گردشگری/ جنگل حَرّا؛ یکی از عجایب هفتگانه قشم

کجارو/ یکی از عجایب که در لیست هفتگانه قشم قراردارد جنگل زیبای حرا که با بیست و دو هزار کیلومتر وسعت در سواحل خلیج فارس و دریای عمان قرار دارد و به طلای سبز قشم هم معروف است. این جنگل زیستگاه درختانی با نام‌های حرا و چندل است که با شوری آب سازگارند و به اصطلاح به آن‌ها گیاهان شورپسند می‌گویند؛ و در تمام طول سال سبز هستند که طولشان به سه تا شش متر میرسد. این درختان در حالت طبیعی سطح آب حدود یک و نیم مترا ست، اما در زمان مد این جنگل به زیرآب می‌رود.

جنگل‌ حرا (مانگرو)

از جاهای دیدنی قشم است که آن را به‌عنوان جنگل دریایی نیز می‌شناسند. با حرکت در میان آب‌های این جنگل، شاهد درختان سبزی خواهید بود که گویی در میان انبوهی چوب روییده‌اند. جالب اینکه این چوب‌ها در واقع ریشه درختان هستند که انتهای آن‌ها رو به آسمان است و با تبدیل آب شور دریا به آب شیرین توانسته‌اند سالیان زیادی در این شرایط دوام بیاورند. پوشش گیاهی این جنگل‌ها را درختان «حرا» و «چندل» تشکیل می‌دهند. این درختان زیبا زمان جزر دریا، از آب بیرون می‌آیند و با مد دریا تا نیمه در آب فرو می‌روند. آب‌وهوای استوایی این مناطق نیز مزید بر علت شده است تا درختان حرا رشد خوبی داشته باشند. 

جنگل حرا قشم با وسعتی معادل ۸۲,۳۶۰ هکتار در سال ۱۳۵۱ به‌عنوان «منطقه حفاظت شده حرا» معرفی شد؛ سپس در سال ۱۳۵۴ با افزایش وسعت به ۸۵,۶۸۶ هکتار، عنوان پارک ملی را از آن خود کرد. تا اینکه این جنگل دیدنی قشم در سال ۱۳۵۶ به شبکه جهانی انسان و زیست‌کره یونسکو ملحق شد. این منطقه هم‌اکنون توسط اداره کل محیط زیست استان هرمزگان محفاظت می‌شود.

جنگل حرا شرایط اکولوژی مناسبی دارد و از همین رو زیستگاه پرندگان مهاجر مناطق گرمسیری نظیر حواصیل بزرگ، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، گیلانشاه، سلیم خاکستری، کاکائی و… است. همچنین انواع گوناگون پرندگان، آبزیان و دوزیستان نظیر انواع مارهای دریایی و ماهی‌ها و همین طور لاک‌پشت‌ها در این منطقه ساکن هستند. جالب است بدانید که ۸۰ درصد از آبزیان دریای خلیج فارس در این منطقه تخم‌ریزی می‌کنند.

داستان‌های متعددی درباره درختان حرا مطرح است؛‌ به‌عنوان مثال، برخی معتقدند این درختان از اشک چشم انسان روییده‌اند و عده‌ای می‌گویند که آن‌ها سوغاتی از هندوستان هستند که در نزدیکی بندر لافت کاشته شده‌اند.

ویژگی‌های درخت حرا

حرا به درختانی با شاخ و برگ سبز روشن با ارتفاع حدود سه تا ۶ متر گفته می‌شود که آب‌شورزی هستند. پوست این درخت خاصیت تصفیه‌کنندگی دارد و آب دریا را می‌گیرند و با دفع نمک آن، بخش شیرین آن را جذب می‌کنند. با این اوصاف، درخت حرا را می‌توان یک تصفیه‌خانه آب شیرین‌کن طبیعی دانست. درختان جنگل حرا قدمت زیادی دارند و در همه فصول سال سرسبز هستند و به همین دلیل، به نام جنگل همیشه بهار نیز شناخته می‌شوند. با فرارسیدن خرداد، درخت حرا گل‌های زردرنگی می‌دهد که در میان انبوه شاخ و برگ آن بسیار چشم‌نواز و دیدنی می‌شود.

دانه درختان حرا روی درخت جوانه می‌زند؛ سپس با جداشدن از پایه مادری خود، در گل‌ولای پای درختان فرو می‌رود و نهال جدیدی به وجود می‌آید؛ همین سبک تکثیر باعث ایجاد چنین منطقه‌ جنگلی زیبایی شده است. درختان حرا برگ‌هایی با قاعده باریک و بیضی‌شکل و میوه‌ای بادامی‌شکل دارند که در تابستان می‌رسند و پس از مدتی در آب می‌افتند و در خاک‌های ساحلی ریشه می‌زنند. گیاه چندل نیز گل‌هایی به رنگ سفید یا زرد دارد که در زمستان‌ها به چشم می‌خورد و میوه قهوه‌ای رنگ آن شبیه به گلابی است که در بهار می‌رسد.

جنگل‌های حرا طی میلیون‌ها سال توانسته‌اند سازگاری خوبی با سواحل جزر و مدی و آب شور دریا پیدا کنند و بی‌دلیل نیست که از مقاوم‌ترین گونه‌های گیاهی به شمار می‌روند. گیاه حرا ریشه‌های کوتاهی دارد که تعداد زیادی ریشه فرعی آن به طرف بالا می‌روند و به‌طور متوسط تا ۳۰ سانتی‌متر رشد می‌کنند.

کاربرد درختان حرا
جنگل حرا فقط به جزیره قشم اختصاص ندارد و تا حوالی بندر پهل، بندر خمیر و جزیره هرمز امتداد یافته است. عده‌ای از مردم بومی در زمان مد به این جنگل‌ها می‌آیند تا به ماهیگیری یا هرس شاخ و برگ درختان مشغول شوند. در واقع، هرس کردن به پربارتر شدن درختان کمک می‌کند و از طرفی هم بومیان می‌توانند از آن‌ها برای مصارف شخصی یا فروش استفاده ‌کنند.

درخت حرا نقش مهمی در زمینه تامین غذای دام، تولید زغال، تولید چوب، تهیه خمیر کاغذ و غیره دارد. مضاف بر اینکه شیره درون آوندهای این درخت برای درمان بیماری‌های پوستی رایج در هرمزگان مفید است.

درختان حرا به‌دلیل عمر طولانی‌شان، تنه‌هایی بسیار محکم دارند و در گذشته از همین مزیت برای ساخت دهل استفاده می‌کردند. در حقیقت، اولین دهل جزیره قشم با چوب درخت حرا ساخته شده است.

ریشه درختان حرا مثل سدی در برابر امواج دریا عمل می‌کند
از آنجا که چوب این درختان در اثر سوختن دود سیاه تولید نمی‌کند، گزینه خوبی برای تهیه زغال است. میوه و برگ این درختان نیز به‌عنوان گیاه دارویی کاربرد دارند. ریشه‌ درخت حرا همچون سدی طبیعی در برابر امواج و طوفان‌های دریایی عمل می‌کند.

آب و گل جنگل حرا حاوی نمک و آهک است و در گذشته مردم از گل آن برای لاغر شدن استفاده می‌کردند؛ به این ترتیب که آن را به بدن خود می‌مالیدند و پس از خشک شدن، خود را در آب می‌شستند.

جنگل حرا کجاست؟
جنگل حرا از جاذبه های گردشگری هرمزگان است و در تنگه خوران و مابین بخشی از استان هرمزگان و جزیره قشم قرار دارد. در واقع این جنگل در سواحل شمال غربی جزیره قشم واقع شده است و زیباترین قسمت آن در مثلث بندر لافت، روستای کوران و منطقه گازی گورزین خودنمایی می‌کند.

از سواحل قشم، راه خشکی به درون این جنگل‌ها وجود ندارد و تنها راه بازدید آن‌ها، از طریق آب است. با ناخداهای پرتجربه‌ای همراه شوید که آبراهه‌های کوچک این جنگل را می‌شناسند و می‌توانند دیدن جنگل حرا قشم را به خاطره‌ای به‌یادماندنی برایتان تبدیل کنند. برای تماشای جنگل حرا باید به اسکله روستای طبل، بندر لافت یا اسکله سهیلی بروید و از آنجا سوار قایق شوید و به دل جنگل بزنید. اسکله سهیلی شهرت بیشتری دارد و از امکاناتی نظیر فروشگاه صنایع دستی و سوغاتی، سرویس بهداشتی، سوپرمارکت و... برخوردار است.

تصور کنید که سوار بر قایق در آب‌های خلیج فارس در حال حرکت هستید؛ در ابتدا همه چیز عادی است تا اینکه درختان حرا از هر طرف پدیدار می‌شوند و به هر گوشه‌ای که نگاه کنید، محو زیبایی آن می‌شوید. در فصول سرد نیز با چشم‌انداز زیبای انواع و اقسام پرندگان مهاجر مواجه خواهید شد.

آدرس جنگل حرا: استان هرمزگان، جزیره قشم، شهرک جدید گورزین، جاده جنگل حرا
با توجه به اینکه مناطق جنوبی ایران، آب و هوای گرمی دارند، بهترین زمان سفر به جنگل‌ حرا اواخر پاییز، زمستان یا اوایل بهار است؛ زمانی که هوای خوبی بر منطقه حاکم است. جزر و مد آب در جنگل‌ حرا تقریبا هر ۶ ساعت یک‌ بار رخ می‌دهد و چنانچه در حدفاصل بین جزر و مدر دریا، قایقی در جنگل حرا باشد، احتمال گیرافتادن آن وجود دارد. با این حال، قایق‌ران‌ها به کارشان مهارت دارند و می‌دانند چه زمانی جزر و مد اتفاق می‌افتد. ساعت بازدید از جنگل حرا هم به همین موضوع بستگی دارد.

تفریح های جنگل حرای قشم

قایق سواری و عکاسی: حین قایق سواری در میان درختان زیبای جنگل حرا، فرصت را از دست ندهید و این لحظه‌های به‌یادماندنی را ثبت کنید تا همیشه از سفر قشم به یادگار برایتان باقی بماند. اسکله سهیلی، روستای طبل و بندر لافت از جمله جاهایی هستند که برای قایق سواری باید به آن‌ها مراجعه کنید.

پرنده نگری: همان طور که گفتیم جنگل حرا قشم فقط به درخت و دریا خلاصه نمی‌شود و در طول قایق سواری با انواع جانوران از پرندگان مهاجر تا پرنده‌های آبزی و... مواجه خواهید شد که لذت این سفر را برایتان دوچندان می‌کنند.

نکته های مهم برای بازدید از جنگل حرا
هنگام بازدید از جنگل حرا، درست مثل هر منطقه طبیعی دیگر تمام هم‌وغم خود را صرف محافظت از آن‌ها کنید. از آنجا که این جنگل محل زندگی جانوران زیادی است، آرامش و سکوت منطقه را به هم نزنید؛ به‌هیچ عنوان به آشیانه پرندگان و موش‌ها آسیبی وارد نکنید و از برداشتن تخم پرندگان جدا بپرهیزید. هیچ زباله‌ای در این منطقه نریزید و بدون اینکه از خودتان اثری به جا بگذارید، ‌این منطقه را ترک کنید.

 
پرسش‌های متداول
جنگل حرا کجاست؟
جنگل حرا در تنگه خوران و مابین بخشی از استان هرمزگان و جزیره قشم قرار دارد.
چگونه به جنگل حرا برویم؟
برای تماشای جنگل حرا باید به اسکله روستای طبل، بندر لافت یا اسکله سهیلی بروید و از آنجا سوار قایق شوید و به دل جنگل بزنید.
بهترین زمان بازدید از جنگل حرا کدام فصل است؟
بهترین زمان سفر به جنگل‌ حرا اواخر پاییز، زمستان یا اوایل بهار است
در جنگل حرا چه تفریحاتی وجود دارد؟
قایق سواری، عکاسی و پرنده نگری از جمله تفریحاتی هستند که می‌توان در جنگل حرا انجام داد.

 

 منبع تصاویر: فارس

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar