مرز مهران؛ از وعده‌ ساماندهی تا واقعیت نابسامانی‌

ایرنا/ ایلام - ایرنا - مرز مهران، به عنوان پرترددترین گذرگاه زمینی کشور و شاهراه ارتباطی عتبات عالیات، با چالش‌های جدی در زمینه مدیریت تردد، ساماندهی خدمات و دلال‌بازی‌ مواجه است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، در حالی که ۶ ماه از تصویب مصوبات ویژه ساماندهی این مرز می‌گذرد، مشکلاتی نظیر اخذ کرایه‌های اضافی، نبود نظارت کافی و نابسامانی در ارائه خدمات هنوز حل نشده باقی مانده است.

---

بازار

---

مرز مهران به دلیل نزدیکی به عتبات عالیات و شهرهای بزرگی همچون بغداد، پایتخت عراق، به عنوان اصلی‌ترین گذرگاه زمینی کشور، مقصد بیش از ۷۰ درصد زائران و مسافران میان ایران و عراق به شمار می‌رود.

بر اساس آمارهای موجود، پس از لغو روادید و رایگان شدن صدور ویزا میان دو کشور، سفرهای زائران و مسافران عراقی به جمهوری اسلامی ایران افزایش چشمگیری یافته و این روند به ویژه در اربعین حسینی، مناسبت‌های مذهبی و تابستان با رشد قابل توجهی همراه بوده و بر استقبال زائران عراقی برای زیارت اماکن مذهبی و بازدید از جاذبه‌های گردشگری ایران افزوده است.

این مرز به سبب موقعیت راهبردی و امکانات مناسب، افزون بر زائران ایرانی، سالانه پذیرای هزاران زائر و گردشگر عراقی است و نقش مهمی در تقویت پیوندهای فرهنگی، مذهبی و اقتصادی میان دو کشور ایفا می‌کند.

مهران هر روز میزبان بیش از ۱۵ هزار زائر و تردد بیش از یک هزار کامیون صادراتی است، با این حال، توسعه نیافتن زیرساخت‌های گمرکی، پایانه‌ای و نظارتی متناسب با افزایش چشمگیر حجم ترددها، مشکلات متعددی برای زائران و فعالان اقتصادی ایجاد و انتقادهایی را متوجه مسئولان اجرایی کرده است.

تداوم فعالیت دلالان در پایانه مرزی مهران، مشکلات گسترده‌ای برای رانندگان قانونی و مسافران این گذرگاه پرتردد پدید آورده و با وجود حضور صدها خودرو سواری و اتوبوس تحت نظارت شرکت‌های حمل و نقل، مسافران بارها به خودروهای شخصی و غیرمجاز سپرده می‌شوند؛ موضوعی که ضمن ضربه به امنیت شغلی رانندگان مجاز، امنیت جانی و رفاه زائران را نیز تهدید می‌کند.

بر اساس گزارش های میدانی خبرنگار ایرنا، مساله حضور گسترده دلالان و «فروش مسافر» به خودروهای بدون مجوز و حتی بدون بیمه، به یکی از نگرانی‌های جدی رانندگان رسمی و رانندگان بین‌شهری تبدیل شده است.

یکی از رانندگان ناوگان حمل و نقل عمومی فعال در پایانه مرزی مهران، با گلایه شدید از این وضع، به خبرنگار ایرنا گفت: دلال‌ها با همکاری برخی گاراژدارها و شرکت‌های مسافری، با رفتارهای نامتعارف مسافران را به سوی خودروهای شخصی هدایت و درآمد رانندگان مجاز را نادیده می‌گیرند.

احمد پیری در این باره توضیح داد که با رواج فروش و دلالی مسافر، در واقع حق مسلم رانندگان قانونی و مجاز فعال در پایانه، که با بیمه و مجوز فعالیت دارند هر روز به عده‌ای راننده بدون مجوز داده می‌شود و این موضوع نیز بر میزان درآمد ما با وجود هزینه‌های سنگین نگهداری و سرویس خودرو و لاستیک تاثیر بسیار زیادی می گذارد و از سوی دیگر همین امر هم در برخی از مواقع موجب ایجاد تنش‌هایی در بین رانندگان و صحنه‌های ناخوشایندی می‌شود.

یکی دیگر از رانندگان فعال در پایانه مرزی مهران، با اشاره به اینکه برخی افرد که دارای خوردو شخصی بوده و مجوز فعالیت هم ندارند، با هماهنگی و ارتباط با برخی شرکت‌ها و گاراژداران، مسافران را گاه از پایانه به نقاط شهری منتقل کرده و ضمن دریافت پول، آنها را به دیگر رانندگان می‌سپارند؛ این فرآیند نه تنها نظم پایانه را بر هم زده، بلکه امنیت جانی و شغلی رانندگان قانونی را تهدید می‌کند.

برپایه این گزارش، به دلیل همین مشکلات و نبود ساماندهی و هماهنگی کافی بین نهادهای متولی، رانندگان قانونی همچنان در تامین امنیت شغلی و جانی خود با چالش جدی روبه‌رو هستند و مسافران نیز ضمن پرداخت کرایه‌های اضافی با خودروهای بدون بیمه و استاندارد، با مخاطرات بیشتری مواجه شوند.

به نظر می‌رسد حل این مشکل تنها در سایه هماهنگی و همکاری تمام دستگاه‌های اجرایی و نظارتی مرتبط با پایانه مرزی از جمله راهداری، گمرک، نیروی انتظامی و فرمانداری ممکن خواهد بود؛ مطالبه‌ای که رانندگان و زائران همچنان در انتظار تحقق آن هستند.

نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه ایلام نیز روز یکشنبه (۷ اردیبهشت) در نشست درس اخلاق با حضور مدیران دستگاه‌های اجرایی استان ایلام، با انتقاد از وضعیت موجود دلالی مسافر و دریافت کرایه‌های گزاف از سوی برخی خودروهای مسافربر شخصی در این مرز، اظهار کرد که خدمات‌رسانی مناسب به زائران اولویت اصلی بوده و باید مشکلاتی همچون دلالی و رانندگان غیرمجاز با مدیریت اصولی رفع شود.

حجت الاسلام والمسلمین «اله‌نور کریمی‌تبار» تاکید کرد که مرز مهران به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های اصلی عبور زائران اربعین حسینی نیازمند مدیریت اصولی و ساماندهی مناسب برای تکریم زائران امام حسین(ع) است.

وی تصریح کرد که خدمات‌رسانی مطلوب به زوار حسینی از اولویت‌های اساسی بوده و باید دغدغه‌ها و مشکلات موجود در این مرز، از جمله موضوع دلالی و فعالیت رانندگان غیرمجاز، با برنامه‌ریزی مناسب برطرف شود.

امام جمعه ایلام یادآور شد که مرز مهران آبروی استان ایلام است و تکریم زائران حسینی وظیفه‌ای دینی و اجتماعی است که همه مسئولان باید با هم‌افزایی و مدیریت صحیح آن را محقق کنند.

حجت‌الاسلام کریمی‌تبار همچنین بر ساماندهی سامانه حمل‌ونقل زائران تأکید کرد و گفت: با ایجاد سازوکاری همانند بلیت‌فروشی و نظارت کامل بر ترددها، می‌توان از فعالیت افراد سودجو و واسطه‌گران جلوگیری کرد تا زائران با آرامش و امنیت، مسیر زیارتی خود را طی کنند.

وی خاطرنشان کرد که همکاری مسئولان اجرایی و نهادهای مرتبط برای بهبود وضعیت این مرز و ارائه خدمات شایسته به زائران نیازی فوری است که نباید از آن غفلت شود.

فرماندار مهران، در گفت‌وگوی اختصاصی با ایرنا، با اشاره به بروز برخی مشکلات برای مسافران و لزوم ساماندهی مسافربرهای شخصی در این مرز، یادآور شد که با وجود مصوبات جلسات شورای تأمین استان و کارگروه ویژه مرز، متأسفانه پس از گذشت ۶ ماه، شاهد تحقق کامل این مصوبات نیستیم.

«علی‌عباس شفیعی» یادآور شد که در این مرز با مسائل جدی نظیر فعالیت دلالان، اخذ کرایه‌های اضافی، مسافرفروشی و سیم‌کارت‌فروشی‌های غیرمجاز مواجه هستیم.

وی با اشاره به گستردگی تردد زوار و مسافران در مرز مهران، افزود: مرز مهران روزانه شاهد بیش از ۵۰ هزار تردد (شامل رفت‌وبرگشت) بوده و چنین آماری در کشور بی‌نظیر است، اما متأسفانه زیرساخت‌های موجود، از نیروی انسانی گرفته تا سامانه اداری و خدماتی، با این حجم از تردد هماهنگ نشده است.

اختلاف دستگاه‌ها و ضعف هماهنگی، عامل اصلی تاخیرها

فرماندار مهران همچنین ضعف هماهنگی میان دستگاه‌های مرتبط را یکی از دلایل طولانی شدن روند اجرای مصوبات دانست و اظهار کرد: متأسفانه هماهنگی کافی بین دستگاه‌های متولی وجود ندارد و این مساله، اجرای مصوبات مهم شورای تأمین نظیر ساماندهی سیم‌کارت‌فروشی و مقابله با دلالی را به تأخیر انداخته است.

از سوی دیگر، به فرمانداران شهرستان‌های مرزی اجازه دخالت در مدیریت مرز داده نشده که این امر کار ما را دشوارتر کرده است.

شفیعی با تأکید بر اینکه مأموریت تأمین امنیت به نیروی انتظامی محول شده است، افزود: نیروی انتظامی توانسته در مدت کوتاهی امنیت نسبی در مرز برقرار کند، اما ادامه این روند نیازمند حمایت جدی‌تر و تقویت ساختارهای نظارتی و اجرایی است.

وی در ادامه یادآور شد که با وجود برگزاری جلسات متعدد شورای تأمین استان و ورود مستقیم استاندار ایلام، بازرس کل و سایر مقامات به مساله مرز مهران، اجرایی شدن مصوبات هنوز با موانع عملیاتی و لجستیکی روبه‌رو است.

فرماندار مهران تصریح کرد: مقرر شده بود دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط نظیر گمرک، سازمان راهداری و سایر بخش‌ها، زیرساخت‌ها و نیروهای مورد نیاز را تأمین کنند، اما این موارد تا کنون به نتیجه نرسیده و رایزنی‌هایی از طریق استاندار ایلام در حال انجام است و امید می‌رود که به زودی شاهد تغییراتی اساسی باشیم.

شفیعی با بیان اینکه با تلاش‌های انجام‌شده، آرامش نسبی به مرز بازگشته است، گفت: با این حال، سطح خدمات ارائه‌شده به زائران و فعالان اقتصادی هنوز با استانداردهای مطلوب فاصله زیادی دارد و همت جدی‌تری از سوی مدیران ملی و استانی را می‌طلبد.

نظارت جدی بر ناوگان حمل‌ونقل عمومی در مرز مهران؛ بازگشت اضافه‌وجه به مسافران

معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای ایلام نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، با بیان اینکه استفاده از ناوگان اتوبوسی به دلیل ظرفیت بالای حمل مسافر، امنیت و سلامت بیشتر، مورد توجه مسافران و زائران مرز مهران قرار دارد، گفت: ناوگان حمل‌ونقل عمومی تاکسی در حوزه شهرداری‌ها و سازمان همیاری شهرداری‌ها فعالیت می‌کند، اما نظارت بر ناوگان اتوبوسی در بخش عمومی بر عهده اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای است.

«حسین بلوچیان» با اشاره به رغبت بیشتر مسافران به استفاده از اتوبوس‌ها، به علت ظرفیت بالای انتقال مسافر، کاهش ترافیک جاده‌ای و افزایش امنیت و سلامت سفر، تصریح کرد: در ایام اوج تردد از جمله اربعین حسینی، تعطیلات نوروز و سایر مناسبت‌های مذهبی، با توجه به افزایش حجم سفرها در مرز مهران، احتمال بروز مشکلاتی در روند جابه‌جایی مسافران و زائران وجود دارد.

وی تاکید کرد: سامانه ۱۴۱ به عنوان پل ارتباطی مسافران و زائران در این خصوص فعال است و شکایات مربوط به تخلفات رانندگان یا شرکت‌های مسافربری از این طریق ثبت می‌شود.

معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای ایلام تصریح کرد: در صورت دریافت شکایت مبنی بر اخذ وجه اضافی توسط رانندگان یا شرکت‌ها، مبلغ اضافه گرفته‌شده به حساب مسافر بازگردانده خواهد شد و با متخلفان به طور جدی برخورد می‌شود؛ این برخورد شامل جریمه‌های نقدی تا لغو پروانه فعالیت شرکت‌های مسافربری خواهد بود.

وی همچنین گفت: نظارت بر ناوگان حمل‌ونقل عمومی به طور مستمر از طریق گشت‌های نظارتی اداره کل راهداری انجام می‌شود.

بلوچیان به ثبت ۵۰۶ هزار تردد در ایام نوروز امسال در مرز مهران و استان ایلام اشاره کرد و افزود: حدود ۳۰ درصد این جابه‌جایی‌ها توسط ناوگان حمل‌ونقل عمومی و اتوبوسی انجام شده است.

معاون حمل‌ونقل اداره کل راهداری ایلام از تلاش برای تقویت ناوگان اتوبوسی استان خبر داد و گفت: اقداماتی در راستای افزایش تعداد اتوبوس‌های عمومی از طریق منابع داخلی انجام شده و تاکنون ۲۵ معرفی‌نامه برای سرمایه‌گذاران و متقاضیان صادر شده است.

وی افزود: پرونده این افراد جهت دریافت تسهیلات از طریق بانک‌های عامل در جریان است و تلاش می‌شود با رفع مشکل تأمین اتوبوس‌ها، امکان تزریق ناوگان جدید به حمل‌ونقل عمومی فراهم شود.

بلوچیان در پایان تصریح کرد: بر اساس قانون، هرگونه سرمایه‌گذاری مستقیم و خرید ناوگان حمل‌ونقل توسط دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های دولتی ممنوع است و این امر باید از طریق بخش‌های خصوصی و سرمایه‌گذاران انجام شود.

مرز مهران؛ دروازه عتبات و پیوند ملت‌ها

مرز مهران با سابقه‌ای درخشان و نقشی بی‌بدیل در تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی استان ایلام و کشور، همواره به عنوان یکی از اصلی‌ترین گذرگاه‌های زیارتی و تجاری میان ایران و عراق شناخته شده است.

از سال‌های گذشته تا امروز، این نقطه مرزی به ویژه در ایام اربعین حسینی و مناسبت‌های مذهبی، شاهد اوج تردد میلیون‌ها زائر و گردشگر بوده و میزبان هزاران کامیون حامل کالاهای صادراتی است.

اهمیت روزافزون این مرز، پس از لغو روادید میان دو کشور و تسهیل سفرهای زیارتی، بیش از پیش نمایان شد؛ تا آنجا که امروز مهران نماد پیوند محبت و همدلی دو ملت ایران و عراق محسوب می‌شود.

این گذرگاه نه تنها زمینه‌ساز تقویت ارتباطات فرهنگی و مذهبی منطقه است، بلکه نقشی حائز اهمیت در رونق اقتصادی استان ایلام و کشور ایفا می‌کند.

باوجود رشد چشمگیر تردد، کمبودها و کاستی‌هایی را نیز پیش روی این مسیر قرار داده است، ضعف زیرساخت‌های اداری، خدماتی و حمل‌ونقل، از جمله مشکلاتی است که هم مسئولان و هم مردم منطقه را به پیگیری رفع آنها واداشته است.

آنان که از مرز مهران گذر می‌کنند، بر این باورند که حل مشکلات موجود و ارتقای سطح خدمات‌رسانی به زائران و مسافران، نه‌تنها ضرورتی اجرایی، بلکه وظیفه‌ای اجتماعی و دینی است.

بررسی علل و عوامل تأخیر در اجرای مصوبات و پاسخگویی شفاف مسئولان مربوطه به مشکلی اساسی تبدیل شده است، چرا که افکار عمومی انتظار دارند اقدامات وعده‌داده‌شده با سرعت و دقت بیشتری اجرایی شوند.

با توجه به این حجم عظیم تردد، همراه با چالش‌های مربوط به هزینه‌های کرایه اضافی، مسافرفروشی و حضور گسترده دلالان، انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک، با تحقق وعده‌ها و رفع موانع موجود، مرز مهران به الگویی برای مدیریت مرزی تبدیل شود.

امروز چشم امید زائران و فعالان اقتصادی به عزمی ملی و مدیریت یکپارچه برای شکوفایی و تحول پایدار در بزرگ‌ترین گذرگاه زمینی کشور دوخته شده است؛ افق روشنی که با همت و وحدت همه دستگاه‌های اجرایی و نظارتی، دست‌یافتنی خواهد بود