سفر وزیر ارشاد به گلستان؛ فرصتی برای احیای گنجینه فرهنگی ایران‌زمین

ایرنا/ گلستان، سرزمینی که در آن تاروپود فرهنگ ایران با نخ‌های رنگارنگ اقوام ترکمن، فارس، سیستانی، بلوچ، مازندرانی و کرد به‌هم تنیده شده و تابلویی بی‌نظیر از هم‌زیستی و تنوع فرهنگی خلق کرده، در انتظار سفر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است تا با حمایت از میراث مختومقلی فراغی، تقویت زیرساخت‌های هنری و ترویج خرده‌فرهنگ‌های بومی، گنجینه فرهنگی این خطه احیا شود.

گلستان، زادگاه مختومقلی فراغی، شاعر و عارف ترکمن، است که با اشعار عرفانی و حماسی خود، نه‌تنها هویت ترکمن‌ها را جاودانه کرد، بلکه پلی فرهنگی میان ایران و آسیای میانه بنا نهاد.

---

بازار

---

از موسیقی مقامی ترکمن‌صحرا تا رقص چوب سیستانی‌ها، از قالی‌بافی ترکمن تا سوزن‌دوزی بلوچ، گلستان گنجینه‌ای از خرده‌فرهنگ‌هاست که هر یک روایتی منحصربه‌فرد از تاریخ، هنر و آیین‌های بومی را به نمایش می‌گذارند.

سفر فردا (پنجشنبه) وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این استان برای حضور در مراسم بزرگداشت مختومقلی فراغی و یادواره شهدای یاک-۴۰، فرصتی استثنایی است تا این میراث گران‌قدر ارج نهاده شود و نیازهای فرهنگی گلستان از زیرساخت‌های نیمه‌تمام گرفته تا حمایت از هنرهای بومی، مورد توجه قرار گیرد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حالی به گلستان سفر می‌کند که این استان، با تکیه بر پیشینه فرهنگی غنی و تنوع قومیتی بی‌مانند، در انتظار حمایت‌های کلان برای احیای میراث فرهنگی، توسعه زیرساخت‌های هنری و تقویت رسانه‌های محلی است.

اهالی فرهنگ و هنر گلستان امیدوارند این سفر، نقطه عطفی برای تبدیل این سرزمین به قطب فرهنگی شمال ایران باشد.

مختومقلی فراغی؛ ستون هویت فرهنگی ترکمن‌ها

مختومقلی فراغی (۱۷۳۳-۱۷۹۰ میلادی)، شاعر، عارف و متفکر ترکمن، با دیوان اشعار خود که به زبان ترکمنی سروده شده، نقشی بی‌بدیل در شکل‌دهی به هویت فرهنگی ترکمن‌ها ایفا کرده است.

اشعار او که ترکیبی از مضامین عرفانی، اجتماعی و حماسی است، نه‌تنها در میان ترکمن‌های ایران، بلکه در میان جوامع ترکمن آسیای میانه نیز جایگاه ویژه‌ای دارد.

مراسم بزرگداشت مختومقلی که هر ساله در گلستان برگزار می‌شود، فرصتی برای بازخوانی این میراث و انتقال آن به نسل‌های جدید است بااین‌حال، فقدان مراکز پژوهشی تخصصی برای مطالعه آثار مختومقلی، کمبود منابع مالی برای چاپ و ترجمه دیوان او به زبان‌های دیگر و نبود برنامه‌های بین‌المللی برای معرفی این شاعر، از چالش‌های اصلی پیش روی این حوزه است.

تأسیس یک پژوهشکده با نام مختومقلی فراغی می‌تواند بستری برای پژوهش‌های علمی، گردآوری نسخ خطی و انتشار آثار او فراهم کند.

همچنین، حمایت از ترجمه اشعار مختومقلی به زبان‌های فارسی، انگلیسی و عربی، امکان معرفی این گنجینه ادبی به مخاطبان جهانی را فراهم می‌سازد.

برگزاری جشنواره‌های ادبی بین‌المللی با محوریت مختومقلی نیز می‌تواند گلستان را به مرکزی برای تبادل فرهنگی با کشورهای همسایه تبدیل کند.

تنوع قومیتی و خرده‌فرهنگ‌ها؛ قلب تپنده گلستان

گلستان، به‌عنوان خانه اقوام ترکمن، فارس، سیستانی، بلوچ، مازندرانی و کرد، نمونه‌ای بی‌نظیر از هم‌زیستی فرهنگی است که در آن خرده‌فرهنگ‌های هر قوم، به غنای هویت این سرزمین افزوده‌اند.

ترکمن‌ها با موسیقی مقامی، قالی‌بافی با نقوش سنتی و آیین‌های چندروزه عروسی، فرهنگی پویا و ریشه‌دار را حفظ کرده‌اند.

سیستانی‌ها با رقص چوب و داستان‌های حماسی از مهاجرت‌های تاریخی خود، مازندرانی‌ها با موسیقی محلی و آیین‌های مرتبط با کشاورزی و بلوچ‌ها با سوزن‌دوزی‌های ظریف و رنگارنگ، هر یک بخشی از هویت چندوجهی گلستان را شکل داده‌اند.

جشنواره اقوام ایران‌زمین، که از سال ۱۳۸۴ در این استان برگزار می‌شود، بستری برای نمایش این تنوع فرهنگی است اما کمبود بودجه، زیرساخت‌های نمایشگاهی و تبلیغات بین‌المللی، مانع از تحقق کامل ظرفیت‌های آن شده است.

ایجاد یک موزه دائمی فرهنگ اقوام در گرگان می‌تواند فضایی برای نمایش دائمی آثار هنری، لباس‌ها و ابزار سنتی اقوام فراهم کند و به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک کند.

علاوه بر این، تأسیس مراکز آموزش هنرهای سنتی، مانند قالی‌بافی ترکمن و سوزن‌دوزی بلوچ، نه‌تنها به حفظ این هنرها کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های شغلی برای جوانان و زنان روستایی ایجاد می‌کند.

افزایش بودجه جشنواره اقوام و برگزاری آن در سطح بین‌المللی نیز می‌تواند گلستان را به مقصدی برای گردشگری فرهنگی تبدیل کند.

زیرساخت‌های فرهنگی؛ چالش دیرینه

استان گلستان با وجود ظرفیت‌های فرهنگی غنی، از کمبود زیرساخت‌های مناسب به‌ویژه در شهرهای کوچک و مناطق روستایی رنج می‌برد.

مجتمع‌های فرهنگی در شهرهایی مانند کلاله، گنبدکاووس و مراوه‌تپه سال‌هاست به دلیل کمبود بودجه نیمه‌تمام مانده‌اند و هنرمندان این مناطق را از دسترسی به فضاهای مناسب برای فعالیت‌های هنری محروم کرده‌اند.

تالار فخرالدین اسعد گرگانی، به‌عنوان بزرگ‌ترین مرکز فرهنگی گلستان، نیازمند بازسازی و تجهیز به امکانات مدرن است تا بتواند میزبان رویدادهای بزرگ‌تر باشد.

تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام نیازمند تزریق بودجه‌ای قابل‌توجه و برنامه‌ریزی دقیق است تا این مراکز به کانون‌های فرهنگی پویا تبدیل شوند.

احداث سالن‌های تئاتر و سینما در شهرستان‌های مختلف، به‌ویژه در مناطق محروم، می‌تواند دسترسی عادلانه به امکانات فرهنگی را تضمین کند. بازسازی تالار گرگان نیز باید با هدف تبدیل آن به یک مرکز چندمنظوره برای تئاتر، موسیقی و سینما انجام شود.

مطبوعات و رسانه‌های محلی؛ در تنگنای مالی

خانه مطبوعات گلستان، به‌عنوان تشکل صنفی روزنامه‌نگاران، نقش مهمی در اطلاع‌رسانی و تقویت هویت فرهنگی استان دارد، اما کمبود یارانه و امکانات، فعالیت رسانه‌های محلی را محدود کرده است.

این رسانه‌ها که اغلب با بودجه‌های اندک اداره می‌شوند، در انتقال صدای اقوام و انعکاس مسائل فرهنگی گلستان نقش کلیدی دارند. در سال ۱۳۹۵، استانداری از تخصیص یک میلیارد تومان برای فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای خبر داد، اما این حمایت‌ها به دلیل ناپایداری، تأثیر بلندمدتی نداشته‌اند.

افزایش یارانه مطبوعات می‌تواند به بهبود کیفیت محتوا و پایداری مالی این رسانه‌ها کمک کند. راه‌اندازی استودیوهای تولید محتوای دیجیتال، به‌ویژه برای تولید پادکست و ویدئوهای فرهنگی، می‌تواند رسانه‌های گلستان را به سطحی حرفه‌ای‌تر برساند.

برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی برای روزنامه‌نگاران نیز به ارتقای مهارت‌های آن‌ها و تولید محتوای باکیفیت‌تر منجر می‌شود.

نشر و سینمای بومی؛ گامی برای معرفی گلستان

صنعت نشر در گلستان به دلیل وابستگی به کاغذ وارداتی و کمبود ناشران فعال، با چالش‌های جدی مواجه است.

در حوزه سینما، نبود پردیس‌های سینمایی و تجهیزات تولید، مانع از توسعه سینمای بومی شده است. تولید آثار سینمایی و تلویزیونی با موضوع فرهنگ و تاریخ گلستان، مانند زندگی مختومقلی یا شهدای یاک-۴۰، می‌تواند این استان را به مخاطبان ملی و بین‌المللی معرفی کند.

حمایت از تولید کاغذ داخلی می‌تواند هزینه‌های نشر را کاهش دهد و به ناشران محلی امکان رقابت با ناشران بزرگ‌تر را بدهد.

ایجاد پردیس‌های سینمایی در شهرهای گرگان و گنبدکاووس، دسترسی مردم به فیلم‌های روز و آثار بومی را تسهیل خواهد کرد.

نتیجه‌گیری

سفر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به گلستان، در بستری از میراث غنی مختومقلی فراغی و تنوع خرده‌فرهنگ‌های اقوام این سرزمین، فرصتی بی‌مانند برای جبران کاستی‌های فرهنگی و شکوفایی ظرفیت‌های این استان است.

با تمرکز بر احیای آثار مختومقلی، حفظ هنرهای بومی اقوام، تکمیل زیرساخت‌های فرهنگی، تقویت رسانه‌های محلی، و توسعه نشر و سینمای بومی، گلستان می‌تواند به قطب فرهنگی شمال ایران تبدیل شود.

این سفر، اگر با اقدامات عملی، بودجه‌ریزی دقیق و تعهد به اجرای برنامه‌ها همراه شود، می‌تواند فصلی نو در تاریخ فرهنگی این سرزمین رقم بزند و گلستان را به‌عنوان گوهری درخشان در تاج فرهنگ ایران معرفی کند.

آخرین خبر گلستان در اینستاگرام : Instagram.com/golestan_today

آخرین خبر گلستان در اینستاگرام :
Instagram.com/golestan_today