چگونه خواهرزاده معاویه با امام حسین(ع) ازدواج کرد؟

تسنيم/ حضرت علي اکبر(ع) اولين فرزند امام حسين(ع) جواني بود که در واقعه عاشورا در سني حدود 25 يا 27 سالگي با رشادت و شجاعت در برابر لشکر دشمنان اسلام ايستادگي کرد و در نهايت ايمان و يقين به شهادت رسيد. حضرت ليلا سلام الله عليها، مادر حضرت علي اکبر عليه السلام، از طرف پدري از قبيله ثقفي بوده که با مختار ثقفي نسبت خويشاوندي دارد و از طرف مادري نوه ابوسفيان و خواهرزاده معاويه ملعون به حساب مي‌آيد. اما بصيرت و ايمان پدر و مادر حضرت ليلا موجب شد ايشان يکي از زنان مؤمنه و پاکدامن در دوران خود باشد به قدري که لياقت همسري امام حسين عليه السلام و مادري حضرت علي اکبر سلام الله عليه را داشته باشد.

دکتر فاطمه سالاري، استاد دانشگاه و کارشناس ديني به بررسي بخش‌هايي از زندگي و نسب حضرت علي اکبر عليه السلام پرداخته است. آن طور که اين محقق اسلامي توضيح مي‌دهد، تاريخ و ماجراي تولد حضرت علي اکبر عليه السلام يکي از مسائلي است که چندين بار در تاريخ به آن اشاره شده است. البته وقتي منابعي مانند تاريخ طبري يا کتاب نفس المهموم نوشته شيخ عباس قمي را بررسي مي‌کنيم، به وقايع و ماجراهاي زيادي از زندگي امام حسين عليه السلام دست پيدا مي‌کنيم. ولي در مورد تاريخ تولد اولين فرزند آن حضرت يعني حضرت علي اکبر عليه السلام اطلاع دقيقي در اين نوع کتاب‌ها وجود ندارد. البته افرادي ديگري که تاريخ را ثبت و ضبط کرده‌اند، در بعضي موارد به اين رويداد اشاره کرده‌اند. به عنوان مثال ابن ادريس در کتاب سرائر اشاره کرده که علي اکبر عليه السلام در سال‌هاي پاياني خلافت خليفه سوم به دنيا آمده‌اند. در عين حال عبدالرزاق مقرم هم اين نظر را تأييد کرده و نوشته که آن حضرت در سال 33 هجري قمري به دنيا آمده‌اند که وقتي اين دو نظر را مقايسه کنيم متوجه مي‌شويم که مانند هم هستيم. چراکه سال 33 هجري قمري جزو سال‌هاي پاياني حکومت خليفه سوم بوده است. همچنين مادر حضرت علي اکبر عليه السلام يعني حضرت ليلي سلام الله عليها که به ايشان ليلا هم گفته مي‌شود و در برخي منابع نام ايشان را آمنه هم ثبت کرده‌اند، دختر شخصيتي از قبيله ثقيف به نام ابي مره بن عروه بن مسعود ثقفي بود. اما مادر ايشان از قبيله بني‌اميه بوده و دختر ابوسفيان و خواهر معاويه محسوب مي‌شود. به اين ترتيب نسب حضرت ليلا سلام الله عليها و مختار ثقفي در مسعود ثقفي به هم مي‌رسد، يعني اين بانوي گرامي از قبيله مختار به حساب مي‌آيد که بعدها به خونخواهي امام حسين عليه السلام برخواست. پدر حضرت ليلا و مختار با يکديگر پسرعمو بودند.

بررسي صحت و سقم تاريخ ولادت حضرت علي اکبر عليه السلام

---

بازار

---

در تقويم تأکيد شده است که حضرت علي اکبر عليه السلام در تاريخ يازدهم شعبان متولد شده اند. آيا در اين مورد مدرک و سند قطعي وجود دارد؟
تاريخ و ماجراي تولد حضرت علي اکبر عليه السلام يکي از مسائلي است که چندين بار در تاريخ به آن اشاره شده است. البته وقتي منابعي مانند تاريخ طبري يا کتاب نفس المهموم نوشته شيخ عباس قمي را بررسي مي‌کنيم، به وقايع و ماجراهاي زيادي از زندگي امام حسين عليه السلام دست پيدا مي‌کنيم ولي در مورد تاريخ تولد اولين فرزند آن حضرت يعني حضرت علي اکبر عليه السلام اطلاع دقيقي در اين نوع کتاب‌ها وجود ندارد.

البته افرادي ديگري که تاريخ را ثبت و ضبط کرده‌اند، در بعضي موارد به اين رويداد اشاره کرده‌اند. به عنوان مثال ابن ادريس در کتاب سرائر اشاره کرده که علي اکبر عليه السلام در سال‌هاي پاياني خلافت خليفه سوم به دنيا آمده اند. در عين حال عبدالرزاق مقرم هم اين نظر را تاييد کرده و نوشته که آن حضرت در سال 33 هجري قمري به دنيا آمده اند که وقتي اين دو نظر را مقايسه مي‌کنيم متوجه مي‌شويم که مانند هم هستيم. چراکه سال 33 هجري قمري جزو سال‌هاي پاياني حکومت خليفه سوم بوده است.

حضور در واقعه عاشورا
آيا از روي اطلاعاتي که در مورد سن حضرت علي اکبر عليه السلام در واقعه عاشورا وجود دارد، مي‌توان تاريخ تولد ايشان را حدس زد؟
اگر دو روايتي که به آن اشاره کرديم را مدرک ميلاد آن حضرت قرار بدهيم متوجه مي‌شويم که حضرت علي اکبر عليه السلام در زمان واقعه عاشورا يعني در سال 61 هجري، تقريبا 27 ساله بودند.

آيا اين نظر درست به نظر مي‌سد؟
بله. چون طبق روايت‌ها امام سجاد عليه السلام در واقعه عاشورا 23 ساله بودند، از آنجايي که حضرت علي اکبر عليه السلام از آن امام بزرگوار سن بيشتري داشته اند، سن 27 سال براي ايشان درست به نظر مي‌رسد.

به سال تولد حضرت علي اکبر عليه السلام اشاره کرديد که در سال 33 هجري قمري به دنيا آمدند. آيا روز و ماه دقيق تولد هم مستند است؟

بسياري از اهل تاريخ همين تاريخ يازدهم شعبان را ملاک ميلاد آن حضرت قرار داده اند. اما درباره اينکه اين روز آيا دقيق هست يا خير، در منابع قرون اوليه که امروزه در اختيار ما قرار دارد مطلب درستي عنوان و ثبت نشده است.
به همين علت درباره تاريخ دقيق ميلاد ايشان به روايت و نوشته علامه مقرم بسنده شده است و تاريخ يازدهم شعبان ثبت شده است.

مادر حضرت علي اکبر عليه السلام
بارها در تاريخ خوانده و در هيئت‌ها شنيده‌ايم که مادر بزرگوار حضرت علي اکبر عليه السلام، ليلا نام داشته است. آيا در مورد نسب و خانواده آن بانوي گرامي که لياقت همسري امام حسين عليه السلام و مادري حضرت علي اکبر عليه السلام نصيبش شد، اطلاعاتي وجود دارد؟

حضرت ليلي سلام الله عليها که به ايشان ليلا هم گفته مي‌شود و در برخي منابع نام ايشان را آمنه هم ثبت کرده‌اند، دختر شخصيتي از قبيله ثقيف به نام ابي مره بن عروه بن مسعود ثقفي بود. اما مادر ايشان از قبيله بني اميه بوده و دختر ابوسفيان و خواهر معاويه محسوب مي‌شود.

به اين ترتيب نسب حضرت ليلا سلام الله عليها و مختار ثقفي در مسعود ثقفي به هم مي‌رسد، يعني اين بانوي گرامي از قبيله مختار به حساب مي‌آيد که بعدها به خونخواهي امام حسين عليه السلام برخواست. پدر حضرت ليلا و مختار با يکديگر پسرعمو بودند.

نسب حضرت ليلا سلام الله عليها
چطور دختر ابوسفيان و خواهر معاويه ملعون راضي شد که دخترش با امام حسين عليه السلام ازدواج کند؟

از يک طرف دقت کنيد که پدر حضرت ليلا يعني ابي مره بن عروه ثقفي يکي از افراد مومن و خداپرست بوده و نسبت به امامت و ولايت صاحب بصيرت بود. به همين با خشنودي دخترش را به عقد امام حسين عليه السلام درآورد.

مادر حضرت ليلا هم هرچند دختر ابوسفيان و خواهر معاويه ملعون بود، اما در اثر همنشيني با همسري موحد و بابصيرت، او نيز خاندان رسول خدا صلي الله عليه و آله را شناخت و افتخار مي‌کرد که دخترش عروس اين خانواده باکرامت و گرامي باشند.

پدر حضرت ليلا را مردي موحد و خداپرست معرفي کرديد. موضع ايشان نسبت به امامت و ولايت حضرت اميرالمؤمنين امام علي عليه السلام چگونه بود؟
پدر حضرت ليلا، يعني ابي مره ثقفي در دوران رسول خدا صلي‌الله عليه و آله به دنيا آمده بود و خودش و پدرش، هر دو از ياران آن حضرت به حساب مي‌آمدند.

چنانکه خود ابي مرده همراه برادرش به خدمت پيغمبر اسلام صلي‌الله عليه و آله رفته و مسلمان شد. حتي او را يکي از سادات اربعه در اسلام و از بزرگان عرب مي‌دانند.

در واقعه عاشورا مي‌خوانيم که لشکر عمر سعد براي حضرت ابالفضل عليه السلام و برادران ايشان به دليل نسبتي که مادرشان با خاندان يزيد داشتند، امان نامه فرستادند. با توجه به اينکه حضرت ليلا نوه دختري ابوسفيان و خواهرزاده معاويه محسوب مي‌شود، آيا اين اتفاق براي حضرت علي اکبر عليه السلام هم افتاد؟

بله. ارتباط نسبي و فاميلي حضرت ليلا با ابوسفيان و معاويه باعث شد تا معاويه در محفلي حضرت علي اکبر عليه السلام را شايسته‌ترين فرد براي خلافت معرفي کند. در روز عاشورا هم بني اميه به آن حضرت امان دادند و گفتند: «تو با اميرالمؤمنين يزيد نسبت فاميلي و خويشاوندي داري.»
حضرت علي اکبر عليه السلام با اين نوع امان دادن به شدت مخالفت کرده و فرمودند: «پيوند خويشاوندي با رسول خدا صلوات الله عليه سزاوارتر است که رعايت شود تا پيوند با فرزند هند جگرخوار.»

چه خصوصيات اخلاقي آن حضرت را در ميان جوانان آن دوران و حتي در طول تاريخ ممتاز کرده است؟
زماني که در راه کربلا بودند، امام حسين عليه السلام به خواب کوتاهي فرورفتند. بعد از بيداري فرمودند، شنيدم هاتفي صدا مي‌زد که «اين کاروان به سمت کوفه مي‌رود و مرگ هم به دنبال او مي‌رود.» حضرت علي اکبر عليه السلام در همان‌جا سؤال کردند: «مگر ما بر حق نيستيم؟» امام حسين عليه السلام جواب مثبت دادند. آن حضرت گفتند: «با اين وجود ترسي از مرگ نداريم.» اين مطلب نشان مي‌دهد که بصيرت ديني و تيزهوشي سياسي آن حضرت تا چه اندازه بود.

درباره خصوصيات اخلاقي و ويژگي‌هاي ايشان در تاريخ نوشته شده که آن حضرت، جواني زيبارو، خوش‌بيان، شجاع، صبور، غيور و مؤمن بود به طوري که کمالات بني‌هاشم را مي‌شد در ظاهر و شخصيت ايشان مشاهده کرد. حتي در روز عاشورا حضرت علي اکبر عليه السلام اولين فرد از بني‌هاشم بود که به ميدان مبارزه رفت و شجاعانه جنگيد تا به شهادت رسيد.

تجليل معاويه از شخصيت و اخلاق حضرت علي اکبر عليه السلام
مقام و جايگاه آن حضرت به اندازه‌اي در بين مردم و حتي سران و غاصبان حکومت شناخته شده بود که در روايت مستندي نوشته شده روزي معاويه ملعون از اطرافيان خود سؤال کرد: «شايسته‌ترين فرد براي حکومت چه کسي است؟» اطرافيان که بناي تملق و چاپلوسي داشتند، خود معاويه را نام بردند.

اما معاويه با همه ظلم و گناهش گفت: «نه، شايسته‌ترين و لايق‌ترين فرد براي حکومت، علي بن حسين يا علي اکبر عليه السلام است. چون هم شجاعت هاشمي در او وجود دارد، هم سخاوت اموي را دارد و هم شکوه و وقار ثقفي را دارا است.»

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar