سوگِ سرخِ هیرکانی

ایرنا/ کاظم مصدق محیط‌بان فداکار و ۴۵ ساله پارک ملی گلستان، در منطقه کویلر این ذخیره‌گاه قربانی شلیک ناجوانمردانه شکارچیان غیرمجاز شد و نه‌تنها جامعه محیط‌بانان را در سوگ نشاند، بلکه هشداری بر شکنندگی جان حافظان طبیعت در برابر متجاوزان مسلح داد.

کاظم مصدق به همراه همکارش در حال گشت‌زنی در منطقه کویلر بود که با شکارچیان غیرمجاز روبه‌رو شدند. شکارچیان، بی‌اعتنا به وظیفه قانونی محیط‌بانان، با شلیک گلوله، مصدق را به شهادت رساندند و در تاریکی شب گریختند.

---

بازار

---

مصدق، زاده سال ۱۳۵۹، متاهل و پدر دو فرزند بود که ۱۸ سال از عمر خود را وقف حفاظت از گونه‌های نادر پارک ملی گلستان کرده بود.

وی که با عشقی سوزان از پلنگ ایرانی، مرال و جنگل‌های هیرکانی پاسداری می‌کرد، اکنون به کاروان شهدای محیط‌بان پیوسته است. شهادت او، روایتی از فداکاری بی‌وقفه محیط‌بانانی است که در شرایطی دشوار و با اندک پشتیبانی، از گنجینه طبیعی ایران دفاع می‌کنند.

پیشینه حملات به محیط‌بانان گلستان

پارک ملی گلستان که از سال ۱۳۳۶ با نام «آلمه و ایشکی» تحت حفاظت درآمد و از سال ۱۳۵۴ به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره در فهرست یونسکو به ثبت رسید، به دلیل تنوع زیستی بی‌مانند و موقعیت جغرافیایی، همواره در تیررس شکارچیان غیرمجاز بوده است.

این پارک، با گستره‌ای بالغ بر ۹۱ هزار و ۸۹۵ هکتار و زیستگاه‌هایی از استپ خشک تا جنگل انبوه، خانه گونه‌هایی چون پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، قوچ و میش، و وزغ سبز است اما این بهشت طبیعی، سال‌هاست که با خون محیط‌بانانش رنگین شده است.

در تابستان ۱۳۹۷، تاج‌محمد باشقره در منطقه سولگرد پارک ملی گلستان، قربانی شلیک شکارچیان غیرمجاز شد و سه محیط‌بان دیگر زخمی شدند. در زمستان ۱۳۹۲، مهدی مجنی‌پور و محمد تمسکنی در منطقه نوهور مورد حمله وحشیانه شکارچیان با چاقو و تبر قرار گرفتند و به شدت مجروح شدند.

همچنین، حملات پراکنده در میانکاله و خلیج گرگان، از جمله حمله نقاب‌داران در سال ۱۴۰۰، نشان‌دهنده گستاخی روزافزون متجاوزان است.

بر اساس گزارش‌ها، تاکنون بیش از ۱۵۰ محیط‌بان در ایران در درگیری با شکارچیان کشته یا زخمی شده‌اند و گلستان یکی از کانون‌های این خطر است.

چرا محیط‌بانان آماج شکارچیان‌اند؟

حملات پیاپی به محیط‌بانان گلستان، نتیجه هم‌افزایی عوامل ساختاری، فرهنگی و قانونی است.

کمبود نیرو و تجهیزات، یکی از اصلی‌ترین چالش‌هاست. استاندارد جهانی، یک محیط‌بان به ازای هر هزار هکتار است اما در ایران، هر محیط‌بان مسئول حفاظت از شش هزار هکتار است.

در پارک ملی گلستان، کمبود نیرو، جلیقه‌های ضدگلوله سنگین و غیرکاربردی و سلاح‌های ناکافی، محیط‌بانان را در برابر شکارچیان مسلح، که گاه کلاشنیکف به دست دارند، بی‌دفاع کرده است.

تعارضات محلی نیز نقش مهمی دارد. برخی از جوامع حاشیه پارک، شکار را حق سنتی خود می‌دانند و محیط‌بانان را مانعی بر سر معیشتشان می‌بینند. این نگاه، گاه به درگیری‌های خشونت‌بار منجر شده است. همچنین، نبود حمایت قضایی و مالی کافی، روحیه محیط‌بانان را تضعیف کرده است.

چگونه از حافظان طبیعت حفاظت کنیم؟

تقویت یگان حفاظت، از طریق افزایش تعداد محیط‌بانان و تأمین تجهیزات مدرن، مانند پهپادهای نظارتی، دوربین‌های مداربسته و جلیقه‌های ضدگلوله سبک، می‌تواند توان عملیاتی را ارتقا دهد.

اصلاح قوانین قضایی، با تشدید مجازات شکارچیان و تسریع در رسیدگی به پرونده‌ها، بازدارندگی ایجاد خواهد کرد. همچنین، حمایت قضایی از محیط‌بانان در دفاع مشروع، باید به‌طور کامل اجرا شود.

مدیریت سلاح‌های غیرمجاز، از طریق نظارت بر قاچاق و جمع‌آوری تسلیحات در مناطق روستایی، خطر درگیری‌های مسلحانه را کاهش می‌دهد. آموزش و فرهنگ‌سازی در جوامع محلی، با همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین، می‌تواند تعارضات را کم کند و علاوه بر آن، ایجاد معیشت‌های جایگزین، مانند گردشگری طبیعت، انگیزه شکار غیرقانونی را کاهش خواهد داد.

حمایت مالی و روانی از محیط‌بانان، با افزایش حقوق، تأمین بیمه جامع و مراقبت از خانواده‌های شهدا، انگیزه این قشر را تقویت می‌کند.

همچنین بهره‌گیری از فناوری، مانند حسگرهای حرکتی و سیستم‌های هشداردهنده، ورود شکارچیان را سریع‌تر شناسایی می‌کند و خطر را به حداقل می‌رساند.

نقش جامعه و رسانه‌ها: پاسداری از میراث مصدق

شهادت کاظم مصدق، بیش از یک ضایعه، هشداری است به همه ایرانیان که محیط‌بانان، این پاسداران بی‌ادعای طبیعت، در خط مقدم دفاع از میراث زیستی کشور، با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

جامعه مدنی، رسانه‌ها و فعالان محیط‌زیست می‌توانند با مطالبه‌گری از نهادهای مسئول، خواستار اصلاح قوانین و تقویت حمایت‌ها شوند.

در شبکه‌های اجتماعی، مردم گلستان از مصدق به‌عنوان قهرمانی یاد کردند که جانش را برای پلنگ و مرال فدا کرد که این همدلی، باید به عزمی ملی برای تغییر تبدیل شود.

پارک ملی گلستان، این میراث جهانی با جنگل‌های انبوه و گونه‌های نادر، بدون حافظانی چون مصدق، در معرض نابودی است.

شکارچیان غیرمجاز، با سلاح‌هایشان، نه‌تنها حیات‌وحش، بلکه آینده فرزندان این سرزمین را نشانه گرفته‌اند.

ششم اردیبهشت ۱۴۰۴، روزی است که نام کاظم مصدق در تاریخ محیط‌زیست ایران حک شد. او رفت، اما وظیفه ماست که با حفاظت از محیط‌بانان، میراثش را زنده نگه داریم.

آخرین خبر گلستان در اینستاگرام : Instagram.com/golestan_today

آخرین خبر گلستان در اینستاگرام :
Instagram.com/golestan_today