تولید صدف و مروارید، طرح دانش بنیان موفق در صادرات و اشتغال، نیازمند حمایت

ایرنا/ طرح دانش بنیان تولید صدف خوراکی و مروارید در بوشهر، پروژه برگزیده مشاغل روستایی با سودآوری ۱۳۰ درصدی و افق روشن در صادرات و اشتغال‌زایی برای تبدیل شدن به یکی از صنایع و حضور گسترده در بازارهای جهانی عزم خود را جزم کرده‌است که در این زمینه به حمایت بیشتر دولت و بخش خصوصی نیاز دارد.

خلیج فارس از دیرباز به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تولید و پرورش صدف‌های خوراکی و مروارید در جهان شناخته می‌شود، این منطقه با آب‌های گرم و شور، محیطی ایده‌آل برای تکثیر انواع مختلف صدف‌ها، بویژه نوع خوراکی و سازنده مرواریدهای طبیعی فراهم کرده‌است.

---

بازار

---

در طول تاریخ، صدف‌ها نه‌تنها به عنوان منبع تولید لوازم بهداشتی و آرایشی و زیورآلات برای ساکنان ساحلی، بلکه به عنوان کالاهایی ارزشمند برای تجارت و دادوستد هم در بحث غذایی و هم در بحث در بازارهای جهانی مطرح بوده‌اند به همین دلیل از گذشته تا به امروز، صنایع مرتبط با صدف در خلیج فارس نه تنها به اقتصاد منطقه کمک کرده، بلکه سهم قابل‌توجهی در بازار جهانی صادرات محصولات دریایی داشته است.

مروارید محصول برخی از گونه‌های صدف است که به طور رسمی نرم تنان دو کفه‌ای نامیده می‌شوند. این مهره‌های ارزشمند زمانی در دل صدف ایجاد می‌شوند که مواد تحریک کننده در بافت نرم پوسته صدف قرار بگیرند و صدف برای محافظت از خود، پوششی برای محرک ایجاد می‌کند، این پوشش که "nacre" نامیده می شود، در لایه‌های نازک متعددی ایجاد شده و یک پوشش رنگین کمانی روی محرک ایجاد می‌کند که در این صورت محصول به دست آماده یک مروارید است.
در سال‌های اخیر، با توجه بیشتر به بخش‌های نوآورانه صنعت آبزی‌پروری، پرورش و تکثیر صدف‌های خوراکی و مروارید در استان بوهر منطقه گسترش یافته است، یکی از پیشگامان این صنعت در ایران، جوان ساکن بوشهر "پیام قاضی" است که با بهره‌گیری از دانش علمی و تجربیات شخصی خود، تلاش دارد تا این صنعت را به استانداردهای جهانی نزدیک کند.

پیام قاضی، مدیرعامل شرکت دانش بنیان زیست بانان توران سیراف مستقر در بوشهر یکی از شرکت‌های پیشرو در زمینه تولید و پرورش صدف‌های خوراکی و مروارید در خلیج فارس، در گفتگو با خبرنگار ایرنا، به تشریح مراحل شکل‌گیری این صنعت و دستاوردهای چشمگیر خود در این حوزه پرداخت.

انگیزه شما از تولید صدف چه بود و ایده آن از کجا و چگونه شکل گرفت؟
همیشه در باره فراگیری مطالب جسور هستم و پیش از آغاز هر کاری در مورد آن بسیار تحقیق می کنم، از سال ۱۳۹۱ و با توجه به رشد بازار جهانی صدف‌ها، تصمیم گرفتم که این صنعت را در ایران آغاز کنم و در این ارتباط پیش از آغاز فعالیت، بازار جهانی را مورد بررسی قرار دادم و متوجه شدم که این صنعت ظرفیت بالایی برای توسعه بویژه در کشورهای آسیایی و خلیج فارس دارد.

جرقه استاد هندی ایده پرورش صدف را در ذهنم شعله‌ور کرد

وقتی در دانشگاه مشغول به تحصیل بودم استادی با اصالت هندی داشتم که روزی به من گفت "برایم عجیب است چطور شما از نعمت بی حد و حصر خلیج فارس بهره نمی‌برید من هروقت به ساحل می روم و صدف هایی که روی ساحل وجود دارد را می بینم غرق در لذت می شوم و بعد در مورد پرورش صدف گفت و از آنجا این ایده و کار در ذهن من شعله ور شد.

با توجه به اینکه در ایران مشکلاتی در زمینه حلالیت صدف‌ها وجود دارد که باعث شد برخی مراجع به آن شک و تردید داشته باشند؛ با توجه به استعلام‌های شیلات و محیط زیست به این نتیجه رسیدیم که گونه بومی صدف منطقه که پتانسیل قوی داشت را در بخش خوارکی فقط برای صادرات و مرواریدی آن را برای صادرات و مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی و زیورآلات در داخل کشور پرورش و تولید کنیم.

در این ارتباط سایت تحقیقاتی را در سال ۱۳۹۱ با هزینه شخصی در دریا برای کسب اطلاعات بنا کردم و این سایت پس از احداث بارها تخریب شد اما دست برنداشتم و در مدت سه سال چند بار آن را از نو بنا کردم و از این طریق اطلاعات اولیه گونه را بدست آوردم و در پژوهشکده دانشگاه خلیج فارس طرح را در محیط بسته پرورشی و مهندسی شده شروع به کار کردم.
هرچنددر ابتدا با مشکلات زیادی مواجه شدم، از تخریب سایت تحقیقاتی گرفته تا نبود دستورالعمل‌های مشخص برای پرورش صدف؛ اما به کمک اداره کل شیلات استان بوشهر و دانشگاه خلیج فارس، توانستم اطلاعات مفیدی در باره تکثیر و پرورش صدف‌ها کسب کنم و روش‌های جدیدی برای کاهش زمان پرورش و بهبود کیفیت محصول پیدا کنم.

موفقیت‌ها؛ کاهش زمان پرورش به یک چهارم

یکی از موفقیت‌های بزرگ این بود که توانستیم مدت زمان پرورش صدف‌ها را از چهار سال به یک سال کاهش دهیم، این دستاورد نتیجه تحقیقات ما در دانشگاه خلیج فارس بود که در آن توانستیم شرایط محیطی و تغذیه‌ای بهینه برای صدف‌ها را پیدا کنیم این تحقیقات در باره تغذیه، نور، جزر و مد و تغییرات ژنتیکی اصلاح نژاد این گونه بود.
درسال ۱۳۹۷ اولین محصول که در سطح تجاری را تولید و از شیلات کشور درخواست کردیم آن را رسمی و ثبت کرد، اما چون بحث حلیت آن بود، یکسال زمان برد و پس از مشاوره با علما و دریافت استفتاء از آیت الله علوی گرگانی مرجع تقلید که تایید کردند تکثیر و پرورش این نوع صدف‌ها حلال است، پروژه خود را آغاز کردم و بحث خوراکی صادر و در زمینه آرایشی و بهداشتی و زیورآلات و تولید مروارید هم داخلی و هم خارجی انجام شد.

ایجاد اشتغال برای ۱۵۰ نفر/ ارتقای اقتصاد خانواده‌ها
سال ۱۴۰۰ مجوز دانش بنیانی را دریافت کردیم و با راه‌اندازی سایت‌های پرورش صدف در مناطق مختلف، توانستیم برای بسیاری از افراد در سواحل خلیج فارس اشتغال‌زایی کنیم؛ هم‌اکنون بیش از ۱۵۰ نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در این صنعت مشغول به کار هستند، این مساله موجب شده که بسیاری از خانواده‌ها در این مناطق از شرایط اقتصادی بهتری برخوردار شوند.
با توجه به اینکه این طرح برای نخستین بار در کشور اجرا شده بود دستورالعمل‌هایی که در این صنعت در شیلات، نظام مهندسی و دامپزشکی برای گرفتن مجوزها لازم بود، وجود نداشت و هرکس می‌خواست مجوز دریافت کند دستور العمل وجود نداشت که خود سازمان شیلات و دامپزشکی من را برای نگارش دستور العمل‌ها انتخاب کردند و دستور العمل ملی را نگارش کردم.
همه این‌ها تا سال ۱۴۰۰با هزینه خودمان انجام شد و سال ۱۴۰۱ اولین محصولمان از مروارید تولید شد و ۱۴۰۲ محصول به سطح تجاری رسید و توسط معاون اقتصادی وزیر امور خارجه در بوشهر افتتاح شد و اکنون دو تکثیر گاه بزرگ داریم که هر سه ماه یکبار ۱۲میلیون قطعه به صورت خارج از فصل در آنها کثیر می‌شود.
همچنین بچه صدف را پس از تکثیر به مزارع تحویل می‌دهیم و فعالیت های دیگر از جمله تویل قفس‌های پرورشی به مزرعه‌دارها، مشاوره و آموزش آنها و خرید تضمینی محصول را نیز خومان انجام می‌دهیم.

وی یادآورشد: خوبی گونه صدف بومی منطقه پاک بودن آن است که مورد تایید محیط زیست و شیلات قرار گرفته و مثل میگو نیست که نگران بیماری آن باشیم و فرصت خوبی برای سرمایه گذاری است.

هم اکنون چند مزرعه فعال دارید؟
اکنون ۲۷ مزرعه پرورش در استان بوشهر وجود دارد که تاکنون موفق به پرورش صدف شده‌اند و پنج سایت جدید نیز در بندرهای لنگه، مقام و قشم هرمزگان و بندرهای دلوار و دیلم و بوشهر در حال فعالیت هستند.

وی گفت: سه سایت دیلم، دلوار و بوشهر در پردیس دانشگاه خلیج فارس مستقر هستند که در مرحله آموزش تحقیقاتی قرار دارند و در کنار تولید محصول آموزش را هم انجام می دهیم.
شرکت پرورش صدف لارو را تولید می‌کند و بچه صدف را به مزرعه دار می‌دهد وحتی خود شرکت قفس‌های پرورش را خود تولید می‌کند.

سرمایه اولیه برای آغاز فعالیت چه میزان بود؟

سرمایه اولیه خودمان برای شروع ۴۸میلیارد ریال بود اما سال گذشته، این شرکت توانست به‌طور رسمی ۱۲۰میلیارد ریال درآمد داشته باشد و در این مدت، بیش از یک میلیون و ۸۰۰هزار قطعه صدف به مزارع پرورش تحویل داده شد.

چشم‌انداز آینده

این در حالی است که ما در سال‌های آینده قصد داریم تعداد سایت‌های پرورشی خود را افزایش دهیم و صنعت تولید مروارید و صدف‌های خوراکی را به یکی از صنایع اصلی کشور تبدیل کنیم و بازارهای صادراتی خود را گسترش دهیم.

قاضی گفت: در زمان حاضر، صادرات صدف و مروارید تولیدی این شرکت به کشورهای چین، روسیه و ترکیه در حال انجام است.

وی یادآورشد: طرح این شرکت به عنوان برگزیده مشاغل روستایی انتخاب شد و از طریق استانداری و بنیاد مسکن مورد حمایت قرار گرفت و ۱۸ خانوار روستانی تهسیلات گرفتند و برای آنها قفس کشی و صدف ریزی انجام شد و اولین محصولشان را دوماه قبل برداشت کردند که در یک دوره پرورشی ۱۳۰ درصد سود عایدشان شد.
مدیرعامل شرکت دانش بنیان زیست بانان توران سیراف ادامه داد: هرکس وارد این کار شود برای اینکه یک ضمانت اجرا وجود داشته باشد همه محصولات را از آنها خریداری و به بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌کنیم.

میزان سرمایه‌گذاری لازم برای ورود به این صنعت چقدر است؟
برای راه‌اندازی یک مزرعه پرورش صدف، بسته به اندازه و ظرفیت پروژه، سرمایه‌گذاری اولیه از پنج میلیارد ریالی نیاز است البته هزینه‌های اولیه می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی متغیر باشد، بویژه در پروژه‌هایی که شامل تولید قفس‌های پرورشی و سیستم‌های پیشرفته هستند، این نوع نیاز به غذاریزی دستی ندارد و از ریز جلبک‌های درون آب تغذیه می‌کند.

میزان تولید سال گذشته شرکت چقدر بود؟

با توجه به اینکه برای پرورش مروارید ۱۸ تا ۳۶ ماه زمان مناسب است هنوز تولید سال گذشته را برداشت نکرده‌ایم، اما سال ۱۴۰۲، دو هزار و ۸۰۰قطعه مروارید تولید کردیم که رنگ این مروارید ها بیشتر طلایی، رزگلد، نقره‌ای و سفید است که طبیعی‌ها شکل نامنظم دارد و صدف‌هایی که جراحی می‌شوند شکل آنها گرد است.

ظرفیت بالای پرورش صدف برای اشتغال و ارزآوری

مدیرعامل شرکت دانش بنیان زیست بانان توران سیراف گفت: صنعت پرورش صدف پتانسیل بالایی برای اشتغال‌زایی و ارزآوری دارد و نیازمند حمایت‌های بیشتری از سوی سازمان‌های دولتی و خصوصی است و باید بیشتر به آن توجه شود.

وی ادامه داد: این صنعت در ایران، بویژه در منطقه خلیج فارس، در حال رشد و پیشرفت است و با تلاش‌های شرکت‌های داشن بنیان می تواند به یکی از منابع مهم اقتصادی در منطقه تبدیل شود و در آینده نزدیک می‌تواند نقش چشمگیری در اشتغال‌زایی و صادرات کشور ایفا کند.

قاضی ادامه داد: حمایت‌های بیشتر از این صنعت نوین می‌تواند موجب توسعه اقتصاد و اشتغال پایدار شود و فرصت‌های جدیدی برای جوانان و کارآفرینان ایجاد کند.

آخرین خبر بوشهر در اینستاگرام :
https://instagram.com/bushehr_akhbar