۵ فرمان امام علی (ع) به مالک اشتر برای توجه و محبت به سرباز
فارس/سرباز به عنوان نيروي خط مقدم دفاع و مبارزه با دشمن و حتي به عنوان نيروي صف اول تلاش براي پيشرفت کشور در طول تاريخ مورد توجه بوده و بسياري از بزرگان عرصه جهاد و خدمت سرباز بودن را بالاترين افتخار خود ميدانستند و ميدانند، تاجايي که سيد شهيدان مقاومت حاج قاسم سليماني هم خود را سرباز معرفي ميکرد.
در اهميت جايگاه سرباز در اسلام روايات مختلفي از اهل بيت (ع) وجود دارد و امير مؤمنان علي (ع) بارها در نامهها، خطبه و فرمايشات خود به توجه به سربازان تأکيد کردهاند که از جمله آن ميتوان به نامه امام به مالک اشتر نخعي اشاره کرد که در آن به صورت ويژه مالک را به توجه به سربازان دعوت ميکنند.
توصيه امام علي (ع) به مالک اشتر مبني بر توجه به سربازان و رفع مشکلاتشان
امام علي (ع) در سال ۳۸ هجري پس از انتصاب مالک اشتر به فرمانداري مصر در نامهاي به او ضمن بيان اصول حکومت، با دقت ويژهاي مالک را به توجه به سربازان از منظر مالي، روحي، تأمين تجهيزات و ابراز، مهر و عطوفت با آنان توصيه ميکند.
امام خطاب به مالک ميفرمايد: «برگزيدهترين فرماندهان سپاه تو، کسي است که از همه بيشتر به سربازان کمک رساند و از امکانات مالي خود بيشتر در اختيارشان گذارده باشد تا در نبرد با دشمن، سربازان اسلام تنها به يک چيز بينديشند. همانا مهرباني تو نسبت به سربازان، دلهايشان را به سوي تو ميکشاند...»
آرزوهاي سپاهيان را بر آور، همواره از آنان ستايش و خواستههاي معقولشان را اجابت کن
«پس از آن آرزوهاي سپاهيان را بر آور و همواره از آنان ستايش کن و کارهاي مهمي که انجام دادهاند بر شمار، زيرا يادآوري کارهاي ارزشمند آنان، شجاعان را بر ميانگيزد و ترسوها را به تلاش وا ميدارد...»
۵ توصيه مهم امام به مالک براي توجه به سرباز
امام علي (ع) در نامهاش به مالک ۵ توصيه مهم درباره سرباز به مالک اشتر بيان ميکند که عبارتند از «عنايت ويژه فرماندهان نسبت به سربازان»، «توجه به حل مشکلات مالي سربازان و خانواده آنان»، «مهرباني و محبت به سربازان»، «اجابت خواستههاي معقول و مشروع سربازان» و «ستايش و اکرام و تشويق سربازان موفق»
ضرورت تلاش براي آماده نگهداشتن سرباز و توصيه وحدت به سربازان
حضرت در سخنان ديگري آمادگي سربازان براي نبرد را يکي از امور واجب در امت اسلام بيان ميکنند که اين امر نشانه نياز جامعه به اين قشر است و غفلت سرباز را سبب فروپاشي سپاه و شکست بيان ميکند، تا جايي که در اين زمينه توصيه ميکنند که سرباز در ميدان بايد کم بخوابد، زيرا بقاي جامعه بسته هوشياري و بيداري سرباز است.
نکته ديگري که در اين گفتار اميرالمؤمنين (ع) بيان شده موضوع وحدت و همدلي و در کنار هم بودن سربازان است که ثمره آن نظم و وحدت و نهايتاً پيروزي نصرت است.
ايشان در نامه نامه ۱۱ نهجالبلاغه صفحه ۴۹۳ ميفرمايد: «با هم فرود آييد و هرگاه کوچ ميکنيد همه با هم کوچ کنيد و، چون تاريکي شب شما را پوشاند نيزهداران را پيرامون لشکر بگماريد و نخوابيد مگر اندک، چونان آب در دهان چرخاندن و بيرون ريختن».
تجليل امام علي (ع) از سربازان کوفه براي مقاومت در برابر تهاجم شورشيان
موضوع تکريم از سربازان بارها توسط مولا علي (ع) انجام شده است به عنوان مثال در سال ۳۶ هجري، شورشيان بصره به کوفه هجوم آوردند و لشکر بصره دربرابر اين تهاجم به خوبي مقاومت کرد و نهايتاً پيروز شد. امام پس از اين پيروزي نامهاي محبتآميز خطاب به سربازان و مجاهدان نوشته ضمن قدرداني و تشويق آنان در حق سربازان اسلام دعاي خير کردند. امام فرمودند: «خداوند شما مردم کوفه را از سوي اهل بيت پيامبر (ص) پاداش نيکو دهد، بهترين پاداشي که به بندگان فرمانبردار و سپاسگزاران نعمتش عطا ميفرمايد، زيرا شما دعوت ما را شنيديد و اطاعت کرديد، به جنگ فرا خوانده شديد و بسيج گشتيد».
سرباز بايد هميشه و هر لحظه آماده جهاد و دفاع باشد و لحظهاي غفلت نکند، چنانکه آن حضرت خود بعنوان سربازي فداکار و آماده نبرد لحظهاي از پا ننشست چنانکه فرمود: «سوگند به جان خودم در مبارزه با مخالفان حق و آنان که در گمراهي و فساد غوطهورند يک لحظه مدارا و سستي نميکنم.»
اهميت رفع شبهات سربازان و اقناع آنان به جاي استفاده از زور
رفع شک و شبه از دل سرباز از ديگر موضوعاتي است که امر مؤمنان به آن بسيار اهميت ميداد و همواره به فرماندهان سپاهش توصيه ميکرد که اگر سرباز يا سربازاني دچار شک و شبهه شدند به جاي استفاده از زور آنها را قانع کنند، زيرا در غير اين صورت آن شک سبب ميشود که سرباز به خوبي در ميدان نبرد ظاهر نشود.
در فرازهاي ۱۳۰ و ۱۳۱ از نامه ۵۳ نهجالبلاغه آمده است ابو برده هنگامي که علي عليهالسلام را مقابل افرادي مانند عايشه، طلحه و زبير ديد دچار تزلزل شد از اين رو بر باطل بودن کشتگان دشمن در جنگ جمل شک کرد. حضرت شخصاً به بيان استدلال به اين سرباز پرداخت و در پايان به او گفت: آيا هنوز ترديد داري و ابو برده به حقانيت راه امام اذعان کرد. امام همچنين گاهي سربازان را براي گرفتن پاسخ سؤالات و شبهاتشان به بزرگاني مانند جناب عمار ياسر ارجاع ميدادند.
حزن امام، هنگامي که سربازانش در راه خدا به شهادت ميرسيدند
امام علي (ع) همواره در جنگها بر شهادت سربازان اندوهگين ميشدند و خود را از عزاداران آنها ميدانستند. در جنگ صفين آن حضرت در حالي که شمشير به دست داشت خطبهاي در وصف سربازان رشيدش قرائت کرد.
«کجايند آن برادرانم که راه را به حقيقت طي کردند و بر اساس حق از دنيا گذشتند. عمار، ابن تيهان و ذوالشهادتين کجا هستند و کجايند نظير آنان از برادرانشان که بر جانبازي پيمان بستند و سرهاي پاکشان براي تبهکاران فرستاده شد. آه بر آن برادرانم که قرآن را تلاوت کرده آن را استوار داشتند، واجبات را انديشه نموده، برپا کردند، سنت را زنده نمودند و بدعت را ميراندند. به جهاد دعوت شدند اجابت کردند، به پيشوا اعتماد نموده تابع شدند...»