اجلاس حقوق بشر شرقی رویکرد مساله محور به چالش‌های جهانی دارد

ایرنا/ قم - ایرنا - معاون توسعه همکاری‌های علمی فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تاکید بر اینکه این سازمان در عرصه حقوق بشر، نگاه متمرکز و مساله‌محور را در حل چالش‌های جهانی به کار می‌گیرد گفت: برگزاری اجلاس حقوق بشر شرقی نمونه‌ای از این رویکرد است. 

به گزارش خبرنگار ایرنا، حسین دیوسالار روز چهارشنبه در آیین پایانی نخستین همایش حقوق بشر در رهیافت شرق فرهنگی در سالن همایش های دفتر تبلیغات اسلامی در قم همچنین تبعیض‌های موجود در نظام‌ های حقوق بشری را مورد توجه قرار داد و اظهار کرد: یکی از مشکل های اصلی در نظام‌های بین‌المللی حقوق بشر، رفتار تبعیض‌آمیز و ناتوانی در تحقق کامل عدالت و کرامت انسانی است، این مساله نیازمند توجه به رویکردهای جدید و تغییر نگرش‌ ها در سطح جهانی است.

---

بازار

---

وی با اشاره به لزوم ایجاد شبکه‌ای از نخبگان اندیشمند در حوزه حقوق بشر شرقی افزود: هدف ما ایجاد یک فضای نخبگانی برای بحث و تبادل نظر در زمینه حقوق بشر است تا بتوانیم با بهره‌ گیری از ظرفیت‌های اسلامی و شرقی، چالش‌ های جهانی را به‌ شکل موثر حل کنیم.

معاون سازمان ارتباطات اسلامی همچنین با اشاره به بررسی تفاوت‌ های اساسی میان واکنش‌ های جهانی به بحران‌ ها و جنایت ها در نقاط مختلف جهان گفت: جنایت های گسترده در فلسطین و دیگر نقاط جهان به دلیل نگاه ۲ گانه نظام‌ های غربی نادیده گرفته می‌شود.

وی در ادامه تصریح کرد: دولت‌ های غربی در مواجهه با جنایت های کوچک در کشورهای خود، واکنش‌ های جهانی نشان می‌دهند، در حالی که جنایت های بزرگ‌تر مانند آنچه در غزه رخ می‌دهد، به حاشیه رانده می‌شود.

وی اضافه کرد: این دوگانگی در برخورد با بحران‌ ها، مانعی برای ایجاد صلح پایدار است.

حقوق بشر مدرن محصول سنت لیبرالیسم غربی است

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نیز در این آیین در تحلیل حقوق بشر غربی و ارائه الگوی جایگزین در منظومه فکری شرق گفت: حقوق بشر مدرن محصول سنت لیبرالیسم غربی و مدرنیته است سنتی که با تکیه بر مفاهیمی چون فردگرایی، مالکیت خصوصی و تساهل، نگاهی خاص به انسان و جامعه دارد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد واعظی با تاکید بر دستاوردهای حقوق بشر مدرن در زمان خود، آن را گامی به جلو در واکنش به بحران‌ های قرون وسطی و فجایع جنگ‌ های جهانی خواند و تصریح کرد: این نظام دیگر پاسخ‌گوی پیچیدگی‌های فرهنگی و فلسفی جهان امروز نیست.

وی نقص های ساختاری حقوق بشر غربی را مورد اشاره قرار داد و یادآور شد: فرد محوری افراطی، عقلانیت انحصاری لیبرال، عدم شمول عقلانیت‌ های دیگر و ابزار شدن این مفاهیم برای سلطه سیاسی و اقتصادی قدرت‌های غربی از جمله آن است.

رئیس دفتر تبلیغات بیان کرد: عقلانیت حاکم بر این نظام حقوقی، با طرد دیدگاه‌های فلسفی و دینی دیگر، از جمله آموزه‌ های اسلامی و شرقی، زمینه گفت‌وگو و تفاهم را محدود ساخته و فرهنگ‌های غیرغربی را به حاشیه می‌راند.

وی همچنین گفت: موسسه های حقوق بشری به دلیل وابستگی به منابع مالی و ساختار سیاسی غرب، در عمل دچار تناقض های فاحش و استاندارد های ۲ گانه شده‌اند، به‌گونه‌ای که تخلف های متحدان غربی نادیده گرفته می‌شود اما منتقدان مورد هجمه قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: در زمینه ایده های حقوق بشر شرقی در پی طراحی نظامی است که هم‌زمان به اصول جهان‌ شمول انسانی و زمینه‌ های فرهنگی و دینی جوامع شرقی احترام بگذارد و از نگاه تک‌ بعدی غربی عبور کند.

وی افزود: شرق به‌عنوان خاستگاه ادیان بزرگ الهی، ظرفیت بالقوه‌ای در ارائه الگوی بدیل از حقوق بشر دارد، الگویی که می‌تواند با تاکید بر جمع‌گرایی، اخلاق، عدالت و معنویت، تصویری جامع‌تر از انسان و جامعه ارائه دهد.

واعظی در پاسخ به این پرسش که نقش علما و مفسران دینی در تولید قرائت‌ های هم‌گرا چیست؟ گفت: تعامل ادیان در محور حقوق بشر در میان نقش علمای هر دین، در این مسیر نقش کلیدی دارد.

وی با اشاره به جنگ‌ های مذهبی در اروپا و ظهور جریان‌ های تکفیری در دنیای اسلام، تاکید کرد: قرائت‌ های انحصارطلبانه از دین، مانع تعامل ادیان و شکل‌گیری حقوق بشر فراگیر می‌شود، ولی می‌توان با تفسیری عقلانی و اخلاقی از دین، به تعامل رسید.

وی با اشاره به ظرفیت‌ های آموزه‌ های اسلامی برای تولید حقوق بشر شرقی گفت: از جمله اصل برابری ذاتی انسان‌ ها، عدالت و قسط، پذیرش حقوق طبیعی در کنار حقوق الهی، و نقش پویای فقه در پاسخ به نیازهای زمانه است.

وی بیان کرد: در اندیشه اسلامی، مفاهیم مشترکی مانند بنی‌آدم، قسط، و عدالت اجتماعی می‌تواند بستر تعامل با دیگر ادیان و فرهنگ‌ ها را فراهم کند و زمینه‌ساز تدوین نظامی جامع‌تر و عادلانه‌تر از حقوق بشر شود.

۶۰ مقاله علمی در همایش حقوق بشر شرقی ارائه شد

رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) نیز در آین آیین با اشاره به ارائه بیش از ۶۰ مقاله علمی در همایش حقوق بشر شرقی گفت: این تعداد مقاله با مشارکت گسترده استادان بین‌المللی به‌عنوان یک تجربه تاریخی برای شرق فرهنگی محسوب می‌شود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید احسان رفیعی علوی همچنین افزود: ثبت این تعداد مقاله علمی موفق، تجربه‌ای ارزشمند و تاریخی برای شرق فرهنگی است.

وی این اجلاس را افتخاری برای نهادهای علمی و فرهنگی کشور ذکر کرد و افزود: این دستاورد، نتیجه هم‌افزایی دانشگاه باقرالعلوم، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و سایر نهادهای علمی کشور است که در تحقق نگاه تمدنی و بومی به حقوق بشر نقش‌آفرینی کرده‌اند.

رفیعی در ادامه با اشاره به جایگاه دانشگاه باقرالعلوم در حوزه علوم اسلامی تاکید کرد: این دانشگاه به‌عنوان پیشران علوم اسلامی در کشور، آمادگی دارد نقش فعال‌تری در پیگیری اجرای علمی بیانیه اجلاس ایفا کند و این مسیر را با حمایت نخبگان ادامه دهد.

وی با قدردانی از میهمانان بین‌المللی که با حضور خود در این اجلاس در برابر مظلومیت ملت فلسطین سکوت نکردند گفت: بهترین سپاس را به استادانی تقدیم می‌کنم که با صداقت علمی، گام‌هایی برای رشد اخلاق بشری برداشته‌اند.

قرائت بیانیه‌ پایانی نخستین همایش حقوق بشر در رهیافت شرقی

در خاتمه نخستین دوره اجلاس حقوق بشر در رهیافت شرق فرهنگی که به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دانشگاه باقرالعلوم و با حضور نمایندگان عالی مقام و صاحب‌نظران از کشور های آفریقای جنوبی، ارمنستان، استرالیا، افغانستان، اندونزی، اوگاندا، پاکستان، تونس، ترکیه، چین، روسیه، عراق، فلسطین، قزاقستان، کره‌جنوبی، کنیا، لبنان، مالزی، نیجریه، هند و جمهوری اسلامی ایران برگزار شد، بیانیه پایانی به زبان انگلیسی قرائت گردید.

در این بیانیه، مهمترین هدف برگزاری این اجلاس ۲ سالانه، که مبتنی بر عدالت، کرامت انسانی، اخلاق و تنوع فرهنگی و در راستای توسعه یک گفتمان حقوق بشر جهانی است، تبیین و گسترش حقوق بشر در رهیافت شرق فرهنگی عنوان شد.

همچنین در بخشی دیگری از این بیانیه با اشاره به چالش هایی که باعث ناکارآمدی حقوق بشر در گفتمان غالب شده است آمده است: یکجانبه گرایی، نقض برابری و استاندارد های ۲ گانه در حقوق بشر، ناکافی بودن حمایت های عملی و نقض خیر جمعی، همبستگی فرهنگی و مسوولیت جهانی انسان از جمله این چالش ها است.

در ادامه با ذکر اینکه شرکت کنندگان در این اجلاس بر خیر جمعی و مسوولیت جهانی به عنوان ارکان اساسی حقوق بشر تاکید دارند آمده است: حقوق بشر تنها با همبستگی فرهنگی و کنشگری انسانی‌تر در سطح جهانی و از طریق همکاری های متقابل میان جوامع مختلف قابل تحقق است.

این بیانیه می‌افزاید: تعاون و همزیستی شرافتمندانه بین تمدن ها و فرهنگ ها می‌تواند، مسیر واقعی تحقق حقوق بشر جهانی را هموار کند.

در بخش دیگری از این بیانیه خاطر نشان شده است: شرکت کنندگان در این اجلاس با توجه به شرایط حاکم بین المللی و نقض فاحش حقوق بشر در غزه، ضمن تایید بر ضرورت اقدام فوری و همکاری های گسترده، تمامی کشور های عضو و نهاد های حقوق بشری را برای حمایت از توسعه حقوق بشر، دعوت به همکاری می‌کنند.

همچنین بیانیه می‌افزاید: این اجلاس علاوه بر تاکید در بازاندیشی در ساختار های حقوق بشری، آینده ای روشن را در گرو همکاری های گسترده میان فرهنگ ها و تمدن ها دانسته، و بر این باور است که از طریق گفت‌وگوهای مستمر و همبستگی فعال می‌توان جهانی عادلانه‌تر، آزادتر و انسانی‌تر ساخت.

در بخش پایانی این بیانیه، با طرح پنج پیشنهاد شرکت کنندگان در اجلاسیه نخست، آمده است: یک دبیرخانه چند جانبه دائمی اجلاسیه حقوق بشر در رهیافت شرق فرهنگی در جهت هماهنگی و اجرایی‌سازی توافق های به عمل آمده، راه‌اندازی شود.

همچنین راه‌اندازی کرسی صلح و حقوق بشر در رهیافت شرق فرهنگی در مراکز علمی و جهت توسعه و گسترش ادبیات حقوق بشر در رهیافت فوق و ترویج گفتمان های صلح و همزیستی بر اساس تقویت همکاری های علمی و فرهنگی نیز دیگر پیشنهاد طرح شده است.

در ادامه مواردی از قبیل تاسیس نهادهای کنشگر برای تامین و تبدیل مفاهیم به عرف های نوظهور و تاسیس مکانیزم های اجرایی برای حمایت از این مفاهیم در عرصه بین المللی و برگزاری اجلاس ۲ سالانه نشست های تخصصی و تولید منشورهای علمی برای پیگیری تصمیم های اجلاس و توسعه همبستگی ها در این حوزه نیز از دیگر پیشنهاد های مطرح شده است.

تشکیل کمیته های تخصصی و بهره‌گیری از سازمان های منطقه‌ای فرهنگی با هدف تدوین چارچوب های حقوقی و منشور جهانی حقوق بشر در رهیافت شرق فرهنگی نیز آخرین پیشنهادی است که شرکت کنندگان در این اجلاس آن را طرح کرده‌اند.