احکام/ سلام دادن به چه اشخاصی حرام است؟

خداوند متعال، پیامبر اسلام (ص) را به این سنت پسندیده موظف کرده، می‌فرماید:

«وَ اِذا جاءَکَ الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِایاتِنا فَقُلْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ...»

هرگاه کسانی که به آیات ما ایمان دارند، نزد تو آیند، [به آنها]بگو: «سلام بر شما».

سلام کردن از جمله مستحباتی است که در دین بر آن بسیار تأکید شده است. اما در بعضی موارد، این عمل، مستحب مکروه و در بعضی موارد حرام می‌باشد. در ادامه به موارد مکروه بودن سلام کردن و حرام بودن سلام کردن پرداخته ایم.

از جمله مواردی که سلام کردن مکروه است عبارت است از:

* سلام کردن به نمازگزار: بعضی از فق‌ها با جمع بین روایات مربوط به سلام کردن به نمازگزار، به این نتیجه رسیده اند که سلام کردن به نمازگزار مکروه است. با این حال؛ بعضی از فقها، نهی از سلام کردن بر نمازگزار را نهی ارشادی دانسته و لذا آن را مکروه ندانسته اند.

سلام کردن به افرادی که در حال انجام کاری هستند و جواب دادن سلام برای آن‌ها دشوار است. مانند نماز گزار، فردی که در حال مسواک زدن است.

* سلام کردن مردان به زنان جوان: در سیره‌ی امام علی (ع) آمده است که ایشان مانند پیامبر (ص) به زنان سلام می‌کردند، اما از سلام کردن به زنان جوان کراهت داشت.

گاهی مخاطب انسان، فردی است که سلام ‏کردن به او ممکن است ‏برای انسان فساد انگیز باشد و یا تأثیر نامطلوبی بر روحیه‌ی معنوی او بگذارد، مانند سلام ‏کردن به زن جوان. امیر مؤمنان علی (ع) از سلام‏ کردن به زنان جوان ‏پرهیز می‌کردند و می‏ فرمودند:

أَخَوَّفُ أَنْ تُعْجِبَنی‏ِِ صَوْتُهَا فَیُدْخِلَ عَلَیَّ أَکْثَرَ مِمَّا أَطْلُبُ مِنَ‏الْأَجْرِ.
‌می‌ترسم، صدای او برایم خوشایند باشد و بیش از آنچه امید اجر دارم، زیان کنم.

گرچه ساحت مقدس آن حضرت، بسی برتر از وهم و اندیشه‌ی ماست و حتّی‏ََ خیال گناه در ذهن چنین انسان بلند مرتبه‌ای خطور نمی‌کند، اما برای‏ حفظ آن مقام معنوی و توجه شدید به حضور خدا و نیز توجه به‏ وسوسه‌های شیطان و از همه مهم‏ تر، تذکردادن به دیگران که به طور قطع، چنین موقعیتی برای آن‌ها می‌تواند خطرآفرین باشد، چنین شیوه‌ای رابرگزیده و آن را مطرح می‌کند؛ امید آنکه مؤ منان نیز از او پیروی کنند و خود را از خطرات نفسانی دور نگه دارند.

*کسی که در حال تشییع جنازه است و کسی که در حال رفتن به نماز جمعه است. به این دلیل سلام کردن به این دو گروه مکروه است، زیرا نباید معطل شوند.

* سلام کردن به کسی که در حمام است، مکروه است، زیرا سلام کردن معمولاً همراه با نگاه کردن به شخص است و نگاه کردن به شخصی که در حمام است و از حال او با خبر شدن کار ناخوشایندی است و از این امر نهی شده اند. البته ممکن است که بگوییم، سلام کردن این افراد به دیگران مکروه است.

سلام به این افراد ممنوع است

در فرهنگ اسلامی سلام کردن به بعضی گروه‌ها حرام و ممنوع است و این گروه‌ها عبارتند از:

• افرادی که به خاطر انجام کار‌های ناشایست و نامشروع، لیاقت‏ دوستی و سلام کردن برادران و خواهران دینی خود را ندارند، مانند افراد قمارباز، شراب خوار، رباخوار، کسی که به صورت آشکارا فسق می‌کند؛ و کسانی که به طورآشکار، مرتکب کار‌های خلاف می‌شوند و شاید سلام و احوال‏ پرسی با این گونه افراد نوعی تأیید و صحّه‏ گذاشتن بر اعمال ناشایست آن‌ها محسوب می‌شود؛ از این رو، شایسته است که هرمسلمانی برای جلوگیری از فساد، گناه و اعمال زشت و نامشروع، ازسلام‏ کردن به این افراد خودداری کنند و با چهره‌ای ناراحت و گرفته و نگاهی نامهربان با آن‌ها برخورد کنند. این کم‏‌ترین کاری است که در حق تبهکاران‏ می‌توان انجام داد، مگر این ‏که شیوه‌ی سلام و احوال پرسی در هدایت آن‌ها تاثیرگذار باشد و انسان بخواهد آن‌ها را با این شیوه امر به معروف و نهی ازمنکر کند.

• افرادی که به شوخی و برای خوش گذرانی به مادران مردم فحش و ناسزا می‌دهند.

• سلام کردن به افرادی که از دین و ملت اسلام و مسلمانان، خارج شدند، زیرا سلام‏ کردن به آن‌ها ممکن است به معنای تأیید دین وآیین نادرست آن‌ها بوده و آن‌ها را در پافشاری و دلخوشی به آیین‏ انحرافی خود، پایبندتر کند. البتّه اگر آن‌ها در وضعیتی قرار داشتند که‏ انسان بتواند با سلام‏ کردن و ابراز محبت، آن‌ها را به راه راست هدایت کند، چنان که در سنت ائمه، چنین مواردی دیده می‌شود، شایسته ‏است در هدایت آن‌ها کوتاهی نکنید. باید توجه داشت که در حالت عادی، نباید به غیر مسلمانان سلام کرد و با آن‌ها رابطه‌ی دوستی برقرار کرد، مگر اینکه آن‌ها خود ابتدا سلام کنند که در این صورت پاسخ آن لازم است، لیکن می‌توانید در جواب هم «سلام» نگویید و به «علیکم» اکتفا کنید. رسول گرامی اسلام (ص) فرموده اند:

لاَ تَبْدَؤُا أَهْلَ الْکِتَابِ بِالسَّلاَمِ فَإِنْ سَلَّمُوا عَلَیْکُمْ فَقُولُواعَلَیْکُمْ.

با اهل کتاب ابتدا به سلام نکنید، اگر آن‏ها به شما سلام کردند، در پاسخ‏ بگویید: «بر شما باد».

• سلام کردن به مسیحیان و یهودیان.

درباره سلام به اهل کتاب در برخی روایات آمده که اگر رابطه با آنان برای انسان لازم است، در این حالت سلام کردن به آن‌ها اشکالی ندارد. در قرآن کریم نیز توصیه شده که در صورت مشاهده نکردن دشمنی از طرف آنان، ما نیز می‌توانیم به آن‌ها محبت کنیم و سلام نیز نوعی محبت است.

• سلام کردن به شخص وهابی، اگر این شخص ناصبی نباشد، اشکالی ندارد؛ زیرا در روایات شخص ناصبی از اهل کتاب نیز بدتر دانسته شده است؛ و نیز به این دلیل که سلام کردن پیام دوستی به طرف مقابل دارد و این در حالی است که ما وظیفه داریم که با دشمنان اهل‌بیت (ع) دشمن بوده و نسبت به آنان بغض و دشمنی داشته باشیم.

• شاعران؛ البته منظور شاعرانی است که اشعار آن‌ها درباره‌ی موضوعات و امور باطل است.

• افرادی که اهل بربط و طنبور از آلات موسیقی هستند.

سوال: سلام کردن مرد با زن نامحرم چه حکمی دارد؟

پاسخ رهبر انقلاب اسلامی آیت الله خامنه‌ای: فى نفسه مانعى ندارد، مگر اینکه خوف ارتکاب گناه و یا مفسده‌ای در میان باشد.

پاسخ آیت الله مکارم شیرازی: از بعضی از اخبار استفاده می‌شود که سلام کردن به زن جوان مکروه است.

پاسخ آیت الله سیستانی: مکروه است.

پاسخ آیت الله صافی گلپایگانی: اگر مفسده نداشته باشد کراهت دارد و، اما اگر در معرض مفسده باشد (مثل سلام کردم مرد جوان به دختر نامحرم) حرام است.

پاسخ آیت الله نوری همدانی: اشکال ندارد مگر قصد ریبه باشد و مفسده داشته باشد و بهتر است به زنان جوان سلام داده نشود.

پاسخ مجتهد و مدرس حوزه‌ی علمیه آیت الله علوی گرگانی: سلام مرد نامحرم به زن جوان کراهت دارد.