دانستنی‌هایی جالب و خواندنی در مورد عقرب‌ها

۱. عقرب‌ها قبل از اولين دايناسور‌ها وجود داشتند!

عقرب‌ها ممکن است قديمي‌ترين حيوانات خشکي باشند که هنوز نيز به زندگي خود ادامه مي‌دهند. آثار فسيلي حاکي از آن است که عقرب‌هاي باستان از نخستين حيوانات دريايي بوده‌اند که به خشکي راه يافتند و اين اتفاق حدود ۴۲۰ ميليون سال پيش و در دوره سيلورين رخ داده است. اگر بخواهيم مقايسه کنيم، اولين دايناسور‌هاي شناخته شده در حدود ۲۴۰ ميليون سال پيش تکامل يافته‌اند؛ و قدمت انسان‌هاي مدرن فقط حدود ۲۰۰ هزار سال است. يعني ما تقريباً ۲۱۰۰ برابر، جوان‌تر از عقرب‌ها هستيم!

۲. عقرب‌ها حشره نيستند

عقرب‌ها مانند عنکبوت‌ها و کنه‌ها، جزئي از رده عنکبوتيان هستند که خود جزئي از يک گروه بزرگ‌تر به نام بندپايان مي‌باشد. اين رده همچنين شامل خرچنگ نعل اسبي و عنکبوت دريايي نيز مي‌شود.

مهم است بدانيم که عنکبوتيان حشره نيستند. در واقع، حشرات نوع متفاوتي از بندپايان هستند. عنکبوتيان و حشرات را مي‌توان بر اساس چند ويژگي از قبيل تعداد پا‌ها تفکيک کرد؛ به اين صورت که حشرات بالغ داراي شش پا هستند، در حالي که عنکبوتيان داراي هشت پا هستند و علاوه بر آن دو جفت زائده ديگر به نام پاگيره يا پدي پالپ (Pedipalp) و گيره (Chelicerae) دارند. در عقرب ها، گيره‌ها اغلب به صورت جزئي از دهان ظاهر شده‌اند و پاگيره‌ها به صورت انبر تکامل يافته‌اند.

حدود ۴۵۰ ميليون سال پيش، برخي عقرب‌هاي دريايي، بيش از يک متر طول داشتند. امروزه گفته مي‌شود که بزرگترين گونه عقرب موجود، عقرب جنگلي عظيم الجثه آسيايي است که مي‌تواند به اندازه‌اي رشد کند که ۲۳ سانتي متر طول و ۵۶ گرم وزن داشته باشد.

۳. عقرب‌ها قبل از جفت‌گيري مي‌رقصند!

مراسم خواستگاري عقرب‌ها بسيار شبيه يک رقص است که با عنوان promenade à deux شناخته مي‌شود و در فرانسوي به معني “دو نفره راه رفتن” است. جزئيات اين مراسم در بين گونه‌ها متفاوت است، اما اگر عقرب ماده به عقرب نر علاقه نشان دهد، رقص آن‌ها معمولا با روبرو شدن و نگه داشتن پاگيره يکديگر شروع مي‌شود، سپس به کمک دم خود با يکديگر به عقب و جلو مي‌چرخند. طبق گفته باغ وحش سن ديگو، آن‌ها گاهي دم يا متاسوم خود را به هم مي‌زنند، بدون اينکه يکديگر را نيش بزنند. چيزي که در رفتارشناسي به نام “چماق زدن” شناخته مي‌شود.

اين رقص ممکن است از چند دقيقه تا چند ساعت ادامه داشته باشد. در پايان رقص، نر اسپرماتوفور خود را براي ماده روي زمين قرار مي‌دهد و سپس مي‌رود.

۴. عقرب‌ها بچه‌زا هستند

عقرب‌ها برخلاف اکثر عنکبوتيان (و بطور کلي بيشتر بي‌مهرگان)، بچه‌زا هستند. اين بدان معناست که آن‌ها به جاي تخم‌گذاري خارجي، بچه‌هايشان را پس از رشد در درون بدن خودشان، به دنيا مي‌آورند. اين نوزادان بسته به نوع گونه ممکن است ۲ تا ۱۸ ماه پس از جفت‌گيري به دنيا بيايند و از لحاظ ظاهري مانند عقرب‌هاي بزرگسال هستند، با اين تفاوت که بسيار کوچک‌تر و داراي بدني نرم و سفيد هستند. آن‌ها به سرعت پس از زايمان به پشت مادرشان مي‌چسبند، که به نظر مي‌رسد از آن‌ها دفاع مي‌کند تا اينکه زمان حرکت آن‌ها فرا برسد.

۵. برخي از بچه عقرب ها، تا ۲ سال با مادرشان مي‌مانند

در بسياري از گونه‌هاي عقرب، نوزادان، کيسه زرده مغذي را در حالي که در پشت مادر خود هستند جذب مي‌کنند و چند روز پس از پوست‌اندازي، از مادر خود جدا مي‌شوند. اگرچه در بعضي موارد، عقرب مادر تا دو سال، نوزادان خود را تحت مراقبت خود نگه مي‌دارد و براي تغذيه آن‌ها، طعمه مي‌گيرد.

۶. عقرب‌ها در نور ماورا بنفش مي‌درخشند

---

بازار

---

عقرب‌هاي بزرگسال داراي مواد شيميايي فلورسنت در لايه هيالين (بخشي از پوست يا کوتيول در اسکلت خارجي) خود هستند که باعث درخشش آن‌ها در زير نور ماوراء بنفش مي‌شود. دانشمندان کاملاً مطمئن نيستند که اين، چه مزيت تکاملي‌اي براي عقرب‌ها دارد، اما کمک به محافظت از آن‌ها در برابر نور خورشيد، کمک به آن‌ها در مکان‌يابي يکديگر يا کمک در شکار کردن را مي‌توان از فوايد آن دانست.

با اين حال، براي انسان‌ها، اين ويژگي شگفت‌آور، يافتن عقرب‌هاي گريزان را بسيار آسان‌تر مي‌کند. براي محققاني که سعي در مطالعه آن‌ها دارند، و همچنين کوهنوردان و طبيعت‌گراني که سعي در اجتناب از آن‌ها دارند، يک مزيت بزرگ است. جالب است بدانيد که لايه هيالين دوام بسيار زيادي دارد و فسيل‌هاي عقرب حتي پس از ميليون‌ها سال نيز هنوز در زير نور UV مي‌درخشند.

۷. برخي از عقرب‌ها مي‌توانند يک سال بدون غذا زنده بمانند

عقرب‌ها در درجه اول غذاي خود را از حشرات و عنکبوت‌ها تامين مي‌کنند، اما برخي از گونه‌هاي بزرگتر نيز مي‌توانند مارمولک يا موش کوچک شکار کنند. برخي از آن‌ها شکارچيان در کمين هستند، برخي به طور فعال شکار طعمه مي‌کنند و برخي نيز از دام، براي به دست آوردن طعمه استفاده مي‌کنند. عقرب‌ها فقط مي‌توانند غذا را به صورت مايع بخورند، بنابراين از آنزيم‌ها براي هضم خارجي طعمه‌هاي خود استفاده مي‌کنند و سپس آن را با دهان‌هاي کوچک خود مي‌مکند.

به لطف ميزان متابوليسم پايين، بسياري از عقرب‌ها مي‌توانند مدت طولاني بين وعده‌هاي غذايي را تحمل کنند. آن‌ها غالباً هر دو هفته يکبار تغذيه مي‌کنند، اما در بعضي ديده شده است که ۶ تا ۱۲ ماه بدون غذا مي‌مانند.

۸. زهر عقرب مي‌تواند تا ده‌ها سم مختلف را شامل شود

همه عقرب‌ها زهر دارند، اما زهر آن‌ها بسيار متنوع و پيچيده است. تصور مي‌شود از بين ۱۵۰۰ گونه شناخته شده، فقط حدود ۲۵ گونه قادر به کشتن انسان هستند. هنوز هم، اين ۲ ٪ از گونه‌ها مي‌توانند تهديدي جدي براي زندگي بشر در برخي از نقاط جهان باشند، به ويژه در مواردي که دسترسي به درمان پزشکي دشوار است. گونه Deathstalker آفريقاي شمالي و خاورميانه، در کنار عقرب قرمز هندي و عقرب دم چربي عرب به عنوان يکي از کشنده‌ترين گونه‌هاي عقرب روي زمين شناخته مي‌شود.

يک عقرب به تنهايي با ده‌ها سم جداگانه از جمله سموم عصبي، کارديوتوکسين‌ها، نفروتوکسين‌ها و سموم هموليتيک و همچنين طيف گسترده‌اي از ساير مواد شيميايي مانند هيستامين، سروتونين و تريپتوفان، زهر منحصر به فرد خود را توليد مي‌کند. برخي از سموم بر روي انواع خاصي از حيوانات مانند حشرات يا مهره‌داران موثرتر هستند. عقرب‌ها از سم خود هم براي شکار و هم محافظت خود در برابر شکارچيان، از هزارپا گرفته تا پرنده، مارمولک و پستانداران کوچک، استفاده مي‌کنند.

۹. عقرب‌ها به راحتي نيش نمي‌زنند

عقرب‌ها مي‌توانند ترشح شدن يا نشدن و همچنين ميزان سم ترشح شده از نيششان را کنترل کنند و با توجه به اينکه انرژي زيادي صرف توليد چنين سم پيچيده‌اي مي‌کنند، تمايل دارند آن را حفظ کنند. بنابراين، آن‌ها اغلب در صورت امکان طعمه‌ها را با انبر خود مي‌کشند و فقط در صورت لزوم به سم متوسل مي‌شوند.

۱۰. زهر عقرب هم مي‌تواند باعث مرگ شود و هم زندگي ببخشد!

با وجود خطرات سم عقرب، تحقيقات نشان داده‌اند که ترکيبات مفيد بسياري نيز در آن مخفي شده‌اند. بسياري از مواد شيميايي سودمند موجود در سم عقرب قبلا کشف شده و به عنوان نمونه‌اي براي ساخت مدل‌هاي پزشکي به کار گرفته شده‌اند و تعداد بيشماري نيز در آينده کشف خواهند شد.

براي مثال، سم Deathstalker شامل کلروتوکسين است که روش‌هاي جديدي براي تشخيص و درمان برخي سرطان‌ها ايجاد کرده است. زهر عقرب آسيايي داراي پپتيد‌هاي ضد ميکروبي است که ممکن است در برابر بسياري از باکتري‌ها، قارچ‌ها و انگل‌هاي مالاريا موثر باشد وهمچنين داراي خواص ضد التهابي است که مي‌تواند آن را به يک درمان موثر براي آرتريت تبديل کند. ساير ترکيبات سم عقرب نيز به عنوان مهارکننده‌هاي سيستم ايمني، براي درمان اختلالات خود ايمني نويد بخش است.