زمانی که بیحوصله هستیم چطور میتوانیم کارهایمان را انجام دهیم؟

يوکن/ کارهاي زيادي براي انجام دادن داريم. مديرمان مدام سرکشي ميکند و مشتري تماس ميگيرد و جويا ميشود پروژه تا کجا پيش رفته است؛ اما هنوز کارهاي ماه قبل به پايان نرسيده و تمام برنامههايي که داشتهايم روي هم تلنبار شدهاند. با اين حال سعي ميکنيم باز هم وظايفمان را به تعويق بيندازيم؛ اما تا کجا پيش برويم؟ با يوکن همراه باشيد تا به شما بگوييم در زمان بيحوصلگي، چطور کارهايتان را انجام دهيد!
از مدتها برنامه داشتيد در يک باشگاه ورزشي ثبت نام کنيد و به تناسب اندام برسيد، اما باز هم اين برنامه عملي نشد. آيا ميدانيد اگر کارهايتان را به موقع انجام بدهيد، چقدر احساس بهتري داريد و از اين احساس گناه و استرس نجات پيدا ميکنيد؟ حتي کاراييتان هم بيشتر ميشود و کارهاي بيشتري را انجام خواهيد داد.
بهتر است تنبلي را کنار بگذاريد و چارهاي براي رهايي از جمع شدن کارها روي هم، به تعويق انداختن آنها و بيحوصلگي نسبت به انجام وظايف مختلف پيدا کنيد و خود را از اين استرس و نگراني نجات دهيد؛ اما اين کار چطور ممکن است؟ ابتدا بايد بدانيد چرا کارهايتان را به تعويق مياندازيد و حوصلهي انجام آنها را نداريد؟ اگر پاسخ اين سوال را پيدا کنيد، خيلي از مشکلاتتان حل خواهد شد.
دليل به تعويق انداختن کارها، ترس از اشتباه کردن است
راه حل: تمرکز پيشگيرانه
براي انجام هر وظيفه و مسئوليتي دو رويکرد مختلف وجود دارد.
رويکرد اول، همان طرز تفکر و نگرشي است که به سبب آن فکر ميکنيد با پايان يافتن يک پروژه، نتايج خوبي به دست ميآيد و مديرتان را تحت تاثير قرار ميدهيد يا به يک دستاورد فوقالعاده ميرسيد. در روانشناسي به اين نوع تمرکز کردن روي انجام کارها و وظايف، تمرکز ارتقايي (promotion focus) ميگويند. تحقيقات حاکي از آن است، خوشبيني و اشتياق براي انجام کارهاي مختلف سبب دستيابي به نتيجه موفقيتآميزتري ميشود.
رويکرد دوم اين است که از به دست آوردن نتيجه نامطلوب واهمه داريد و مدام نگران نتيجه کارهايتان هستيد. بدبيني و نگراني باعث کاهش انگيزه براي پيشرفت و موفقيت ميشود و امکان موفقيتتان را کاهش ميدهد. براي مقابله با احساس ترس و دلهره بايد دست به اقدام بزنيد. شک و دودلي را کنار بگذاريد و کاري انجام دهيد. اين بدين معناست که نوع ديگري از تمرکز با نام تمرکز پيشگيرانه (prevention focus) را در خود بوجود آوريد. در اين نوع تفکر بايد به جاي نتيجهگرايي به انجام کار و جلوگيري از به وجود آمدن شکست فکر کرد. براي مثال به جاي اينکه به واکنش رئيستان، خوشحال يا عصباني شدن او، فکر کنيد، روي جلوگيري از ناراحتي او تمرکز کنيد و با اقدامي پيشگيرانه مانع از اين شويد که شما را کارمندي نالايق و ناکارآمد بداند.
اکنون مثال ديگري ميزنيم تا با ماهيت تمرکز پيشگيرانه بيشتر آشنا شويد. ورزش کردن را در نظر بگيريد. اگر مدام به خودتان بگوييد بايد ورزش کنم تا وزنم بالا نرود و هميشه زيبا بمانم، نيروي محرکي در وجودتان ايجاد مي شود که سبب اقدام و عمل مي شود؛ يعني به خاطر انگيزه ي مثبتي که در خود به وجود آورديد، ديگر تصميمتان را به تعويق نمياندازيد و مستقيم سراغ عمل و اجراي تصميمات خود مي رويد. هر چقدر تفکر پيشگيرانه را بيشتر در خود پرورش دهيد، با سرعت بيشتري به دنبال اجراي تصميمات و کارهايتان خواهيد رفت.
شايد اين نوع تفکر و تمرکز برايتان ناآشنا باشد، خصوصا اگر از جمله افرادي باشيد که با مثبتانديشي و تمرکز ارتقايي، کارهايتان را به انجام مي رسانيد. در هر صورت ممکن است اين روش چندان خوشايند نباشد، اما راهکاري موثر براي جلوگيري از به تعويق انداختن کارها بوده و با بي حوصلگي مبارزه مي کند.
دلتان نمي خواهد دست به هيچ کاري بزنيد چون حوصله نداريد!
راه حل: ناديده گرفتن احساسات و بيتوجهي به آنها
«اوليور برکمن» (Oliver Burkeman) در کتاب «شادي براي کساني که حوصله و طاقت تفکر مثبت را ندارند»، مي گويد: وقتي فردي مدام با خود فکر مي کند توانايي صبح زود بلند شدن از رختخواب را ندارد يا اصلا نمي تواند ورزش کند، با اين ذهنيتش نشان مي دهد حوصلهي لازم براي انجام اين کارها را ندارد. بدون شک کسي شما را وادار نميکند تا صبح زود بيدار نشويد يا جلوي در باشگاه هم کسي مانع ورود شما نخواهد شد. تنها چيزي که باعث ميشود، ميل و رغبتي به انجام اين کارها نداشته باشيد، نداشتن حال و حوصلهي کافي است؛ اما برکمن ميگويد نبايد منتظر بمانيد تا حوصله انجام اين کارها را پيدا کنيد بلکه خودتان بايد دست به اقدام بزنيد.
به اين مساله عميقا فکر کنيد چراکه تأثير زيادي بر پيشرفت و موفقيت ما دارد. تمام افراد به طور ناخودآگاه فکر ميکنند براي شروع يک کار بايد حال و حوصلهي کافي داشته باشند تا انگيزهي انجام آن کار را پيدا کنند، اما اين تفکر از اساس اشتباه است. البته اين ديدگاه درست است، براي ايجاد عادتهايي مانند ورزش براي حفظ سلامتي يا سحرخيزي تا حد زيادي نياز به انگيزه بالا داريم، اما اينکه حوصلهي چيزي بهطورکامل در وجودمان باشد و بعد آن کار را شروع کنيم، کاملا بيمعناست.
به عقيده ي "اوليور برکمن"، خيلي از نويسندگان، مخترعان و هنرمندان بزرگ و برجسته، بدون توجه به اينکه چقدر ساعت کاري شان همراه با خلاقيت و انرژي بوده است، با وجود بي حوصلگي، همچنان به کار کردن در ساعات مشخصي ميپردازند.
«چاک کلوز» (Chuck Close)، عکاس و نقاش معروفي است. او ميگويد: «دنبال الهام گشتن براي شروع کارهاي بزرگ، عادت افراد غيرحرفهاي است. هنرمندان بزرگ از جا بلند ميشوند و کارشان را شروع ميکنند.» پس اگر نشستهايد تا حوصلهي انجام کاري را پيدا کنيد، همين حالا از جايتان بلند شويد و دست به اقدام بزنيد. باور کنيد با شروع کردن حوصله پيدا ميکنيد و هيچ چيز مانعتان نخواهد شد.
به سراغ انجام کاري نميرويد، چون فکر ميکنيد خستهکننده، سخت و غيرممکن است
راه حل: به کارگيري روش اگر...، آنگاه...
حتما تاکنون برايتان پيش آمده است که به خودتان بگوييد: بار ديگر زودتر کار را شروع ميکنم، بار ديگر بهتر اين کار را انجام مي دهم. اغلب افراد به خودشان وعدههايي درباره بهتر انجام شدن کارها در دفعات بعدي را ميدهند، اما حقيقت اين است قادر به کنترل خود نيستند. اگر کسي توانايي بهتر کار کردن را داشته باشد، همان بار اول کارش را به بهترين نحو ممکن انجام ميدهد. بايد قبول کنيم ارادهمان با محدوديتهايي مواجه است. به همين خاطر کمي سخت است خود را به انجام کارهايي که از نظرمان سخت، خستهکننده و غيرممکن هستند، وادار کنيم. اکنون راه حل اگر... آنگاه... مطرح ميشود.
اين راهکار تنها مشخص کردن گامهاي يک پروژه نيست؛ بلکه بايد دقيقا مشخص کنيد که کار را کجا و چه وقت انجام خواهيد داد. براي مثال بايد مشخص کنيد در ساعت 11 صبح کارتان متوقف شود و به کارفرمايان براي ملاقات بعدي تماس بگيريد يا اگر در جلسه کاري فردا با مدير، حرفي از ترفيعتان به ميان نياورد، حتما قبل از اتمام جلسه خودتان اين موضوع را مطرح کنيد.
اگر از قبل براي انجام کارها، زمان و مکانشان، برنامه ريزي کنيد ديگر تعلل نخواهيد کرد و نسبت به انجام يا به تعويق انداختن کارها دچار سردرگمي نميشويد. با اين نوع تفکر به ارادهي خود تکيه ميکنيد. تحقيقات نشان ميدهد استفاده از روش اگر... آنگاه ...، بهرهوري و تحقق اهداف را به طور ميانگين 200 تا 300 درصد افزايش ميدهد.
کلام آخر
هميشه بين توصيههاي روانشناسان و مقالات انگيزشي اين جملات زياد به چشم ميخورد که مثبت انديش باشيد و علاقهمنديهايتان را دنبال کنيد اما تمام اين راهکارها وقتي موثر واقع ميشوند که تصميم قطعي براي انجام کار در وجودتان شکل گرفته باشد. راهکارهاي فوق کمي متفاوت هستند و مربوط به زمانهايي است که حوصله انجام هيچ کاري را نداريد.