زنگ خطر تشنگی در گلستان به صدا درآمد؛ ۳ سد مهم خشک شد

چند سالی است که به‌دلیل تغییرات اقلیمی، رژیم بارش‌ها تغییر کرده است و خشکسالی فشارش را بر گلوی گلستان بیشتر و بیشتر کرده است، تا جایی که این خشکسالی علاوه بر کاهش ذخیره آبخوان‌های استان، خسارت‌های زیادی را هم به بخش کشاورزی تحمیل کرده و تأمین آب شرب را نیز در این استان با چالش‌های جدی مواجه کرده است.

حدود 97 درصد آب شرب شهرها و روستاهای گلستان از طریق منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و کاهش بارش‌ها و میزان ذخیره آبخوان‌ها شرایط را بغرنج‌تر می‌کند و گلستان چون سدی برای تأمین آب شرب ندارد بیشتر از هر استان دیگری در خصوص تأمین آب شرب با مشکل روبه‌رو است.

از سوی دیگر برداشت‌های بی‌رویه از چاه‌های مجاز و غیرمجاز نیز برخی از حوادث مانند فرونشست‌ها را تشدید کرده است و آن‌طور که مرکز زمین‌شناسی ایران می‌گوید نرخ فرونشست در استان گلستان بالاتر از برخی استان‌های بحرانی از جمله اصفهان است.

علاوه بر این تهدیدات، خشکسالی‌های مکرر و پی‌درپی سبب شده است بخش کشاورزی که پایه اقتصادی گلستان روی آن بنا نهاده شده است، نیز با مشکلات و خسارت‌های فراوان مواجه شود تا جایی که رئیس سازمان جهاد کشاورزی این استان بدون آنکه آماری از سطح زیرکشت دهد، می‌گوید حدود 470 هزار هکتار سطح سبز محصولات پاییزه در این استان است که البته این سطح بیشتر بوده اما به‌دلیل خشکسالی و کمبود بارش‌ها در سال زراعی جاری، کاهش محسوسی یافته است.

بررسی آمار مربوط به ذخیره سدهای استان نشان می‌دهد که وضعیت نسبت به سال گذشته که گلستان درگیر خشکسالی شدید بوده، بغرنج‌تر است. میزان ذخیره‌سازی آب پشت سدهای استان تقریباً تا آخر بهمن ماه چیزی حدود 16 درصد حجم سدهای استان است،
البته در برخی از حوضه‌های آبریز مانند قره‌سو که سد کوثر در آن وجود دارد، شاهد افزایش اندک هستیم اما در حوضه گرگان‌رود که اغلب سدهای بزرگ استان در این حوضه احداث شده است، کاهش آبگیری سدها محسوس است.

حجم مخزن سد کوثر بالغ بر 6.75 میلیون مترمکعب است که در زمان حاضر 1.89 میلیون مترمکعب آبگیری شده است و معادل 28 درصد حجم آن آب دارد. در حوضه آبریز گرگان‌رود 8 سد استان واقع شده است اوضاع اما خوب نیست. در این حوضه آبریز سدهای شهید ایمری و شهید قربانی خشک شده‌اند و آبی ندارند، ضمن اینکه سد وشمگیر نیز تنها دودهم درصد آن آبگیری شده است.

براساس این گزارش در زمان حاضر 26.7 درصد حجم سد شهید چمران آبگیری شده است در حالی که در مدت مشابه سال گذشته حدود 43.3 درصد ذخیره‌سازی آب پشت این سد انجام شده بود. ورودی آب به سد بوستان نیز با کاهشی شدید از 17.86 میلیون مترمکعب به 13.21 میلیون مترمکعب رسید؛ به‌عبارتی دیگر حجم ذخیره‌سازی آب در سد بوستان از 57.6 درصد در سال گذشته به 42.6 درصد در سال جاری رسید.

شرایط در سد گلستان البته پیچیده‌تر و سخت‌تر است؛ این سد سال گذشته در این بازه زمانی، 52 درصد ذخیره آبی داشت اما اکنون تنها 14.9 درصد ظرفیت آن آبگیری شده است. سد وشمگیر به‌عنوان یکی از سدهای مهم استان که نیازمند علاج‌بخشی است و عمر مفید آن سال‌هاست به پایان رسیده است اما به‌دلیل اهمیت فوق‌العاده آن در جهت تأمین آب کشاورزی و کنترل سیلاب در برنامه علاج‌بخشی قرار دارد، حجم ذخیره آن از 10.3 درصد در پایان بهمن ماه سال گذشته به 2دهم درصد در سال جاری رسیده است و فاصله کمی با خشکی کامل دارد.

سد نگارستان از جمله معدود سدهای استان است که از بارش‌های سال آبی جاری بهره‌مند شده است و ذخیره آبی آن از 24 درصد به 42.8 درصد افزایش یافته است. سد شهید دستغیب نیز در حوضه گرگان‌رود 33.3 درصد آبگیری شده است.

در حوضه آبریز اترک با سدهای کرند، دانشمند، اینچه‌برون، آلماگل و آلاگل نیز شاهد کاهش ذخیره آبی هستیم. سد کرند همچنان خشک و خالی است. ذخیره آبی سد دانشمند از 15.6 درصد سال گذشته به 1.3 درصد حجم کل این سد رسیده است. ذخیره آبی سد اینچه‌برون نیز کاهشی است و از 11.8 درصد حجم ذخیره‌سازی اکنون به 2.4 درصد کاهش یافته است. تالاب سد آلماگل نیز که سال قبل در این روزها 40 درصد ظرفیت آن آبگیری شده بود حالا با کاهشی 10درصدی 30 درصد آب دارد اما تالاب سد آلاگل با مقداری افزایش از 1.8 درصد ذخیره آبی به 7.3 درصد رسیده است.

ظرفیت 14 سد مخزنی استان حدود 244.25 میلیون مترمکعب است که سال گذشته در انتهای بهمن ماه چیزی حدود 58.23 میلیون مترمکعب آب ذخیره داشتند که معادل 23.8 درصد حجم این سدها بود اما اکنون آب ذخیره پشت این سدها با کاهشی محسوس به 39.42 میلیون مترمکعب و معادل 16.1 درصد حجم این مخازن رسیده است.