طبیعت را از سفره بیرون بکش!

ایرنا/ هر برگ گیاه «چریشی» که بی‌رحمانه از ریشه جدا می‌شود، فقط یک سبزی نیست؛ زخمی است بر تن زخمی کوهستان و این گیاه دوست‌داشتنی اگرچه عطر نان مادر را دارد، اما امروز قربانی طمع و بی‌مهری ما شده است.

بهار که می‌رسد، کوه‌ها بیدار می‌شوند، باد ملایم دامنه‌ها را نوازش می‌دهد و سبزی تازه‌ای به نام چریش در کوه های خراسان شمالی از دل خاک سر برمی‌آورد.

---

بازار

---

دره‌های راز و جرگلان، دامنه‌های شاه‌جهان اسفراین، ارتفاعات گلیل شیروان و کوه‌های سالوک و شوقان در فروردین و اردیبهشت صحنه‌ای می‌شوند برای رویش این گیاه که در دل مردمان منطقه عزیز است. اما همین طبیعت زیبا، هر ساله میزبان انسان‌هایی می‌شود که با کیسه‌های بزرگ و نگاهی پر از سودجویی آمده‌اند نه برای دیدن، که برای بردن.

چریش؛ گیاهی که برای مردمان این خطه فقط یک سبزی نیست، بخشی از خاطرات کودکی، سفره مادربزرگ، سنت آش‌پزی محلی و عطری آشنا در کوچه‌باغ‌های روستایی‌ است، اما این گیاه دوست‌داشتنی، این روزها در سایه بی‌توجهی و طمع برخی، آرام‌آرام رو به فراموشی و نابودی می‌رود.

از آش مادربزرگ تا ترازوی میدان بار

چریش برای مردمان محلی نامی آشناست، هنوز هم در برخی خانه‌ها، دیگ‌های آش چریشی روی اجاق‌های هیزمی می‌جوشند؛ ترکیبی از بلغور، حبوبات و چریش تازه. نانی هم هست به نام نان چریشی، که در تنورهای سنتی با آرد، زردچوبه، سیب‌زمینی و روغن حیوانی پخته می‌شود.

عطر این نان‌ها هنوز در برخی روستاها پیچیده، اما پشت همین رایحه دلنشین، صدای خرد شدن ریشه‌های این گیاه زیر پاهای سودجویان شنیده می‌شود.

چریش از داروخانه طبیعت آمده؛ برگ، پوست و دانه‌اش همه شفاست، از درمان گال و اگزما تا کاهش اضطراب و کمک به دیابت و حتی جلوگیری از ریزش مو در دل چریش نسخه‌های زیادی پنهان است.

اما چه سود، وقتی بوته‌هایش به جای آن‌که چیده شوند از ریشه بیرون کشیده می‌شوند؟ وقتی طبیعت فرصت احیا نمی‌یابد و زخم برداشت‌های بی‌رحمانه هر سال عمیق‌تر می‌شود؟

بیشتر بخوانید:

برداشت چریش از عرصه‌های طبیعی خراسان شمالی ممنوع شد

گیاه "چریش" یکی از ثروتهای منابع طبیعی در خراسان شمالی است

چشمان بی‌نظارت، دستان بی‌آموزش

براساس قانون، هر نفر تنها مجاز به برداشت حدود چهار کیلوگرم چریش برای مصرف شخصی‌ است، اما امروزه برخی با وانت‌بارها از کوه پایین می‌آیند، کیسه‌کیسه چریش را روانه میدان‌های بار می‌کنند و به سبزی‌فروشی‌هایی می‌فروشند که با ظاهری قانونی، حاصل تخریب طبیعت را در قفسه می‌گذارند.

منابع طبیعی می‌گوید که نمی‌تواند با فروشندگان برخورد کند، چون نقشی در برداشت ندارند، اما آنکه در میدان بار چریش را می‌فروشد، چند قدم جلوتر از قانون ایستاده است.

آموزش در این میان خلا بزرگ است و بسیاری از مردم تصور می‌کنند برداشت گیاهان دارویی نیاز به مجوز ندارد، اما هیچکس به آنان نگفته که چریش فقط یک سبزی نیست؛ بخشی از زنجیره زندگی در دل طبیعت و کندن آن از ریشه، یعنی پایان آن گیاه برای همیشه است.

وقتی ریشه‌ها خشک می‌شوند

مردمان بومی در برخی مناطق خراسان شمالی هنوز تلاش می‌کنند به اندازه نیاز خانواده برداشت کنند. اما افراد غیربومی که بدون شناخت از زیست‌بوم منطقه پا به دامنه کوه‌ها می‌گذارند با ابزارهای تیز ریشه‌ها را بیرون می‌کشند، نه برای نان، که برای سود.

اینگونه است که ریشه‌های چریش یکی پس از دیگری خشک می‌شوند و با آن‌ها بخشی از هویت طبیعی و فرهنگی خراسان شمالی از بین می رود.

چریش، فقط یک گیاه نیست؛ یکی از ۴۲۳ گونه گیاهی بومی استان است، بخشی از تنوع زیستی کم‌نظیر این سرزمین.

ایران با داشتن ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم جهان و هشت هزار گونه گیاهی ۲ برابر قاره اروپا تنوع گیاهان دارویی دارد، اما آیا می‌دانیم که نابود کردن همین چریش کوچک، یعنی پاک‌کردن یک برگ از دفتر گرانبهای طبیعت ایران؟

بیشتر بخوانید:

بیش از یک تن گیاه مرتعی چریش در خراسان شمالی کشف شد

۳ تن گیاه مرتعی چریش در خراسان شمالی کشف شد

آخرین هشدارها

کارشناسان منابع طبیعی بارها هشدار داده‌اند که اگر امروز چریش را از ریشه نچینیم، فردا آش چریشی باقی خواهد ماند و اگر امروز آموزش ندهیم، فردا کتاب‌های زیست‌محیطی‌مان پر از نام‌هایی خواهد بود که دیگر در طبیعت نیستند.

فرسایش خاک، آلودگی محیط زیست، برهم‌خوردن تعادل زنجیره‌های غذایی، همه از پیامدهای همین بی‌توجهی‌ها است.

چریش، مثل هر گیاه دیگری، حامل اطلاعات ژنتیکی‌ است؛ هر بوته‌اش می‌تواند بذر هزاران امکان باشد و نابودی چریش یعنی بستن در هزاران فرصت برای اصلاح محیط زیست است.

امروز بیش از همیشه وقت آن است که چشم‌هایمان را به طبیعت بدوزیم، نه با نگاه طمع، که با چشمان احترام.

چریش، این گیاه ساده می‌تواند ما را به یاد چیزی بزرگ‌تر بیندازد و اینکه طبیعت، میراث ماست و ما تنها امانت‌داران آن هستیم.

بیشتر بخوانید:

سبزی کوهی "چریش"، ارمغان بهار برای بجنوردیها

کرونا هم آش چریش خراسان شمالی را از جوش نینداخت

مساحت حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی ۲ میلیون و ۳۳ هزار و ۳۶ هکتار است که شامل یک میلیون و ۵۵۵ هزار و ۲۰۶ هکتار مرتع، بیش از ۱۸۳ هزار هکتار بیابان و ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار جنگل است؛ بنابراین، این استان ظرفیت بالایی برای کشت و پرورش گیاهان دارویی دارد.

از هشت هزار گونه گیاهی موجود در ایران، حدود ۲ هزار و ۳۰۰ گونه ارزش دارویی، صنعتی و معطره دارد و از این تعداد یک هزار و ۷۸۲ گونه آندمیک (بومی) هستند.

بیشتر بخوانید:

عرضه چریش گلستان در بازار خراسان شمالی

۳۰۰ کیلوگرم گیاه مرتعی چریش در خراسان شمالی کشف شد

آخرین خبر خراسان شمالی در اینستاگرام :
https://instagram.com/bojnord_today