آداب عرض تسلیت؛ باید‌ها و نباید‌هایی که در مواجه شدن با افراد داغدار نمی‌دانیم

جام جم

بروزرسانی 1400/05/17 - 11:57

آداب عرض تسلیت؛ باید‌ها و نباید‌هایی که در مواجه شدن با افراد داغدار نمی‌دانیم

جام جم/ داغ، سنگين است و بعضي از داغ‌ها سنگين‌تر؛ مانند مرگ‌هاي ناگهاني. به همين دليل براي همدلي اغلب کلمه کم مي‌آوريم. نمي‌دانيم چه بگوييم و چطور با بازماندگان همراهي و همدلي کنيم. بعضي‌ها از هراس روبه‌رو شدن با شخص داغدار، اصلا به هيچ مراسمي قدم نمي‌گذارند. بعضي ديگر همراه مي‌شوند، اما نمي‌دانند چطور بايد به شخص داغ‌ديده کمک کنند. گرچه کرونا مرگ را به زندگي نزديک کرد، گرچه هر از گاهي، صداي گريه‌اي از گوشه‌اي بلند مي‌شود، اما مرگ دردناک دو خبرنگار جوان در سانحه اتوبوس خبرنگار، يکي از اين داغ‌هاي سنگين بود که اکنون در آستانه چهلمين روز درگذشت آن‌ها هستيم.

هر چقدر درباره موضوعي اطلاعات داشته باشيم، بهتر مي‌توانيم با مسأله يا فردي که دچار مشکل موردنظر شده است، همراهي کنيم. خوب است بدانيم فردي که عزيزي را از دست داده است، بايد پنج مرحله را پشت سر بگذارد: انکار (همراه با ترس، شوک، پريشاني و سرخوردگي)، خشم (همراه با اضطراب و عصبانيت و رنجش)، چانه‌زني و جروبحث (همراه با درماندگي و ستيز و گريز)، نااميدي و افسردگي (همراه با تلاش براي يافتن خود و زندگي، صحبت‌کردن درباره ماجرا وتعامل با دوستان نزديک) و پذيرش (همراه با بررسي شرايط، برنامه‌ريزي جديد و حرکت کردن دوباره)؛ بنابراين پس از بروز حادثه فقدان، بايد با مراحل مختلف تغيير حالت‌هاي رواني فرد آسيب‌ديده همراه شويد. براي مثال از او نخواهيد يا منتظر نباشيد همان روز‌هاي نخست درباره مسأله صحبت کند. به اين دليل که صحبت درباره موضوع، آخرين مرحله گذر از سوگ است.

به اين رفتار‌ها مقيد باشيد
دست و پاي خودتان را گم کرده‌ايد و نمي‌دانيد چه بگوييد و چه کار کنيد. موقعيت سختي است. با اين کار‌ها و رفتارها، همراه با فرد يا خانواده داغديده از مصيبت عبور خواهيد کرد:

با چند جمله کوتاه: نمي‌دانيد با غم سنگين طرف مقابل چطور برخورد کنيد. چه حرفي بزنيد و ... بهترين کار ارسال پيام صوتي يا پيامکي است با چند جمله کوتاه که همدردي شما را منتقل مي‌کند. تلفن‌کردن هم گزينه خوبي است، اما بعضي افراد ناتوان از پاسخگويي هستند. درصورتي که به تلفن شما پاسخ دادند فقط همان چند جمله کوتاه را بيان کنيد.

سکوت کنيد: اگر به ديدار آن‌ها مي‌رويد- معمولا در دوستان يا اقوام درجه يک اين مرحله وجود دارد- آن‌ها را در آغوش گرفته و فقط سکوت کنيد. بگذاريد آن‌ها واکنش نشان دهند. باز هم به گفتن چند جمله کوتاه بسنده کنيد.

قرار دو‌نفره: بعضي افراد به‌دليل وضعيت سنگين و غمبار خانه، ترجيح مي‌دهند در منزل نباشند؛ بنابراين با آن‌ها قرار دو‌نفره بگذاريد و هرجايي که دوست داشتند، با آن‌ها برويد. حتي اگر تصميم آن‌ها به خريد است.

فقط گوش کنيد: به حرف‌هاي شخص داغديده گوش کنيد؛ حتي اگر به نظر شما حرف‌هاي او منطقي نيست. بيشتر سعي کنيد شنونده باشيد و مخالفتي با او نکنيد.

بايد گريه کنند: شوک ناشي از فقدان، گاهي چنان سنگين است که بازماندگان نمي‌توانند حتي گريه کنند. گريه نکردن، اتفاق خوبي نيست. در اين شرايط با مشاور مشورت کنيد و راهکار‌هاي امکان گريه‌کردن فرد داغديده را از او جويا شويد. به اين ترتيب مي‌توانيد از غم او بکاهيد. اگر شخص داغديده گريه مي‌کند، جلوي او را نگيريد و بگذاريد با گريه تخليه رواني شود.

بپرسيد و نپرسيد: اگر شخص داغديده ميل به صحبت کردن درباره اتفاق پيش‌آمده دارد، به حرف‌هاي او گوش کنيد. درباره اتفاق سوال و شخص را براي تخليه رواني کمک کنيد. بعضي افراد با صحبت‌کردن درباره مسأله، آرام مي‌شوند. اما اگر شخص، ميلي به صحبت درباره موضوع ندارد، اصلا از او سوال نکنيد. به اين دليل که داغ او را تازه مي‌کنيد.

کمک کنيد: خانواده داغديده، توان انجام بسياري از کار‌ها را ندارند؛ بنابراين در تميزکردن منزل، خريد، نگهداري از کودکان، پخت‌و‌پز و ... کمک کنيد. اين کار‌ها به آرامش آن‌ها کمک کرده و احساس همدلي بيشتري بين شما و آن‌ها برقرار مي‌کند.

احترام نگه داريد: در مجلس ختم، خاکسپاري و ... با لباس مناسب و رسمي حضور پيدا کنيد. از صحبت درباره مسائل متفرقه، گپ و گفت با ديگران خارج از مسأله پيش‌آمده، رعايت‌نکردن آداب نشست و برخاست در مراسم و ... خودداري کنيد. با ارسال گل يا همراه بردن گل، با خانواده داغديده همراهي کنيد.

از اين رفتار‌ها پرهيز کنيد

دلداري ممنوع: از گفتن جمله‌هايي مانند «همه ما روزي خواهيم رفت»، «ما قادر به کنترل اتفاقات نيستيم»، «اگر گريه کني عزيز از دست رفته غمگين مي‌شود»، «قسمت اين بوده است» و... خودداري کنيد. اين جمله‌ها فقط شخص داغدار را عصبي و کلافه مي‌کند.

سبک نشماريد: شايد داغ پيش‌آمده براي شما سبک باشد، اما شخص داغدار عزيزش را از دست داده است؛ بنابراين با گفتن جمله‌هايي مانند «پيش از اين هم اين اتفاقات بوده و باز هم خواهد بود»، «دلت را بگذار جاي کساني که...» غم شخص داغديده را سبک نشماريد.

از غم خود نگوييد: حتي اگر تجربه مشابهي داريد؛ از آن حرفي نزنيد. افراد دوست ندارند مسائل‌شان با ديگران مقايسه شود. اگر درباره تجربه شما يا نحوه برخورد شما با مسأله سوال کردند، حتما با آن‌ها حس‌هايي را که تجربه کرده‌ايد، درميان بگذاريد.

سخنراني نکنيد: مجلس را به دست نگيريد و درباره مسائلي که مي‌دانيد افراد حاضر در جمع به‌ويژه خانواده شخص داغديده از آن‌ها خوششان نمي‌آيد، صحبت نکنيد.