهکي تراشدار ساخته شد. سپس در سال ۱۳۴۵ بر وسعت مسجد افزوده و ۴ گنبد و ۳ ستون ديگر به آن اضافه شد. اين ميراث ايران کهن که بين مردم از محبوبيت و احترام ويژه‌اي برخوردار است، در مجاورت تپه‌ي «قلعه سردار» قرار دارد و امروزه ميزبان نمازگزارا در روز جمعه بوده و به عنوان يکي از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين مساجد استان آذربايجان غربي نيز شناخته مي‌شود.

۲. پارک ساحلي بوکان

يکي از تفرجگاه‌ها در شهرستان بوکان، «پارک ساحلي» اين شهرستان است که در بخش غربي آن و در جنوب استان آذربايجان غربي احداث شده است. شهر بازي، ميداني بزرگ براي ورزش، پيست اسکيت و درختزارهاي وسيع در اين پارک ساحلي، از ويژگي‌هاي مطلوب آن است که به مکاني دوست‌داشتني براي تفريح خانواده‌هاي محلي و ديگر مسافران تبديل شده است. همچنين «سيمينه‌رود» که در نزديکي و مجاورت اين پارک ساحلي قرار دارد، منظره‌اي زيبا و طيبعتي دوست‌داشتني را ايجاد کرده است.

۳. آرامگاه سرداران مکري
«آرامگاه سرداران مکري»، يکي از جاذبه‌هاي تاريخي در شهرستان بوکان است که در داخل پارک عمومي ملت اين شهرسان قرار گرفته است. بنايي کهن و متعلق به حکومت قاجاريان که در گويش کردي به «گومبه‌زي سردار» شهرت دارد. علت شهرت اين بقعه‌ي تاريخي به سرداران مکري، مدفون شدن «سردار عزيزخان مکري»، «محمد حسين خان مکري»، «قاضي حسين مکري» و «علي خان مکري»، در کنار جمع ديگري از مشاهير و بزرگان بوکان، در اين مکان است.

اين مقبره متشکل از حياطي کوچک، مقبره‌اي مستطيلي شکر، گنبدي مرکزي با الگوي چليپا در مرکز، ايواني با دو ستون سنگي و شاه‌نشين و نيز دو دهليز در طرفين است.

۴. درياچه سد بوکان

يکي از معروف‌ترين مناطق گردشگري و تفريحي در شهرستان بوکان، «درياچه سد بوکان» است که عنوان يکي از مناطق نمونه‌ي گردشگري استان آذربايجان غربي را به خود اختصاص داده است. سدي خاکي که در ۳۵ کيلومتري جنوب شرقي اين شهرستان قرار گرفته و گرداگرد آن را دشت‌هاي سرسبز، زيبا و استپي فراگرفته است. جالب است بدانيد که نام نخست اين جاذبه‌ي گردشگري، «کوروش کبير» بوده است که به نام «شهيد کاظمي» تغيير يافته است. احداث اين سازه‌ي ارزشمند با طول تاجي برابر با ۵۳۰ متر و بلنداي ۵۰ متر از پي، در مسير رودخانه‌ي زيباي «زرينه‌رود»، منظره‌اي چشم‌نواز را ايجاد کرده که سالانه پذيراي جمع زيادي از مسافران و گردشگران از سراسر ايران است.

۵. قلعه سردار بوکان
«قلعه سردار» يا «آرگ بوکان»، يکي از عمارات تاريخي و کهن در شهرستان بوکان است که قدمت آن به قرن ۱۹ ميلادي و مقارن با حکومت «ناصرالدين شاه قاجار»، بازمي‌گردد. به نظر مي‌رسد که اين بناي کهن، در سال ۱۲۴۷ هجري شمسي، به همت «عزيزخان مکري» و به جهت تلسط بر عشاير و کردهاي مکري، احداث شده است.

متاسفانه امروزه بيش از ۹۰ درصد از بناي قلعه سردار بوکان از بين رفته است
ساختمان قلعه که به گويش کردي به «قله‌لاي سه‌رداري بوُکان»، شهرت دارد، برفراز تپه‌اي تاريخي بنا شده و در دوران مختلف به دست فرزندان و نوادگان سازنده، وسعت يافته است. جالب است بدانيد که کاربري اين ميراث کهن به عنوان مکاني جهت اجراي سياست‌هاي دول مختلف، کردهاي عالي‌مقام و از همه مهم‌تر، مرکز حکومتي بوده است. متاسفانه امروزه بيش از ۹۰ درصد آن تخريب شده و از آن به عنوان پايگاه مقاومت بسيج استفاده مي‌شود.

۶. مسجد روستاي حماميان

«مسجد روستاي حماميان»، از ديگر جاذبه‌هاي مذهبي در شهرستان بوکان است که در يکي از روستاهاي اين شهرستان به نام «حماميان»، قرار دارد. به نظر مي‌رسد که اساختمان مسجد، در دوراني پيش از جنگ جهاني دوم و در سال ۱۳۲۸ هجري قمري و به دست «محمود آقا ايلخاني زاده» و به معماري «معمار باشي مراغه‌اي»، احداث شده است. خوشبختانه امروزه بخش اعظمي از بناي مسجد سالم مانده است و مي‌توان در مجاورت آن، بقايايي از يک مدرسه‌ي قديمي حماميان را مشاهده کرد.

۷. منطقه شکار ممنوع سه‌کانيان

در ۱۵ کيلومتري شمال شرقي بوکان، در محور بوکان به مياندوآب، يکي از ديدني‌هاي طبيعي و فوق‌العاده‌ي استان آذربايجان غربي قرار گرفته است که به «منطقه‌ي شکار ممنوع سه‌کانيان»، شهرت يافته است. اين دشت، برخوردار از ۵ روستا با نام‌هاي «سه‌کانيان»، «کاني علي گرده»، «کاني سور»، «ارمني بلاغي» و «کاني قلا» است و مي‌توان آن را زيستگاه نوعي پرنده‌ي کمياب به نام «ميش‌مرغ» که بزرگ‌ترين پرنده‌ي کشور لقب گرفته است، معرفي کرد. همچنين در اين منطقه از بوکان گونه‌هاي مختلف گياهي از جمله خوشخوراک، گون کتيرا، يونجه وحشي، چاودار، گلابي‌هاي وحشي، زالزالک، گل کاغذي، گون‌هاي خوش‌خوراک، پسته‌ي وحشي و .... وجود دارد. طبيعت زيبا، بکر با چشم‌اندازي خيره‌کننده، از ويژگي‌هاي اين دشت دوست‌داشتني است که تعداد زيادي از علاقه‌مندان به طبيعت‌گردي، براي تماشاي زيبايي‌هاي آن، به بوکان سفر مي‌کنند.

۸. خانقاه شيخ شمس‌الدين برهاني

«شمس‌الدين برهاني»، يکي از شيوخ مشهور نقش‌بندي است که در قرن ۱۴ هجري قمري زيسته است. اين عالم بزرگ در سال‌هاي ۱۲۷۷ تا ۱۲۸۰هجري قمري، در منطقه‌ي مکريان، روستاي شرفکند شهرستان بوکان، خانقاهي وسيع را احداث کرد و در آن مکان به تدريس و تربيت شاگردان و مريدان مشغول شد. وي در سال ۱۳۲۵ هجري قمري چشم از جهان فرو بست و در خانقاه خود، به خاک سپرده شد. آرامگاه وي که به «خانقاه شيخ برهان» نيز شهرت دارد، در «روستاي برهان»، در ۳۵ کيلومتري از مسير بوکان به مهاباد که به دليل حضور شيخ رباني به «روستاي خانقاه» نيز شناخته مي‌شود، قرارگرفته است.

۹. تپه باستاني قلايچي بوکان

«تپه‌‌ي باستاني قلايچي» در ۱۵ کيلومتري شمال شرقي شهرستان بوکان و در روستايي به همين نام قرار دارد. طبق تحقيقات و کاوش‌هاي انجام شده در اين تپه‌ي تاريخي، آثاري از هزاره‌ي اول پيش از ميلاد (کشف شد که پرده از قدمت بسيار اين بخش از بوکان، برداشت. آجرهايي به شکل صليب و منقوش، از نخستين آثاري است که در اين منطقه کشف شده است. در کاوش‌هايي که مجددا در اين منطقه از استان آذربايجان غربي صورت گرفته است، آثاري همچون معبد مرکزي برج‌ها، ديوارهاي آن، حياط سنگ‌فرش شده، پله‌هاي متصل به حياط، چند اتاق اندود شده با گل اخري و نقاشي‌هايي به رنگ سياه، آبي و آجرهايي که با موضوعات انساني، هندسي و گياهي منقوش شده، بدست آمده است. جالب است بدانيد که طبق مدارک و آثار کشف شده، احتمال مي‌رود که اين مجموعه متعلق به دوران حکومت «مانا» باشد.

۱۰. غار دوکچي بوکان

«غار دوکچي» يکي از زيباترين و شگفت‌انگيزترين غارهاي کشور است که در ۱۴ کيلومتري از شمال شرقي شهرستان بوکان قرار دارد. اين پديده‌ي طبيعي داراي ارتفاعي بالغ بر ۱۷۲۰ متر از سطح دريا و دهانه‌اي به قطر ۱ متر در ۶۰ سانتي‌متر است. به يقين مي‌توان غار دوگچي را از غارهاي کم‌نظير در کشور معرفي کرد که مي‌توان انواع چکنده، آبشار سنگ و چکيده ستون را در آن مشاهده کرد. از ويژگي‌هاي بارز و قابل توجه اين غار شگفت‌انگيز وجود دو چکيده‌ي عظيم و غول‌پيکر است که هر بيننده در نگاه اول، آن‌ها را همانند سرباز و محافظ غار، مي‌پندارد. چکيده‌هايي به بلنداي ۱۲ متر و قطري بالغ بر ۶ متر که بسيار زيبا و منحصربه‌فرد است. جالب است بدانيد که در موازات اين غار، غاري ديگر به نام «غار قلايچي» قرار گرفته است که علاقه‌مندان به طبيعت‌گردي و غارنوردي، مي‌توانند از آن‌ها بازديد کنند.

بوکان، شهري است تاريخي با طبيعتي بسيار زيبا و چشم‌‌نواز که معرفي تمامي جاذبه‌هاي آن در يک مقاله امکان‌پذير نيست. از ديگر مکان‌هاي ديدني در اين شهر مي‌توان به قلعه داش کند، آسياب کهنه، کورخانه، قلعه قره کند، سد قديمي، قبرستان کافي موزه، تالاب قره گل، دشت بوکان و ... ديگر اشاره کرد.