از فاضلاب تا نان؛ داستان پنهان مزارع شرق شیراز

ايرنا

بروزرسانی 1404/02/13 - 12:56

از فاضلاب تا نان؛ داستان پنهان مزارع شرق شیراز

ایرنا/ در شرق شیراز، مزارعی که باید نماد زرخیری باشند، امروز بنا به دلایلی برخی از آنها به کانون تهدید سلامت تبدیل شده‌اند؛ گندم‌هایی که با فاضلاب شهری آلوده به پسماندهای بیمارستانی آبیاری می‌شوند، حالا تنها چند قدم تا تبدیل شدن به نانِ سفره‌های مردم فاصله دارند؛ این فاجعه خاموش، نه‌تنها امنیت غذایی که جان هزاران خانواده را نشانه گرفته است.
گندم‌های آلوده پس از تبدیل به مواد غذایی، به‌صورت خاموش و بی‌سر و صدا به سفره‌های مردم راه می‌یابند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه این روند می‌تواند به بحرانی بهداشتی با عواقبی جبران‌ناپذیر از جمله مسمومیت‌های گسترده و اختلالات هورمونی منجر شود.
فاجعه‌ای با عواقبی چندنسلی
بر اساس اظهارات متخصصان بهداشت محیط، استفاده از فاضلاب شهری(به‌ویژه نوع آلوده به مواد شیمیایی، داروهای شیمی‌درمانی و زباله‌های بیمارستانی) برای آبیاری مزارع گندم، فاجعه‌ای خاموش است که اثرات آن می‌تواند برای دهه‌ها در چرخه غذایی و سلامت انسان‌ها باقی بماند؛ این آلاینده‌ها به‌راحتی از خاک به ریشه گیاهان نفوذ می‌کنند و در نهایت از طریق نان و محصولات غذایی، وارد بدن مصرف‌کنندگان می‌شوند.
رئیس مرکز بهداشت شهدای والفجر شیراز با تاکید بر لزوم تامین امنیت غذایی از مزرعه تا سفره گفت: همان کشاورزانی که در این آب و خاک آلوده، کشاورزی می‌کنند، خود نیز در معرض خطرند؛ اگر بخواهیم شهری و سفره‌ای سالم داشته باشیم، باید از ابتدا تا انتهای زنجیره غذا، سلامت را حفظ کنیم.

دکتر علیرضا شریعتی با هشدار نسبت به اثرات تجمعی محصولات آبیاری‌شده با فاضلاب شهری در مصاحبه با خبرنگار ایرنا افزود: این محصولات به دلیل وجود فلزات سنگین، سرطان‌زا هستند و می‌توانند مشکلاتی نظیر نازایی نیز ایجاد کنند. از این رو با جدیت پیگیر این موضوع هستیم و از مسئولان ارشد استانی و شهرستانی درخواست همکاری داریم تا پیش از رسیدن به مرحله امحا، جلوی تولید این محصولات را بگیریم.
ذرت با طعم فاضلاب
پهپادها، محصولات آبیاری شده با فاضلاب را در شیراز نابود می‌کنند
گشت‌های نظارتی در حال شناسایی زمین‌های آلوده
شریعتی ادامه داد: در مناطق جنوب شرق شیراز که آبیاری برخی مزارع کشاورزی با آب‌های نامتعارف انجام می‌شود، "گشت‌های همپوشان" با حضور دستگاه‌هایی چون فرمانداری، محیط زیست، آبفا، جهاد کشاورزی و سایر نهادها در حال شناسایی زمین‌هایی هستند که در آن‌ها با فاضلاب خام کشاورزی می‌شود.
وی تاکید کرد: طبق قانون و استاندارد ملی، هرگونه کشاورزی با فاضلاب خام ممنوع است و حتی پساب تصفیه‌شده‌ای که کیفیت آن کمتر از درجه C باشد، برای محصولات خوراکی مجاز نیست.
شریعتی با اشاره به اینکه برخی افراد ناآگاه یا متخلف همچنان این کار را ادامه می‌دهند، گفت: با شناسایی متخلفان و طی مراحل قانونی، به کمک قوه قضاییه، سپاه، نیروی انتظامی و شهرداری، در سال‌های گذشته نزدیک به هزار هکتار از این زمین‌ها را امحا کرده‌ایم و امسال نیز همین روند را ادامه خواهیم داد.
ضرورت تامین بودجه برای ساماندهی فاضلاب شهری
رئیس مرکز بهداشت شهدای والفجر شیراز از مسئولان خواست برای ساماندهی فاضلاب شهری، ارتقای تصفیه‌خانه‌ها و خارج‌کردن این پساب‌ها از دسترس سودجویان، باید پروژه‌ای ملی تعریف و بودجه‌ای مناسب اختصاص یابد.
شریعتی افزود: پیشنهادهایی همچون تهاتر زمین یا کشت محصولات غیرخوراکی مانند درختان صنعتی به کشاورزان داده شده است؛ اما به دلیل سود بالای کاشت گندم، برخی همچنان به کار خود ادامه می‌دهند. اگر چند نوبت برخورد قاطع انجام شود، احتمالاً این افراد منصرف خواهند شد.
کارشناس بهداشت محیط، از جزئیات نگران‌کننده‌تری پرده برداشت و گفت: گندم‌های کشت‌شده در برخی مناطق شرقی شیراز و بلوار اتحاد، متعلق به افراد مشخصی است. آب مورد استفاده در این منطقه ترکیبی خطرناک از فاضلاب خانگی، پساب صنعتی و حتی مواد رادیواکتیو است.
علیرضا فاتح، تجربه شخصی خود را شرح داد: در تاریخ ۱۱ اردیبهشت، قصد بازدید از منطقه تحت کشت را داشتم، اما جاده با فاضلاب مسدود شده بود. روز بعد با موتورسیکلت از مسیر گردخون حرکت کردم، اما راه با سنگ و بتن بسته شده بود. با عبور از پل تخریب‌شده، موفق به فیلمبرداری شدم اما متاسفانه صدای موتورسیکلت بخشی از توضیحات را مختل کرد.
فوری‌ترین اقدام چیست؟
این کارشناس بهداشت با ابراز نگرانی افزود: متخلفان از اقدامات ما مطلع شده‌اند. تنها راه حل، امحای فوری تمام مزارع آبیاری‌شده با فاضلاب است. هر روز تأخیر، به معنای افزایش خطر برای سلامت مردم است.
پیشتر نیز ایرنا در گزارش‌هایی با عناوینی چون «ذرت با طعم فاضلاب»، «بازی با سلامت شهروندان شیرازی» و «قصه ناتمام آبیاری مزارع با فاضلاب» به این موضوع پرداخت، اما به‌رغم هشدارهای مکرر، کشت محصولات با فاضلاب شهری همچنان ادامه دارد. این سکوت می‌تواند به فاجعه‌ای غیرقابل جبران تبدیل شود.