دیدنی‌های بیجار؛ شهر قلعه‌ها و تپه‌های باستانی

کجارو

بروزرسانی 1400/04/06 - 14:06

دیدنی‌های بیجار؛ شهر قلعه‌ها و تپه‌های باستانی

کجارو/ بيجار از شهرهاي بسيار قديمي و باستاني ايران است که تاريخ بسياري را به خود ديده است. در اين شهر آداب و رسوم محلي همچنان پابرجا است و بيجار زادگاه افراد سرشناس بسياري بوده است. بسياري بيجار را با نام قالي آن مي‌شناسند؛ چراکه از اولين‌هاي صنعت فرش ايران محسوب مي‌شود. اين منطقه بيش از ۶۰ اثر باستاني دارد و به شهر تپه‌ها و قلعه‌هاي باستاني شناخته مي‌شود که برخي از آن‌ها از بين رفته‌اند.

بيجار شهري کوهستاني با آب و هواي سرد و خشک است که در شرق استان کردستان قرار دارد. اين منطقه مهم‌ترين زيستگاه طبيعي استان است و در امتداد سلسله جبال غربي ايران واقع شده است. اين شهر با ارتفاع بيش از ۱,۹۴۰ متر از سطح دريا، از مرتفع‌ترين شهرهاي ايران است که آن را بام ايران نيز مي‌نامند. در بسياري از منابع تاريخي از اين شهر با نام‌هاي بيدجار، گروس و سهرورد نيز ياد کرده‌اند. با اين حال، بر اساس مستندات تاريخي موجود قدمت حقيقي شهر مشخص نيست و با توجه به آثار باستاني برجاي مانده، قدمت شهر را به هزاره سوم قبل ميلاد نسبت مي‌دهند. اين شهر از طريق سه دره در سه طرف خود، با نواحي اطراف راه ارتباطي دارد. با ما همراه باشيد تا با جاهاي ديدني‌ بيجار، اين شهر مرتفع و تاريخي، آشنا شويد.

منطقه حفاظت‌شده بيجار

منطقه حفاظت‌شده بيجار در ۱۵ کيلومتري شمال غرب شهر قرار دارد که پوشش گياهي متنوعي دارد. در اين منطقه رودخانه‌ها و چشمه‌هاي بسياري جاري است. رودخانه قزل اوزن از پرآب‌ترين رودخانه‌هاي استان کردستان محسوب مي‌شود. رودخانه قمچقا نيز همانند قزل اوزن از رودخانه‌هاي پرآب طبيعت اين منطقه است. چشمه حاج زاغه سي، کله شير، سيد شهاب و قره بلاغ از مهم‌ترين چشمه‌هاي آن محسوب مي‌شوند که در فصل تابستان و پاييز براي حيات وحش اين منطقه اهميت حياتي دارند. بيش از ۳۰ گونه پستاندار، ۱۴۰ گونه پرنده و ۲۰ گونه خزنده در اين منطقه شناسايي شده‌ است.

قلعه قمچقاي
قلعه قمچقاي در روستايي با همين نام قرار دارد. قدمت اين قلعه به هزاره سوم پيش از ميلاد مي‌رسد و در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است. از قديمي‌ترين کتيبه‌هاي ايران که به گفته باستان‌شناسان با نقش هيروگليف و به خط هراتيک است در اين قلعه يافت شده است. ارتفاع ديواره‌هاي اين قلعه ۲۰۰ متر است و تنها راه ارتباطي قلعه با خارج، گذرگاه باريکي است که تنها يک نفر به دشواري مي‌تواند از آن عبور کند. اين قلعه از لحاظ قدمت اهميت فراواني دارد و در دوره‌هاي تاريخي متعدد توسط اقوام گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است. مساحت قلعه بيش از پنج هزار متر مربع است و مخازن متعدد آب دارد. اين قلعه نيازي به استحکامات دفاعي نداشته است؛ چراکه موقعيت جغرافيايي آن به‌گونه‌اي بوده که به دره‌اي عميق و پرتگاه‌هايي مخوف و بلند مشرف بوده است.

برج آجري اشقون بابا

پل صلوات‌ آباد يادگاري از دوران صفويه است که در روستايي با همين نام قرار دارد. اين پل روي طولاني‌ترين رود منطقه، قزل اوزن ساخته شده است. اين پل هشت دهانه دارد که از شمال به جنوب از بزرگي آن‌ها کاسته مي‌شود. پل صلوات آباد در فهرست آثار ملي ايران نيز به ثبت رسيده است.

پل قجور
پل قجور نيز روي رودخانه قزن اوزن قرار دارد و مرتفع‌ترين پل استان است. اين پل در مسير کاروان‌روي جاده زنجان به بيجار احداث شده است.

برج ينگي ارخ

برج ينگي ارخ در روستاي ينگي واقع شده است که از آثار برجاي مانده از دوران صفويان محسوب مي‌شود. داخل برج از مصالحي همچون سنگ لاشه تراش خورده و ملات ساروج نيم پخت ساخته شده است و احتمال مي‌رود که اقامتگاهي بين راهي بوده که در گذشته مورد استفاده مسافران قرار مي‌گرفته است. پلان برج داراي شکل دايره‌اي به قطر ۶ متر است. اين برج گنبدي تيز داشته است که به مرور زمان تخريب شده است.

برج اوچ گنبد خان

برج اوچ گنبد خان، برجي سنگي است که در فاصله ۷۵ کيلومتري شمال غرب شهر بيجار قرار دارد. اين گنبد پلاني دايره‌اي دارد و از وجه تسميه آن اطلاع دقيقي وجود ندارد. ارتفاع اين برج به ۶ متر مي‌رسد و احتمالا بنايي بين راهي بوده است. قدمت آن به دوران صفويه مي‌رسد.

پل صلوات‌ آباد

پل صلوات‌ آباد يادگاري از دوران صفويه است که در روستايي با همين نام قرار دارد. اين پل روي طولاني‌ترين رود منطقه، قزل اوزن ساخته شده است. اين پل هشت دهانه دارد که از شمال به جنوب از بزرگي آن‌ها کاسته مي‌شود. پل صلوات آباد در فهرست آثار ملي ايران نيز به ثبت رسيده است.

پل قجور
پل قجور نيز روي رودخانه قزن اوزن قرار دارد و مرتفع‌ترين پل استان است. اين پل در مسير کاروان‌روي جاده زنجان به بيجار احداث شده است.

پل گل قشلاق

پل گل قشلاق در روستايي با همين نام واقع شده است. قدمت اين پل به اواخر حکومت ايلخانيان مي‌رسد.

محوطه ياسوکند و امامزاده عقيل

محوطه ياسوکند و امامزاده عقيل در بخش جنوبي شهر قرار دارد. بناي امامزاده عقيل از قديمي‌ترين آثار معماري کردستان در دوره اسلامي محسوب مي‌شود. از مشخصات خاص معماري اين بنا آجرکاري با طرح‌ها و نوشته‌هاي مختلف است. با توجه به نوع معماري و تزيينات به کار رفته در بنا، تاريخ احداث آن را به دوره سلجوقيان نسبت داده‌اند و در زمان ايلخانيان از آن همچنان استفاده مي‌شده است. اين بنا از مهم‌ترين بناهاي دوره سلجوقي در ايران محسوب مي‌شود که به ثبت ملي رسيده است.

تپه قلعه

تپه قلعه يا چنگيز قلعه از آثار برجاي مانده از دوران پس از اسلام است که در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است. گفته مي‌شود هنگامي که بيجار در دوران مغول‏‌ها هدف حمله قرار گرفت؛ چنگيز در ۱۰ کيلومتري بيجار اقامت کرد و در بالاي کوهي به همين نام قلعه‏‌اي ساخت که اکنون به چنگيز قلعه شهرت دارد.

تپه چغا

تپه چغا در روستاي دارغياث قرار دارد که قدمت آن به هزاره دوم قبل از ميلاد مي‌رسد. چغا به معني تپه‌اي است که دور آن زمين هموار قرار دارد. اين تپه به ثبت ملي رسيده است.

تپه قبا سرخ

تپه قبا سرخ يادگاري از دوران ساسانيان است که در روستايي با همين نام قرار دارد. اين تپه نيز آثار ملي ايران به شمار مي‌رود.

تپه سراب گرگين

تپه سراب گرگين در روستاي گرگين در شهرستان بيجار قرار دارد که قدمت آن به دوران ساسانيان مي‌رسد. اين تپه نيز همانند ساير تپه‌هاي باستاني منطقه به ثبت ملي رسيده است.

مسجد خسروآباد گروس

مسجد خسروآباد گروس به دوران قاجار تعلق دارد و در روستايي با همين نام واقع شده است. احتمال داده مي‌شود که باني اين مسجد خسرو خان اردلان باشد. اين مسجد داراي پلان شبستاني است که با شش ستون مدور قطور آجري و پانزده گنبد مسقف شده است. اين مسجد يکي از مساجد تک ايواني کشور است که در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است. از ويژگي‌هاي اين مسجد مي‌توان به آجرکاري‌هاي متنوع آن اشاره کرد.

قلعه بانو

قلعه بانو در مرکز شهر بيجار واقع شده است که آن را متعلق به هزاره دوم قبل از ميلاد مي‌دانند. اين قلعه سندي بر قدمت باستاني شهر است.

قلعه قديمي
قلعه قديمي مربوط به اواخر قاجار و اوايل دوران پهلوي است. اين قلعه در روستاي حسن آباد قرار دارد و از جاهاي ديدني بيجار محسوب مي‌شود.

بازار سنتي بيجار

مجموعه بازار سنتي بيجار به دوران صفوي تعلق دارد که در دوران حمله کريم‌خان زند و جنگ جهاني اول بسياري از آن آسيب ديد. اين بازار هم‌اکنون بازسازي شده است و در بافت قديمي شهر در مرکز بيجار قرار دارد. مجموعه بازار، شامل يک راسته طولاني شمالي، جنوبي و تيمچه‌اي بنام حاج شهباز و سرايي به نام سراي امير تومان است. تيمچه حاج شهباز داراي يک فضاي سرپوشيده مرکزي است که حجره‌هايي در پيرامون آن قرار دارد. سراي اميرتومان داراي يک حياط مرکزي است که حجره‌هايي در پيرامون آن احداث شده است.

امامزاده حمزه عرب

امامزاده حمزه عرب در بالاي کوهي با همين نام به ارتفاع دو هزار و ۶۴۰ متر از سطح دريا واقع شده است. سيد جليل القدري ازسلسله سادات موسي بن جعفر (ع) درسال ۹۷۳ هجري شمسي به گفته خودش در اين مکان دفن شده است و در ميان مردم محلي احترام خاصي دارد.

مقبره سيد مسيب سيد شکر

مقبره سيد مسيب سيد شکر در روستاي ميرک قرار دارد که داراي يک شبستان و يک سالن بزرگ با پوشش سقف گنبدي شکل است. در روزهاي خاصي از سال مراسم تعزيه‌خواني در اين بارگاه انجام مي‌شود.

مقبره صاحبه خاتون

مقبره صاحبه خاتون در ۲۷ کيلومتري شهر بيجار در تپه‌اي نزيک روستاي دهبنه واقع شده است.

امامزاده خضر

محوطه امامزاده خضر مدفن امامزاده پير خضر است و داراي ۳۰ متر مربع زير بنا است که اصالت و شالوده اصلي آن از نوع بناهاي خشتي است و با چهار پايه و يک طاق گنبدي ساخته شده است. قعه تاريخي پيرخضر بنايي است واقع در روستاي قبا سرخ از توابع شهرستان بيجار که در اواخر حکومت صفوي احداث شده است و مورد احترام و توجه مردم منطقه است.

حمام ياسوکند
حمام ياسوکند حمامي قديمي است که از لحاظ معماري اهميت دارد. اين حمام داراي مدخل ورودي، هشتي، حمام گرم و سرد، توان، خزينه، اتاق تقسيم آب و ... است. حمام ياسوکند مربوط به دوره ايلخاني است و به ثبت ملي رسيده است.

چال تپه

چال تپه در روستاي پير تاج واقع شده است و از آثار ملي ايران محسوب مي‌شود.

چهار باغ گروس

چهار باغ گروس عمارت و باغي در جنوب شهر بيجار است که قدمت آن به دوران صفويه مي‌رسد. اين عمارت داراي کوشکي دو طبقه، آب‌نماها و مجسمه‌هاي مرمرين است. لطفعلي‌خان حاکم آن زمان باني احداث اين عمارت بوده است. اطراف اين عمارت را درختان صنوبر احاطه کرده است. متاسفانه ساختمان‌ها و بناهاي اين باغ تخريب شده است.

پيست اسکي نسار
پيست اسکي نسار يکي از پنج تفرجگاه مهم استان کردستان است که به‌علت دسترسي آسان و مشرف بودن به شهر از پيست‌هاي خاص ايران است. اين پيست با وسعت ۱۱۲ هکتار بر دامنه کوه نسار قرار دارد.