سقایی، آیینی به قدمت ۱۲۰ سال در همدان
ایکنا/ نویسنده و پژوهشگر هنر انقلاب اسلامی در همدان بیان کرد: آیین سقایی تنها آیین ثبت شده از استان همدان به عنوان یک آیین سنتی است که قدمت آن به ۱۲۰ سال میرسد.
محسن صیفی کار، نویسنده و پژوهشگر هنر انقلاب اسلامی با اشاره به آیین سقایی به عنوان تنها آیین ثبت شده ملی از استان همدان، اظهار کرد: حدود ۳۱ عنوان آیین در کشور وجود دارد که بخش قابل توجهی از این آیین ها در همدان اجرا میشوند.
واژه سقا یک کلمه عربی است و به معنای آب دهنده و آب آورنده، سقایی هم در گذشته شغلی بوده که شخصی آب را در مشکهای بزرگی میفروخته است. سقایت ریشه در تاریخ دارد و از آنجا که با واقعه عاشورا پیوند میخورد معنای خاصتری پیدا میکند و با شخصیت حضرت عباس(ع) گره میخورد.
در گذشته در میان دسته روی عزاداران حسینی برخی از افراد که جایگاه ویژهای داشتند مشکهای بزرگی برمیداشتند و به این عزاداران در کاسههای برنجی آب میدادند. پس از گذشت چندی آرام آرام هیئت سقایی در محله جولان همدان شکل گرفت و سپس هیئتهای مختلف سقایی از جمله هیئت سقایی بیتالعباس، هیئت سقایی زینبیه و... .
در گذشته به علت اینکه آب لوله کشی وجود نداشته محلی به نام سقاخانه ایجاد میشده، این سقاخانه در محل گذر مردم ایجاد میشده و مردم از آب این سقاخانهها مینوشیدند و به امام حسین(ع) سلام میکردند. مشهورترین سقاخانهها در همدان سقاخانه آقاجانی بیگ در بلوار مدنی و سقاخانه حاج کلب علی در کنار حسینیه زینبیه همدان در جوار مسجد حاج کلب علی است.
سقایی و سقاخانه منتسب به حضرت عباس(ع) است، از این رو قداست ویژهای دارد. هیئتهای سقایی حالت عرفانیتر و درویشانهای دارند، این هیئتها در تفکر و عملکردشان از ظواهر و شائبههای دنیوی پرهیز میکنند. این هیئتها طبل هم ندارند. دسته روان آنها لباسهای بلند مشکی به دور از هر گونه زیور آلاتی میپوشند و از سنج و دهل و طبل استفادهای نمیشود. تاکنون هشت هیئت سقایی در همدان به ثبت رسیده است.