بحران بی‌هویتی شهری و ناکارآمدی مدیریت در شهرهای لرستان!

در غرب ایران، در لابه‌لای چین‌خوردگی‌های زاگرس میانی لرستان قرار دارد، با قامتی کهنه از تاریخ، اما زخم‌خورده از بی‌برنامگی و بی‌ثباتی.

این سرزمین، در همسایگی خوزستانِ نفت‌خیز و کرمانشاهِ راهبردی، بارها و بارها در حاشیه تصمیم‌گیری‌های ملی مانده‌است. نه آن‌قدر دورافتاده که محروم‌ترین باشد، و نه آن‌قدر مرکزی که از اولویت‌های قطعی توسعه برخوردار.

نقشه توسعه در ایران، کمتر چشم بر این ناحیه کوهستانی انداخته است. استانی که می‌توانست نقطه‌ اتصال شرق و غرب باشد، اما به دروازه‌ای بسته در حاشیه اقتصاد ملی بدل شده است.

شهرهای لرستان از خرم‌آباد و بروجرد تا دورود و الیگودرز دهه‌هاست میان بی‌هویتی معماری، گسترش بی‌قاعده، و کم‌توجهی به زیباشناسی شهری در رفت‌وآمدند.

ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه در دامنه کوه‌ها و حاشیه رودها، نه‌تنها سیمای شهر را مخدوش کرده، بلکه بر آسیب‌پذیری سکونتگاه‌ها افزوده‌است.

در خرم‌آباد تناقض آشکاری میان میراث غنی فرهنگی و وضعیت کالبدی شهر به چشم می‌خورد. از قلعه فلک‌الافلاک تا تپه ماسور، رگه‌هایی از شکوه گذشته دیده می‌شود، اما فقر برنامه‌ریزی، این رگه‌ها را به زخمی باز در دل شهر بدل کرده‌است.

در نگاه اول، لرستان استانی ا‌ست با منابع غنی آب، خاک حاصل‌خیز، تابش مناسب خورشید و موقعیت ترانزیتی، اما همین نگاه اولیه، وقتی با آمار بیکاری، نرخ مهاجرت، و نبود زیرساخت‌های کافی مقایسه می‌شود، به تضادی گزنده بدل می‌گردد.

از سوی دیگر نبود نقشه جامع شهرسازی سازگار با اقلیم، ساخت‌وسازهای بدون ملاحظات اقلیمی، و هدررفت انرژی در ساختمان‌ها، از دلایل افزایش شکنندگی سکونتگاه‌ها هستند.

استانی که می‌توانست با بهره‌گیری از انرژی خورشیدی، یکی از پایگاه‌های اصلی توسعه انرژی‌های پاک در غرب کشور باشد، هنوز درگیر تأمین برق در پیک تابستانی است.

در چنین شرایطی، مدیریت شهری هنوز ساختمان‌های مسکونی‌اش بدون عایق حرارتی ساخته می‌شوند، و هنوز شهرهایش در طراحی خیابان، فضای سبز و منظر شهری، چهره‌ای گاه آشوب‌زده دارند.

در یک نشست میان مهدی مجیدی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان، و اعضای سازمان نظام مهندسی ساختمان، اصلاح ضوابط شهرسازی، توسعه انرژی‌های خورشیدی، و احیای بافت‌های فرسوده، به‌عنوان راهبردهای آینده‌نگر مطرح شد.

بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی، نیز به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های در حال پیگیری در دستور کار قرار گرفت.

معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری لرستان از طرح‌های مرتبط با توسعه انرژی‌های پاک و پروژه شهرک انرژی سخن گفت و افزود که ورود فعال سازمان نظام مهندسی به این شهرک می‌تواند راهی برای رفع ناترازی انرژی و ایجاد درآمدهای پایدار برای بدنه فنی و تخصصی لرستان باشد.

او از شکل‌گیری کمیته سیما و منظر شهری در خرم‌آباد حمایت کرد و هدف این کمیته را نظارت بر کیفیت بصری فضاهای شهری، طراحی مبلمان، و ایجاد حس تعلق و نظم در ساخت‌وسازهای جدید معرفی کرد.

لرستان نه بی‌امکان است، نه بی‌امید؛ اما سال‌هاست میان داشته‌ها و شده‌ها معلق مانده. این استان امروز ایستاده بر لبه‌ یک انتخاب تاریخی یا بازتعریف خود در نقشه توسعه پایدار ایران، یا ادامه‌ درجا‌زدن در سایه‌ تمرکزگرایی.