خشکسالی، تابستان بی‌باران و اندوه کشاورزان خراسان شمالی

ایرنا/ بهار بی‌باران خراسان شمالی و روزهای بی باران تیرماه خبر از خشکدستی آسمان در تابستان دارد، روزهایی که قرار است برای کشاورزان استان سخت‌تر از همیشه سپری شود.

میزان بارش‌ها در خراسان شمالی به نصف کاهش یافته و دشت‌ها نفس‌نفس می‌زنند و این روزها کشاورزان استان نگران‌تر از هر زمان هستند.

---

بازار

---

خراسان شمالی این روزها تصویری آشکار از «باران نیمه‌راه» است؛ استانی که در حالی به گرم‌ترین ماه‌های سال نزدیک می‌شود که اندوخته‌های آسمانش تنها نیمی از سهم بلندمدت را به زمین رسانده‌ است.

بر اساس تازه‌ترین داده‌های اداره‌کل هواشناسی، از ابتدای سال آبی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ تا ۲۳ خردادماه، میانگین بارش استان به ۱۳۰.۳ میلی‌متر محدود شد، رقمی که در مقایسه با ۲۳۶.۷ میلی‌متر دوره مشابه بلندمدت، ۴۵ درصد افت نشان می‌دهد و زنگ خطر کم‌آبی را بلندتر از همیشه به صدا درآورده است.

کارشناسان اقلیم می‌گویند کاهش ۱۰۶ میلی‌متری بارش در تنها هشت ماه از سال آبی، معادل از دست دادن بیش از نیمی از آورده سالانه رودخانه‌های فصلی و روان‌آب‌های استان است، ظرفیتی که معمولاً سرچشمه ۴۰ تا ۵۰ درصد آب کشاورزی خراسان شمالی را تامین می‌کند.

به این ترتیب، دشت‌های بجنورد، شیروان و مانه‌وسملقان که همواره به بارش‌های زمستان و بهار دل خوش بودند، اکنون با دستانی خالی‌تر از گذشته، ماه اول تابستان را به نیمه رساندند.

در سطح ملی نیز وضعیت مطلوب نیست، اما سهم خراسان شمالی از این بحران کمی سنگین‌تر است؛ درصد تامین بارش استان تا پایان خرداد ۵۰.۴ درصد بوده، یعنی هفت درصد پایین‌تر از میانگین کشور.

بارندگی خراسان‌شمالی کمتر از میانگین کشوری

کاهش بارش در عمل نخستین ضربه را به زمین‌های دیم وارد کرده است، در بخش غلامان، کشاورزانی که در پاییز گذشته صدها هکتار گندم و جو کشت کردند، حالا می‌گویند تنها ردیفی کوتاه از گندم نصیب‌شان شده است.

این روزها کفگیر منابع آبی چاه ها هم به ته دیگ خورده و پمپ های برداشت آب در زمین های کشاورزی پس از اندک زمانی، دل می‌زند، کشاورزان نیز دل نگران هستند که مبادا ساعتی دیگر آب چاه تمام شود و مزرعه تشنه بماند.

تشنگی، کم آبی، رودها و چشمه های خشکیده واژه‌هایی است که امسال به کابوس کشاورزان خراسان شمالی بدل شده است.

مدیرکل هواشناسی خراسان‌شمالی گفت: میزان بارندگی استان در سال آبی جاری ۲۵۸.۴ میلیمتر است و تاکنون تنها معادل ۵۰.۴ درصد از این رقم محقق شده که هفت درصد کمتر از میانگین کشوری است.

نوربخش داداشی اظهار کرد: میانگین بارش استان در سال آبی جاری، ۱۳۰.۳ میلیمتر ثبت شد که این رقم در مقایسه با بلند مدت، ۴۵ درصد کاهش دارد و بر این اساس خراسان شمالی از استان‌های میانی جدول تفاوت بارش با بلند مدت استان‌های کشور قرار دارد.

وی افزود: میزان بارش در استان در دوره بلندمدت ۲۳۶.۷ میلیمتر ثبت شده است که بارندگی در سال آبی ۱۰۶.۴ میلیمتر کمتر گزارش شده است.

داداشی اظهار کرد: خراسان‌شمالی از استان‌هایی است که از کم بارشی رنج می‌برد از این رو مردم باید مدیریت مصرف آب در تمامی بخش ها را در دستورکار خود قرار دهند.

وی با بیان اینکه بحران خشکسالی و تبعات آن در استان شدت یافته است، گفت: بخش زیادی از مناطق استان به‌ویژه شهرستان‌های بجنورد، اسفراین، جاجرم و مانه و سملقان درگیر خشکسالی بسیار شدید است.

مدیرکل هواشناسی خراسان‌شمالی افزود: وضعیت خشکسالی استان در چهار سال اخیر بین نرمال تا بسیار شدید متغیر بود اما در سال آبی جاری به گستره آن افزوده شد به طوری که بر اساس تحلیل شاخص «استاندارد بارش، تبخیر و تعرق» (SPEI) در یک ساله تا پایان اردیبهشت ماه امسال، ۹۹.۷ درصد از پهنه این استان درگیر خشکسالی است.

وی اظهار کرد: اکنون ۶۶.۱۱ درصد از پهنه این استان درگیر خشکسالی بسیار شدید، ۲۸.۷۴ درصد متاثر از خشکسالی شدید و ۴.۴ درصد از مساحت این خطه درگیر خشکسالی متوسط است.

وی افزود: شدت خشکسالی تنها در ۰.۵ درصد از پهنه این استان خفیف گزارش شده است و وضعیت بارندگی در ۰.۲۳ درصد از مساحت آن در وضعیت نرمال قرار دارد.

داداشی خاطرنشان کرد: بر این اساس پهنه هفت شهرستان استان به طور ۱۰۰ درصد درگیر اثرات خشکسالی، ۲ شهرستان بالای ۹۹ درصد و در شهر راز و جرگلان نیز ۹۷.۸ درصد از مساحت درگیر خشکسالی است.

ریزش سفره‌های زیرزمینی؛ خطری خاموش

آمار شرکت آب منطقه‌ای نشان می‌دهد حجم ذخیره آب سفره‌های زیرزمینی استان از ابتدای دهه ۱۳۹۰ تا امروز بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است؛ روندی که با بارندگی‌های زیر نرمال امسال، احتمالاً سرعت خواهد گرفت.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی نیز گفت: ۳۲ میلیون و ۷۰ هزار متر مکعب آب در ۲ ماهه سال آبی جاری وارد سدهای استان شد که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن ۲۹ درصد کاهش یافت.

وحید واسطه اظهار کرد: همچنین در این بازه زمانی حدود ۲۱ میلیون متر مکعب آب از سدهای استان خارج شد که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۰.۵ درصد کاهش دارد.

وی افزود: میزان خروجی آب از سدهای این استان در سال گذشته در این بازه زمانی ۲۱ میلیون و ۳۹۰ هزار متر مکعب و ورودی به سدها ۴۵ میلیون و ۲۶۰ هزار متر مکعب بوده است.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه ای خراسان شمالی ادامه داد: کاهش آب ورودی به سدها ناشی از کاهش بارش‌ها بوده است.

وی ظرفیت مخازن سدهای استان را ۲۲۲ میلیون و ۸۵۰ هزار متر مکعب اعلام کرد و گفت: تنها ۵۴ میلیون و ۱۴۰ هزار مترمکعب معادل ۲۴ درصد آب در سدهای استان ذخیره است.

وی بر صرفه جویی مصرف آب تاکید کرد و گفت: با توجه به وضعیت خشکسالی ها و کاهش بارندگی اینک باید در بخش های مختلف از جمله بخش کشاورزی و آب شرب صرفه جویی لازم انجام شود.

واسطه افزود: اکنون مخازن سه سد مهم تامین آب آشامیدن استان تنها ۳۸.۹۸ میلیون متر مکعب آب دارد در حالی که گنجایش این سازه‌ها بیش از ۱۹۰ میلیون مترمکعب است.

خراسان شمالی هشت سد و ۱۱ بند انحرافی دارد و توان ذخایر آبی سدهای استان ۲۳۴ میلیون مترمکعب است ضمن اینکه ۳۲ تشکل در پایاب این سدها فعال هستند و این منابع آبی سهم مهمی بر توسعه بخش کشاورزی ایفا می کنند.

هشدار

همه شواهد اقلیمی، از کاهش ۴۵ درصدی بارش تا افت مداوم آب‌های زیرزمینی دست‌به‌دست هم داده تا خراسان شمالی امسال در وضعیت «هشدار جدی آبی» قرار گیرد؛ وضعیتی که اگر با همکاری مردمی و حاکمیتی مدیریت نشود، ممکن است در ماه‌های آینده به بحران در تامین آب آشامیدنی، کاهش تولیدات کشاورزی و حتی مهاجرت روستانشینان بینجامد.

همان‌طور که بارها کارشناسان تأکید کرده‌اند، راه‌حلِ بحرانِ آب، ترکیبی از صرفه‌جویی، سازگاری با تغییر اقلیم و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های پایدار است؛ اقدامی که باید همین امروز و با عزم همگانی آغاز شود، پیش از آن‌که «باران نیمه‌راه» فرصت را برای همیشه از ما بگیرد.

خراسان شمالی با بیش از یک میلیون نفر جمعیت در شمال شرق کشور واقع است و ۴۴ درصد از جمعیت آن در مناطق روستایی سکونت دارند.

آخرین خبر خراسان شمالی در اینستاگرام :
https://instagram.com/bojnord_today