نجات اقتصاد شرق مازندران با سد گلورد؛ شکوه مهندسی ایرانی

سدسازی در توسعه و بالندگی اقتصاد کشاورزی در دوران معاصر اهمیت و نقش مهم به ویژه در مدیریت منابع آبی دارد.

نام سد گلورد و موضوعات و مسائل پیرامونی آن برای مردم مازندران بویژه اهالی شرق آن نامی آشنا است و ساخت آن از سال ۱۳۸۸ شروع شد اما گرفتار و دستخوش نظامات، اداری، مالی و مدیریتی شد.

نکته قابل تأمل در این زمینه نبود یک اراده قوی، کارآمد و عملیاتی موجب اتلاف وقت منابع و هزینه فرصت از دست رفته و از همه مهمتر ایجاد فضای نامناسب اجتماعی و روانی از جمله مسائل و مشکلات بود که سبب شد تکمیل سد گلورد با تأخیر مواجه شود.

با روی کار آمدن دولت جدید پیشرفت این پروژه ملی شتاب مضاعفی گرفت از آذر ماه سال گذشته تاکنون پیشرفت عملیات اجرایی پل فلزی سد و همچنین عملیات اجرایی نصب قطعات پل، تاج آب، نصب گاردیل و هندریل عرشه پل، عملیات برق رساننی شتاب گرفت.

از اقدامات مهم موضوع تخصیص بیش از ۷۳۰ میلیارد ریال اوراق مرابحه اسلامی در دو مرحله سد گلورد است که نقش مثال زدنی در تسهیل و پیشرفت کار دارد.

کنترل سیلاب، مقابله با پیامدهای خشکسالی، پیشگیری از قطع راه ارتباطی روستایی از اثرات و مزیت‌های اجرای این پروژه مهم است کنترل سیلاب، مقابله با پیامدهای خشکسالی، پیشگیری از قطع راه ارتباطی روستایی از اثرات و مزیت‌های اجرای این پروژه مهم است.

حیدر داوودیان مدیرعامل آب منطقه مازندران درباره مشخصات و اهداف کلی طرح افزود: سد گلورد سدی سنگریزه ای با رویه بتنی (CFRD ) است که با ارتفاع ۱۰۹ متر و حجم ۱۱۵ میلیون متر مکعب در استان مازندران بر روی رودخانه نکا احداث شده است.

وی در گفتگو با خبرنگار مهر تأمین سالیانه ۲۸ میلیون مترمکعب از نیاز آب شرب شهرهای پایین‌دست، تأمین سالیانه ۷۲ میلیون متر مکعب از نیاز آبی اراضی دشت نکا و بهشهر، کنترل سیلاب‌های مخرب و توسعه گردشگری راز مزیت‌های این پروژه بیان کرد.

داوودیان به سوابق اجرایی و پیشرفت طرح اشاره و اضافه کرد: طرح سد گلورد و تأسیسات جنبی آن مشتمل بر سه پیمان اجرایی سد، پل و راه است و در حال حاضر پیشرفت فیزیکی کل طرح بالغ بر ۹۸ درصد است.

۱۰ درصد حجم مفید مخزن قابل استفاده است

وی افزود: اگرچه آبگیری اولیه سد در تیر ماه سال ۱۳۹۶ با حضور وزیر نیرو آغاز شد، اما متأسفانه از آن زمان تاکنون به دلیل اینکه راه ارتباطی روستاهای بالادست و مخصوصاً پل روی دریاچه تکمیل نشده‌اند، امکان ترازافزایی آب (بالاتر از رقوم ۶۸۰) و ذخیره آب در مخزن (بیش از ۱۲ میلیون مترمکعب) وجود نداشته است به عبارت دیگر در حال حاضر تنها ۱۰ درصد از حجم مفید مخزن قابل استفاده است.

وی با بیان اینکه رودخانه نکا رودی طغیانی است که از میان شهر می‌گذرد و سالانه یک بار طغیان می‌کند، ادامه داد: این رودخانه سیلابی طی سه دهه گذشته خسارات مالی گسترده بر جای نهاده در حالی بودجه تخصیص یافته برای احداث سد گلورد نیمی از خسارت سیلاب در سال‌های قبل بوده است.

نقش سد در مهار سیلاب‌های ویرانگر

داودیان با عنوان اینکه با توجه به اینکه حدود ۷۵ درصد از سطح حوضه آبریز رودخانه بالاتر از سد گلورد قرار دارد، نقش این سد در مهار سیلاب‌های ویرانگر رودخانه درخور توجه دانست و افزود: طبق مطالعات شبیه سازی عملکرد مخزن چنانچه سد گلورد در زمان وقوع سیلاب سال ۱۳۷۸ وجود داشت، تمام حجم سیلاب حوضه بالادست درون مخزن سد ذخیره می‌رفت و خسارتی نداشت.

مقابله با پیامدهای خشکسالی

وی یکی از اهداف احداث سد گلورد را تأمین نیاز آبی اراضی کشاورزی دشت‌های نکا و بهشهر ذکر کرد و گفت: برای احداث شبکه مدرن آبیاری در این اراضی طی سالیان گذشته سرمایه گذاری گسترده‌ای صورت گرفت و تأمین آب از مخزن سد گلورد اراضی کشاورزی را بحران خشکسالی و تنش خارج می‌کند.

سد گلورد در شرق مازندران در حال ساخت است و برای تکمیل آن نیاز به پنج هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار است، استاندار مازندران اعتبار لازم برای تکمیل سد گلورد را ۵,۵۰۰ میلیارد ریال اعلام کرد.

مهدی یونسی در گفتگو با خبرنگار مهر جمع مطالبات پیمانکاران و مشاور پروژه سد گلورد را حدود هزار و ۶۰۰ میلیارد ریال ذکر کرد و گفت: اعتبار لازم برای تکمیل کل طرح حدود پنج هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال برآورد شده است.

وی افزود: در عین حال چنانچه به فوریت مبلغ دو هزار میلیارد ریال به طرح گلورد اختصاص یابد، می‌توان طی ماه آتی نسبت به تکمیل پل و آن قسمت از پروژه راه که به تردد از روی پل مرتبط است، اقدام کرد و در این صورت بدون هرگونه محدودیتی امکان ذخیره آب و ترازافزایی مخزن فراهم خواهد شد.

سد گلورد سالانه ۲۸.۳ میلیون مترمکعب آب شرب را برای مناطقی مانند نکا، بهشهر و گلوگاه تأمین می‌کند و در عین حال ۷۲ میلیون مترمکعب آب برای اراضی کشاورزی دشت‌های پایین‌دست در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد.

سد گلورد، با ارتفاعی بلند و ساختاری مقاوم، نه تنها توانسته حجم عظیمی از آب‌های سطحی را مهار کند، بلکه با تأمین سالانه میلیون‌ها مترمکعب آب شرب و کشاورزی، به بهبود شرایط زیستی منطقه کمک کرده است؛ برج آبگیر این سد، با طراحی نوین خود، امکان برداشت آب از ترازهای مختلف را فراهم کرده و از آلودگی و هدررفت منابع آبی جلوگیری می‌کند و این پروژه، نمادی از تلاش‌های مهندسی و مدیریتی است که می‌تواند الگویی برای دیگر مناطق کشور باشد.