احکام/ سلام دادن به چه اشخاصی حرام است؟

خداوند متعال، پيامبر اسلام (ص) را به اين سنت پسنديده موظف کرده، مي‌فرمايد:

«وَ اِذا جاءَکَ الَّذينَ يُؤْمِنُونَ بِاياتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَيْکُمْ...»

هرگاه کساني که به آيات ما ايمان دارند، نزد تو آيند، [به آنها]بگو: «سلام بر شما».

سلام کردن از جمله مستحباتي است که در دين بر آن بسيار تأکيد شده است. اما در بعضي موارد، اين عمل، مستحب مکروه و در بعضي موارد حرام مي‌باشد. در ادامه به موارد مکروه بودن سلام کردن و حرام بودن سلام کردن پرداخته ايم.

از جمله مواردي که سلام کردن مکروه است عبارت است از:

* سلام کردن به نمازگزار: بعضي از فق‌ها با جمع بين روايات مربوط به سلام کردن به نمازگزار، به اين نتيجه رسيده اند که سلام کردن به نمازگزار مکروه است. با اين حال؛ بعضي از فقها، نهي از سلام کردن بر نمازگزار را نهي ارشادي دانسته و لذا آن را مکروه ندانسته اند.

سلام کردن به افرادي که در حال انجام کاري هستند و جواب دادن سلام براي آن‌ها دشوار است. مانند نماز گزار، فردي که در حال مسواک زدن است.

* سلام کردن مردان به زنان جوان: در سيره‌ي امام علي (ع) آمده است که ايشان مانند پيامبر (ص) به زنان سلام مي‌کردند، اما از سلام کردن به زنان جوان کراهت داشت.

گاهي مخاطب انسان، فردي است که سلام ‏کردن به او ممکن است ‏براي انسان فساد انگيز باشد و يا تأثير نامطلوبي بر روحيه‌ي معنوي او بگذارد، مانند سلام ‏کردن به زن جوان. امير مؤمنان علي (ع) از سلام‏ کردن به زنان جوان ‏پرهيز مي‌کردند و مي‏ فرمودند:

أَخَوَّفُ أَنْ تُعْجِبَني‏ِِ صَوْتُهَا فَيُدْخِلَ عَلَيَّ أَکْثَرَ مِمَّا أَطْلُبُ مِنَ‏الْأَجْرِ.
‌مي‌ترسم، صداي او برايم خوشايند باشد و بيش از آنچه اميد اجر دارم، زيان کنم.

گرچه ساحت مقدس آن حضرت، بسي برتر از وهم و انديشه‌ي ماست و حتّي‏ََ خيال گناه در ذهن چنين انسان بلند مرتبه‌اي خطور نمي‌کند، اما براي‏ حفظ آن مقام معنوي و توجه شديد به حضور خدا و نيز توجه به‏ وسوسه‌هاي شيطان و از همه مهم‏ تر، تذکردادن به ديگران که به طور قطع، چنين موقعيتي براي آن‌ها مي‌تواند خطرآفرين باشد، چنين شيوه‌اي رابرگزيده و آن را مطرح مي‌کند؛ اميد آنکه مؤ منان نيز از او پيروي کنند و خود را از خطرات نفساني دور نگه دارند.

*کسي که در حال تشييع جنازه است و کسي که در حال رفتن به نماز جمعه است. به اين دليل سلام کردن به اين دو گروه مکروه است، زيرا نبايد معطل شوند.

* سلام کردن به کسي که در حمام است، مکروه است، زيرا سلام کردن معمولاً همراه با نگاه کردن به شخص است و نگاه کردن به شخصي که در حمام است و از حال او با خبر شدن کار ناخوشايندي است و از اين امر نهي شده اند. البته ممکن است که بگوييم، سلام کردن اين افراد به ديگران مکروه است.

سلام به اين افراد ممنوع است

در فرهنگ اسلامي سلام کردن به بعضي گروه‌ها حرام و ممنوع است و اين گروه‌ها عبارتند از:

• افرادي که به خاطر انجام کار‌هاي ناشايست و نامشروع، لياقت‏ دوستي و سلام کردن برادران و خواهران ديني خود را ندارند، مانند افراد قمارباز، شراب خوار، رباخوار، کسي که به صورت آشکارا فسق مي‌کند؛ و کساني که به طورآشکار، مرتکب کار‌هاي خلاف مي‌شوند و شايد سلام و احوال‏ پرسي با اين گونه افراد نوعي تأييد و صحّه‏ گذاشتن بر اعمال ناشايست آن‌ها محسوب مي‌شود؛ از اين رو، شايسته است که هرمسلماني براي جلوگيري از فساد، گناه و اعمال زشت و نامشروع، ازسلام‏ کردن به اين افراد خودداري کنند و با چهره‌اي ناراحت و گرفته و نگاهي نامهربان با آن‌ها برخورد کنند. اين کم‏‌ترين کاري است که در حق تبهکاران‏ مي‌توان انجام داد، مگر اين ‏که شيوه‌ي سلام و احوال پرسي در هدايت آن‌ها تاثيرگذار باشد و انسان بخواهد آن‌ها را با اين شيوه امر به معروف و نهي ازمنکر کند.

• افرادي که به شوخي و براي خوش گذراني به مادران مردم فحش و ناسزا مي‌دهند.

• سلام کردن به افرادي که از دين و ملت اسلام و مسلمانان، خارج شدند، زيرا سلام‏ کردن به آن‌ها ممکن است به معناي تأييد دين وآيين نادرست آن‌ها بوده و آن‌ها را در پافشاري و دلخوشي به آيين‏ انحرافي خود، پايبندتر کند. البتّه اگر آن‌ها در وضعيتي قرار داشتند که‏ انسان بتواند با سلام‏ کردن و ابراز محبت، آن‌ها را به راه راست هدايت کند، چنان که در سنت ائمه، چنين مواردي ديده مي‌شود، شايسته ‏است در هدايت آن‌ها کوتاهي نکنيد. بايد توجه داشت که در حالت عادي، نبايد به غير مسلمانان سلام کرد و با آن‌ها رابطه‌ي دوستي برقرار کرد، مگر اينکه آن‌ها خود ابتدا سلام کنند که در اين صورت پاسخ آن لازم است، ليکن مي‌توانيد در جواب هم «سلام» نگوييد و به «عليکم» اکتفا کنيد. رسول گرامي اسلام (ص) فرموده اند:

لاَ تَبْدَؤُا أَهْلَ الْکِتَابِ بِالسَّلاَمِ فَإِنْ سَلَّمُوا عَلَيْکُمْ فَقُولُواعَلَيْکُمْ.

با اهل کتاب ابتدا به سلام نکنيد، اگر آن‏ها به شما سلام کردند، در پاسخ‏ بگوييد: «بر شما باد».

• سلام کردن به مسيحيان و يهوديان.

درباره سلام به اهل کتاب در برخي روايات آمده که اگر رابطه با آنان براي انسان لازم است، در اين حالت سلام کردن به آن‌ها اشکالي ندارد. در قرآن کريم نيز توصيه شده که در صورت مشاهده نکردن دشمني از طرف آنان، ما نيز مي‌توانيم به آن‌ها محبت کنيم و سلام نيز نوعي محبت است.

• سلام کردن به شخص وهابي، اگر اين شخص ناصبي نباشد، اشکالي ندارد؛ زيرا در روايات شخص ناصبي از اهل کتاب نيز بدتر دانسته شده است؛ و نيز به اين دليل که سلام کردن پيام دوستي به طرف مقابل دارد و اين در حالي است که ما وظيفه داريم که با دشمنان اهل‌بيت (ع) دشمن بوده و نسبت به آنان بغض و دشمني داشته باشيم.

• شاعران؛ البته منظور شاعراني است که اشعار آن‌ها درباره‌ي موضوعات و امور باطل است.

• افرادي که اهل بربط و طنبور از آلات موسيقي هستند.

سوال: سلام کردن مرد با زن نامحرم چه حکمي دارد؟

پاسخ رهبر انقلاب اسلامي آيت الله خامنه‌اي: فى نفسه مانعى ندارد، مگر اينکه خوف ارتکاب گناه و يا مفسده‌اي در ميان باشد.

پاسخ آيت الله مکارم شيرازي: از بعضي از اخبار استفاده مي‌شود که سلام کردن به زن جوان مکروه است.

پاسخ آيت الله سيستاني: مکروه است.

پاسخ آيت الله صافي گلپايگاني: اگر مفسده نداشته باشد کراهت دارد و، اما اگر در معرض مفسده باشد (مثل سلام کردم مرد جوان به دختر نامحرم) حرام است.

پاسخ آيت الله نوري همداني: اشکال ندارد مگر قصد ريبه باشد و مفسده داشته باشد و بهتر است به زنان جوان سلام داده نشود.

پاسخ مجتهد و مدرس حوزه‌ي علميه آيت الله علوي گرگاني: سلام مرد نامحرم به زن جوان کراهت دارد.