نونواری بافت‌های فرسوده در زمین بازآفرینی شهری

ایرنا/ سنندج- ایرنا- در روزگاری که انسان دائم به دنبال بهره‌مندی از امکانات به روز، خدمات جدید و آسایش است، بافت‌های فرسوده و ناکارآمد، مشکلات زیادی از جمله محرومیت از زیرساخت‌های مناسب و آسیب‌پذیری در برابر زلزله را برای ساکنان آن ایجاد کرده است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، یکی از روزهای تابستانی، در یکی از کوچه های باریک خیابان شهدا سنندج قدم می‌زدم که بافت یکی از خانه‌ها توجهم را جلب کرد؛ خانه‌ای قدیمی با دیوارهای کاهگلی؛ به نظر می رسید از خشت ساخته شده باشد.

خانه، دیگر رنگ و رویش را باخته بود و امکان داشت با با یک زلزله نه چندان شدید، بر سر ساکنانش آوار شود.

به این فکر می کردم حالا اگر زلزله‌ای هم در کار نباشد و این دیوارها تا چند سال دیگر هم سر پا بماند، در صورت وقوع آتش‌سوزی یا حادثه ناگوار دیگری، با این کوچه‌های باریک، خودروهای امدادی چطور می‌توانند به داد اهالی این مناطق برسد.

از این بافت های فرسوده در سنندج کم نیست؛ براساس آمار دریافتی از شهرداری، هزار و ۵۳۷ هکتار بافت ناکارآمد، تاریخی و فرسوده در این شهر وجود دارد.

اجرای طرح بازآفرینی شهری

اما چاره چیست و چه باید کرد که بافت فرسوده در شهرها، برای مردم مشکل ایجاد نکند و بیش از این به مانعی برای توسعه خدمات و مدیریت شهری تبدیل نشود؟

در همین راستا، سند راهبردی نوسازی و توانمندسازی بافت فرسوده و ناکارآمد شهری یا همان سند بازآفرینی شهری در ۲ مهرماه ۱۳۹۳ با پیشنهاد وزارتخانه های راه و شهرسازی، وزارت کشور، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و شورای عالی استان ها، تصویب شد تا نوسازی بافت‌های فرسوده و احیا بافت‌های تاریخی آغاز شود.

ستاد ملی بازآفرینی به ریاست رییس جمهور تشکیل می‌شود و ستاد استان نیز به ریاست استاندار و شهرستانی هم به ریاست فرماندار شکل می‌گیرد.

بازآفرینی شهری به معنای بازسازی و توسعه‌ دوباره‌ بخش‌های شهری است که در آن فضاها، ساختمان‌ها، خدمات عمومی و زیرساخت‌ها بهبود می‌یابد. بازآفرینی شهری به معنای بازسازی و توسعه‌ دوباره‌ بخش‌های شهری است که در آن فضاها، ساختمان‌ها، خدمات عمومی و زیرساخت‌ها بهبود می‌یابد.

بازآفرینی شهری پنج زیر گونه دارد که شامل محدوده ناکارآمد میانی ناهمگون، بافت فرسوده، بافت تاریخی، سکونتگاه‌های غیر رسمی و روستاهای الحاق شده به شهر می‌شود.

بر اساس بند الف ماده ۵۹ برنامه ششم توسعه همه ۲۴ دستگاه عضو ستاد بازآفرینی شهری استان، موظفند که ۳۰ درصد از اعتبارات و منابع مالی خود را در محلات هدف بازآفرینی شهری هزینه کنند.

با توجه به این بند وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و کشور و شهرداری‌ها مکلفند در طول برنامه نسبت به احیا، بهسازی، نوسازی و مقاوم سازی و بازآفرینی، سالانه دست‌کم ۲۷۰ محله در قالب مطالعات مصوب ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار بر حسب گونه‌های مختلف (شامل ناکارآمد- تاریخی- سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ای) و ارتقا دسترسی به خدمات و بهبود زیرساخت ها با رویکرد محله محور در چهارچوب قوانین و مقررات اقدام کنند.

۱۵۳۷ هکتار بافت ناکارآمد و فرسوده در سنندج

براساس آمار موجود، هزار و ۵۳۷ هکتار بافت ناکارآمد، تاریخی و فرسوده در شهر سنندج وجود دارد.

سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری سنندج در گفت و گو با خبرنگار این آمار را ارائه کرد و گفت: ۳۷۱ هکتار بافت ناکارآمد میانی با ۴۰ هزار و ۲۰۲ نفر جمعیت ساکن، در سنندج وجود دارد.

۳۷۱ هکتار بافت ناکارآمد میانی با ۴۰ هزار و ۲۰۲ نفر جمعیت ساکن، در سنندج وجود دارد.

سامان شکری مساحت بافت سکونت های غیررسمی را ۶۵۷ هکتار با ۱۲۶ هزار و ۱۴۵ نفر، بافت تاریخی ۲۷۲ هکتار با ۳۲ هزار و ۷۰۹ نفر و بافت با پیشینه روستایی را ۲۳۷ هکتار با ۱۵ هزار و ۴۲۳ نفر اعلام کرد.

وی ادامه داد: بافت فرسوده در سنندج شامل محلات مسناو، حاجی آباد، دگایران، غفو، عباس آباد، خیابان شهد، کمربندی ۱۷شهریور، ضلع غربی خیابان جامی کلکه جار، بردشت و ضلع شمالی میدان کارگر است.

مشکلات بافت‌های فرسوده

بافت فرسوده مشکلات زیادی در بخش‌های مختلف به ویژه اجتماعی وخدماتی برای ساکنان ایجاد کرده است.

سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری سنندج در رابطه با مشکلات کالبدی این بافت ها اظهار کرد: کمبود زیرساخت ها و تاسیسات شهری از جمله فاضلاب، کمبود کاربری‌های خدمات عمومی از جمله فضای سبز و درمانی و عدم شکل گیری معابر استاندارد به لحظات سلسله مراتب و شیب، از جمله این مشکلات این است.

شکری عدم توجه به استحکام سازه در ساخت ابنیه و نبود ایمنی در مواقع اضطراری از جمله زلزله، عرض نامناسب معابر و نبود فضاهای تخلیه در زمان بحران از جمله آتش سوزی، تراکم بالای جمعیت و عدم رعایت سرانه های خدمات عمومی و اغتشاش بصری و عدم توجه به سیما و منظر را از دیگر مشکلات کالبدی بافت های فرسوده عنوان کرد.

به گفته وی، این بافت ها، ساکنان این بافت ها با مشکلات اجتماعی از جمله نرخ بالای بیکاری، سطح پایین اقتصاد محلات و فقر، نبود مشارکت اجتماعی و کاهش حس تعلق به محله، خروج ساکنین اصلی از محله و نبود هویت در ساکنان جدید و کاهش امنیت مواجه هستند.

وظیفه شهرداری در رابطه با بافت‌های ناکارآمد چیست؟

اما شهرداری در قبال بافت های ناکارآمد و فرسوده وظایفی دارد که لازم است به آن اشاره داشت.

سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری سنندج در این رابطه گفت: تدوین و اجرای طرح های جامع حفاظت و احیا و طرح های جامع ساماندهی، ارتقای کیفیت زیست پذیری، جلب مشارکت بخش خصوصی و سرمایه گذاران و پرداخت تسهیلات و مشوق مالی به مالکان از جمله این وظایف است.

شکری اضافه کرد:آموزش و فرهنگ سازی در زمینه حفظ میراث فرهنگی در بافت تاریخی، نوسازی و بهسازی بافت با مشارکت ساکنان، تشویق به تجمیع پلاک ها و ایجاد فضای باز شهری، ایجاد زیرساخت های مناسب خدمات شهری و ارائه خدمات آموزشی و بهداشتی و اجتماعی از طریق راه اندازی سرانه محلات از دیگر وظایف شهرداری در بافت های ناکارآمد و فرسوده است.

اقدامات شهرداری سنندج در بافت‌های فرسوده

شهرداری می تواند با اجرای طرح های مختلف در این بافت ها، شرایط تردد را برای ساکنان تا حدود زیادی آسان کند.

سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری سنندج گفت: اجرای طرح های ساماندهی در این بافت ها با همکاری راه و شهرسازی از جمله پیاده راه آغه زمان، پیاده راه فردوسی، انبار غله چهارباغ و مجتمع فرهنگی پارک شهدا از جمله اقدامات انجام شده است.

اجرای طرح های ساماندهی در این بافت ها با همکاری راه و شهرسازی از جمله پیاده راه آغه زمان، پیاده راه فردوسی، انبار غله چهارباغ و مجتمع فرهنگی پارک شهدا از جمله اقدامات انجام شده است.

شکری به انجام مطالعات مداخله از جمله کوچه یمین لشکر، هاجره خاتون در سرتپوله و شروع مطالعات پیاده راه سازی خیابان امام و طالقانی و شروع مطالعات طرح ساماندهی خسروآباد، کوچه ریزان قطارچیان با همکاری اداره کل میراث فرهنگی هم اشاره کرد.

وی انجام کارهای عمرانی از جمله آسفالت و جدول گذاری، کفسازی و هدایت آب های سطحی در نواحی منفصل و ایجاد فضاهای سبز و کاربری های خدمات عمومی در محلات بافت فرسوده از جمله نایسر را از دیگر اقدامات انجام شده در حوزه بافت های فرسوده عنوان کرد.

۳۷.۳ درصد مساحت سنندج بافت فرسوده است

براساس گفته رئیس اداره برنامه ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی کردستان، مساحت شهر سنندج چهار هزار و ۸۳۰ هکتار و براساس آخرین نقشه مصوب محدوده‌های هدف بازآفرینی، هزار و ۷۸۹ هکتار یعنی ۳۷.۷ درصد آن بافت فرسوده شهرس است.

پیشرو شریفی به مشکلات بافت های فرسوده شهری اشاره کرد و افزود: از جمله مشکلات بافت های فرسوده شهری می توان به فرسودگی کالبدی- تراکم بافت و نبود معابر با عرض استاندارد است که دسترسی سواره به داخل بافت ها را سخت و در برخی از مواردغیر ممکن می سازد.

وی اضافه کرد: نبود زیرساخت‌های مناسب و فرسودگی تاسیسات زیربنایی آب و فاضلاب و خاکی بودن معابر( که علاوه بر کاهش سطح کیفیت زندگی موجب بروز مشکلات زیست محیطی و افزایش آلودگی می شود) و کمبود سرانه فضاهای عمومی، فرهنگی آموزشی و خدماتی موجب افزایش مشکلات امنیتی و آسیب های اجتماعی شده است.

نبود زیرساخت‌های مناسب و فرسودگی تاسیسات زیربنایی آب و فاضلاب و خاکی بودن معابر( که علاوه بر کاهش سطح کیفیت زندگی موجب بروز مشکلات زیست محیطی و افزایش آلودگی می شود) و کمبود سرانه فضاهای عمومی، فرهنگی آموزشی و خدماتی موجب افزایش مشکلات امنیتی و آسیب های اجتماعی شده است.

رئیس اداره برنامه ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی کردستان ادامه داد: علاوه بر موارد مذکور خطر زلزله و عدم مقاومت مناسب ساختمان ها در صورت بروزحوادث طبیعی از دیگر مشکلات این بافت ها به شمار می آید.

۸۰۲ واحد بافت فرسوده کردستان برای اخذ تسهیلات به بانک معرفی شد

کسب رتبه اول کردستان در صدور پروانه نوسازی بافت‌های فرسوده

شریفی به اقدامات و وظایف این اداره کل در زمینه بازآفرینی شهری اشاره داشت و اضافه کرد: اداره کل راه و شهرسازی به عنوان دبیر ستاد بازآفرینی پایدار استان، مسئولیت هماهنگی بین اعضا و پیگیری مصوبات ستاد را برعهده دارد.

وی ادامه داد: این اداره کل به نمایندگی از شرکت بازآفرینی شهری وظیفه شناسایی و گونه بندی در زمینه احیا، بهسازی و نوسازی محدوده‌های هدف و تهیه طرح ها و برنامه های عملیاتی بازآفرینی در چهارچوب سیاست ها و مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری در سطح استان، نظارت و ساماندهی برنامه های بهسازی و نوسازی محدوده‌های هدف با همکاری دستگاه‌های ذی ربط و اعطای انواع بسته های حمایتی مشوق ها را بر عهده دارد.

شریفی یادآور شد: بر اساس قوانین و اسناد بالا دستی طرح های باز آفرینی شهری محورهای کلیدی زیر را به عنوان اهداف کلان از جمله کاهش فقر شهری با رویکرد توانمندسازی ساکنان- محدوده های هدف و پیشگیری باز تولید آن و ارتقای تاب آوری شهری و تجهیز و مقاوم سازی شهر ها در مواجه با سوانح در دستور کار دارد.

رئیس اداره برنامه ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی کردستان اظهار کرد: ارتقای هویت حس تعلق مکانی و حفاظت ارزش ها در محدوده محلات هدف و تحقق حکمرانی شهری در برنامه بازآفرینی شهری در راستای ارتقای انسجام اجتماعی ساکنان و مالکان محله ها و محدوده های هدف، در قالب این طرح اجرا می شود.

شریفی به این هم اشاره کرد که اولین طرح بازآفرینی شهر سنندج در سال ۸۳ با عنوان طرح بافت فرسوده سنندج مصوب اجرا شد.

وی افزود: با تصویب سند ملی راهبردی احیا، بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری در شهریور سال ۹۳، اداره کل راه شهرسازی اقدام به تهیه و اصلاح و بروزرسانی نقشه محدوده های هدف بازآفرینی شهری کرد.

رئیس اداره برنامه ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی کردستان ادامه داد: در حال حاضر اصلاح نقشه محدوده های مذکور بر اساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری پیرامون بازنگری و اصلاح شیوه نامه شناسایی محدوده ها و محلات هدف بهسازی، نوسازی و بازآفرینی شهری مصوب چهاردهم شهریور ماه سال ۱۴۰۰ در دستور کار قرار گرفته است.

شریفی اضافه کرد: این اداره کل باتوجه به نقشه های مصوب و نیازمندی های محلات در جهت تامین خدمات زیربنایی و روبنایی محدوده ها اقدام به تعریف پروژه های احداث خیابان، سنگ فرش محلات، آسفالت معابر، احداث دیوار حائل، جدول گذاری، احداث شبکه آب و فاضلاب، پارک و فضای سبز، احداث مدرسه، کتابخانه و مرکز فرهنگی ورزشی در محلات کمتر بر خوردار سنندج کرده که نتیجه آن ایجاد بیش از ۶۷ پروژه اجرایی و ده ها پروژه مطالعاتی بوده است.

وی یادآور شد: در راستای نوسازی بافت و تشویق ساکنان و مالکان مشوق های مختلفی از جمله ضوابط تشویقی ۱۹ گانه، ضوابط تشویقی مختص بافتهای تاریخی، پرداخت تسهیلات کم بهره مسکن، اعمال تخفیف در پرداخت عوارض صدور پروانه در این بافتها در حال اعمال بوده که حاصل آن رتبه اول استان در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ در تعداد صدور پروانه ساختمانی و محقق کردن سهمیه استان بر اساس برنامه پنج ساله هفتم کشور است.

در راستای نوسازی بافت و تشویق ساکنان و مالکان مشوق های مختلفی از جمله ضوابط تشویقی ۱۹ گانه، ضوابط تشویقی مختص بافتهای تاریخی، پرداخت تسهیلات کم بهره مسکن، اعمال تخفیف در پرداخت عوارض صدور پروانه در این بافتها در حال اعمال است.

رئیس اداره برنامه ریزی مسکن و بازآفرینی شهری اداره کل راه و شهرسازی کردستان اظهار کرد: برنامه این اداره کل برای سال جاری اتمام پروژه های ناتمام سطح شهر سنندج و تعیین تکلیف قراردادهای باز حوزه بازآفرینی، تامین قیر برای آسفالت معابر در پروژه های اجرایی و تهیه طرح ویژه احیا و بهسازی بافتهای فرسوده اصلاح نقشه محدوده های بافتهای هدف در حوزه مطالعات می باشد.

شریفی گفت: این اداره کل در اجرای تکالیف خود در چهاچوب قوانین و مقررات و با تمام توان مشغول پیگیری حل و فصل مشکلات محدوده‌های هدف بازآفرینی سطح شهر بوده اما با توجه به گسترگی این بافتها و افزایش روزافزون آن رفع این مشکلات مستلزم مدیریت یکپارچه و هماهنگی بین دستگاهی خواهد بود.

به گزارش ایرنا، طرح بازآفرینی شهری، راهکاری موثر در نوسازی و بهسازی بافت‌های ناکارآمد و فرسوده شهری است؛ طرحی که در بخشی از آن، به دلیل وجود بسته‌های تشویقی، مالکان بافت‌های فرسوده را ترغیب به احیا و کمک به رفع مشکلات در این بافت‌ها می کند اما اجرای این مهم، نیازمند اطلاع رسانی بیشتر رسانه است.

آخرین خبر کردستان در اینستاگرام : https://instagram.com/kurdistan.online