خطر جیره‌بندی آب در کمین استان مرکزی

حسین اسدی، مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان مرکزی اظهار کرد: از مجموع منابع آبی در اختیار استان مرکزی ۹۱ درصد برای مصارف کشاورزی، ۵.۵ درصد برای مصارف شرب و ۳.۵ درصد برای مصرف صنعت صرف می شود. اگر تنها ۱۰ درصد از منابع آبی در اختیار کشاورزی صرفه‌جویی شود مشکلی در تأمین مصرف شرب و صنعت بوجود نخواهد آمد.

وی با اشاره به مسئله آب در استان مرکزی گفت: سد الغدیر ساوه دارای ۲۷۷ میلیون متر مکعب حجم آب است اما هم اکنون ۱۹ میلیون مترمکعب ذخیره دارد که ۱۶ میلیون مترمکعب آن حجم مرده بوده و تنها سه میلیون متر مکعب آب قابل برداشت است و ادامه این روند تامین آب شرب ساوه را با چالش مواجه خواهد کرد. سدکمال صالح نیز از حدود ۱۰۰ میلیون متر مکعب تنها ۱۹ میلیون مترمکعب آب دارد که ۱۰ میلیون آن حجم مرده است و فقط ۹ میلیون متر مکعب قابل بهره‌برداری است که با احتساب مصرف ماهانه سه میلیون مترمکعب برای مصارف شرب شهر اراک، این سد تنها جوابگوی سه ماه آب مورد نیاز این شهر است.

وی با تاکید بر اینکه بحرانی‌ترین وضعیت آبی را در طول عمر این دو سد شاخص استان شاهد بوده و تجربه می‌کنیم، افزود: پنجمین سال پیاپی خشکسالی و گرمترین تابستان ۵۰ سال اخیر را تجربه کردیم و از ابتدای سال آبی امسال تاکنون ۱.۳ میلیمتر باران در استان باریده است که در مقایسه با سال گذشته در این مدت که ۳.۹ میلیمتر بوده ۶۰ درصد کاهش داشته است.

اسدی با تاکید بر ضرورت مدیریت منابع آبی در شرایط فعلی گفت: اگر شرایط منابع آبی به همین شکل ادامه یابد قطعا با جیره‌بندی آب مواجه خواهیم شد. البته تعاملات خوبی با دستگاه‌های اجرایی و خدماتی برای مدیریت منابع آبی و جلوگیری از مصرف غیرمجاز و بدون برنامه آب وجود دارد و تلاش خواهیم کرد که شرایط به گونه‌ای مدیریت شود که کار به جیره بندی نکشد. مدیریت توامان مصرف آب و برق با مشارکت شرکت توزیع برق، آب منطقه‌ای و آبفا بطور جدی دنبال می‌شود به عنوان مثال با نصب کنتورهای هوشمند به بهره‌برداران آب در حوزه کشاورزی اجازه داده نمی‌شود که بخواهند آب بیشتر از سهمیه ای که دارند از منابع زیرزمینی برداشت کنند و به محض اقدام به مصرف، بیشتر برق چاه ها بطور هوشمند قطع خواهد شد.

وی همچنین حفر چاه های آب جدید در اراک، طراحی سکوهای شناور برای استفاده از حجم مرده آب، وارد مدار بهره برداری کردن چاه‌های آبی که در مدار بهره برداری نیستند را از جمله اقدامات کوتاه مدت برای برون رفت از بحران تامین آب شرب دانست و گفت: از تمام ظرفیت ها برای جلوگیری از جیره بندی آب استفاده خواهیم کرد اما قطعا اگر شرایط تنش آبی به همین شکل ادامه پیدا کند قطعا با جیره بندی مواجه خواهیم شد.

او با بیان اینکه از ۱۵ دشت موجود در  استان مرکزی پنج دشت ممنوعه بحرانی و مابقی نیز ممنوعه است، گفت: در استان مرکزی هیچ دشت آزادی وجود ندارد و تمامی دشت ها ممنوعه است که شهرستان‌های ساوه و زرندیه سهم بیشتری از دشت‌های ممنوعه بحرانی در میان سایر نقاط استان دارند.

اسدی در خصوص طرح انتقال سهم آب ساوه از سدکوچری گفت: احداث سدکمال صالح برای مدیریت و کنترل منابع آبی استان و نیز انتقال آب از سرشاخه‌های دز ‌و سدکوچری دو اقدام ارزشمندی است که برای تامین منابع آبی استان مرکزی انجام شده است.

وی افزود: خط انتقال آب از سدکوچری ۱۸۰ کیلومتر است که در این مسیر علاوه بر قم هفت انشعاب برای شهرهای گلپایگان، خوانسار در استان اصفهان و خمین، محلات، نیم‌ور، دلیجان و ساوه در استان مرکزی تخصیص داده شده است. در سنوات گذشته بهره برداری از منابع آبی سدکوچری برای خمین، محلات، دلیجان و نیم‌ور انجام شده است و می توان گفت که با اجرای این پروژه مشکل کمبود آب آنها برطرف شده و برای مثال خمین تا ۲۰ سال آینده مشکل آب نخواهد داشت مگر اینکه سرشاخه های دز خشک شوند.

اسدی با اشاره به اینکه پروژه‌های آبرسانی، اعتبارمحور هستند، گفت: از ۱۳۱ کیلومتر مسیر انتقال آب سهم ساوه، به دلیل محدودیت اعتبارات و ناکافی بودن تخصیص منابع مالی تنها ۳۵ کیلومتر انجام شده و ۹۶ کیلومتر آن باقی مانده است و تنها راه نجات ساوه از تنش آبی بهره‌برداری از این پروژه بزرگ آبرسانی ملی است.

او با بیان اینکه با تامین سه هزار میلیارد تومان اعتبار، این پروژه ظرف مدت دوسال به بهره‌برداری خواهد رسید، گفت: ساوه جزو نقاط دارای تنش آبی بالاست و باید هر چه سریعتر با تخصیص اعتبارات، زمان بهره‌برداری از این طرح حیاتی کوتاهتر شود و به سرانجام برسد.

مدیرعامل شرکت سهامی آب منطقه‌ای استان مرکزی در خصوص انتقال آب از خلیج فارس به استان مرکزی گفت: پتانسیل و استعداد آبی استان مرکزی بیشتر از سه سد ۱۵ خرداد دلیجان، کمال صالح شازند و الغدیر ساوه نیست. با توجه به موقعیت جغرافیایی این استان و مزیت صنعتی، کشاورزی و توریستی که این استان دارد، تامین منابع آبی ضروری است.

وی بیان کرد: انتقال آب از حوضه‌های آبی مجاور نظیر سیروان و سنندج و آب‌های آزاد استان لرستان که به دلیل مشکلاتی که وجود دارد تاکنون به سرانجام نرسیده است و نیز انتقال آب از خلیج فارس، دو راهکار برای تامین منابع آبی این استان است که باید کار مطالعاتی درخصوص آنها انجام شود گرچه هزینه بالای انتقال، پروسه اجرای این طرح طولانی خواهد کرد.