نگهبانی از هویت فرهنگی با احیای خانه‌های تاریخی سمنان

ايرنا

بروزرسانی 1404/05/15 - 14:34

نگهبانی از هویت فرهنگی با احیای خانه‌های تاریخی سمنان

ایرنا/ احیای بناهای قدیمی از جمله خانه‌های تاریخی ضرورت فرهنگی و اجتماعی محسوب می‌شود که حس تعلق خاطر و افتخار به تاریخ و فرهنگ بومی را تقویت می‌کند. بر همین اساس، شناسایی خانه‌های تاریخی ارزشمند استان سمنان و روند بازسازی آن‌ها باید تسریع شود.

ورود به یک بنای قدیمی مانند ورق زدن دفتر خاطراتی‌ست پر از نور و سایه. گویی زمان در همان لحظه آرام می‌گیرد. بوی چوب‌های کهنه و دیوارهای پر از خاطره، حسی از نوستالژی و آرامش را در وجودتان زنده می‌کند.
با گام برداشتن در محیطی که در احاطه سکوت است، حسی عجیب را تجربه می‌کنید، ذهن‌ محو در افکار و پرسش می‌شود، خدایا روزگاری این خانه پر از هیاهو و جریان زندگی بود، اما اکنون سکوت یار و همدم اوست.
تماشای سقف‌های بلند با نقوشی ظریف، خاطره و فضایی سرشار از قصه‌های ناگفته و رازهای پنهان را برایت بازگو می‌کند. آنگاه که نور ملایمی که از پنجره‌های قدیمی به درون می‌تابد و سایه‌های آرام و بازیگوش روی دیوارها خودنمایی می‌کند، گویی هر گوشه خانه حرفی برای گفتن دارد.
شنیدن صدای شرشر آبِ حوض در هجوم سکوت و دیدن تک درختی کنار حوض مزین به گل‌های شمعدانی و رز، رشته افکار را به روزهایی می‌برد که این خانه شاهد لحظات شاد و سخت زندگی بود.
خلاصه اینکه گویی هر قدم در خانه تاریخی سفری در دل تاریخ و فرهنگ آن خانه است. هر خانه روایتی از زندگی تلخ و شیرین گذشتگان‌مان را در خود دارد. هر خانه بازگوی حسی عمیق از پیوند با نسل‌های پیشین است و تعلقی فرهنگی در دل ایجاد می‌کند.
خانه تاریخی در سمنان
خانه‌های تاریخی میراثی از گذشته‌های دور و نزدیک و نمادی از اصالت، هویت فرهنگی و تاریخی هر جامعه به شمار می‌رود که با معماری ویژه و تزئین‌های منحصربه‌فرد، گویای سبک زندگی، هنر و فناوری زمان خود است. تماشای خانه‌ها بیننده را سرشار از فخر به سرزمین مادری و افتخار نسبت به تاریخ و فرهنگ بومی می‌کند.
ضرورت تهیه فهرست خانه‌های دارای ارزش تاریخی
هر خانه تاریخی بازگوکننده داستان‌ها و تجربه‌های نسل‌های پیشین است و احیا و نگهداری این خانه‌ها اقدامی ارزشمند و راهبردی در حفظ ریشه‌های فرهنگی و جلوگیری از فراموشی تاریخ و زمینه‌ساز توسعه گردشگری فرهنگی و اقتصادی است که تقویت تعاملات اجتماعی و گسترش تمدن، فرهنگ و معرفی معماری و هنر ایرانی در عرصه بین‌‍‌المللی را به دنبال دارد.
گام نخست برای باززنده‌سازی خانه‌های تاریخی این است که بدانیم چند خانه تاریخی ارزشمند و دارای قابلیت مرمت و احیا بدون آنکه اصالت بنا از بین برود وجود دارد.
برای رسیدن به این داده‌ها باید مطالعه، پژوهش دقیق و بررسی اسناد تاریخی، نقشه‌ها، عکس‌ها و مستندات مربوط به خانه‌های تاریخی برای تهیه بانک اطلاعاتی مورد توجه باشد که البته اقدام‌هایی در این زمینه در استان سمنان در دست انجام است که باید تسریع شود.
حفظ معماری سنتی با احیای خانه‌های تاریخی
احیای خانه‌ها به حفظ سبک‌ها و تکنیک‌های معماری سنتی کمک می‌کند. خانه‌های تاریخی نمونه‌ای زنده برای آموزش و الگوگیری هستند که پس از احیا می‌توانند کارکردهایی به عنوان موزه، گالری هنری، مرکز برگزاری کارگاه‌ها و رویدادهای فرهنگی، اقامتگاه‌های بوم‌گردی یا هتل‌های سنتی و مرکز آموزشی در حوزه معماری، مرمت و تاریخ محلی داشته باشند.
خانه تاریخی در سمنان
خانه‌های تاریخی می‌تواند به فضای گردهمایی‌های محلی، انجمن‌ها، یا کانون‌های فرهنگی تبدیل شود و حس همبستگی را در جامعه تقویت کند و یا به دفتر شرکت‌های کوچک، کارگاه‌های هنری یا فروشگاه‌های صنایع دستی تبدیل شود.
استان سمنان هم از تنوع اقلیمی و طبیعی برخوردار است و هم سرزمینی تاریخی و بهره‌مند از آثار متعدد باستانی محسوب می‌شود که دارای ۱۱ بافت تاریخی و حدود ۱۰۰ اثر معنوی و بیش از یکهزار و ۸۳۳ اثر تاریخی، فرهنگی، طبیعی و معنوی شناسایی شده است.
با توجه به آنچه از اهمیت احیای خانه‌های تاریخی گفته شد، انتظار می‌رود شناسایی و باززنده‌سازی خانه‌های تاریخی سمنان به عنوان استانِ مهد ادب و عرفان بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد.
طپش تاریخ در قلب دیار دارالمرحمه
سمنان به واسطه سابقه تاریخی در میزبانی مسافران عبوری لقب «دار المرحمه» دارد و تنها نماینده ایران در «اتحادیه بین‌المللی شهرهای گردشگری در امتداد جاده ابریشم» است. وجود کاروانسراهای دیدنی با نبوغ معماری متناسب با اقلیم هر منطقه، درک این گفته‌ها را ملموس‌تر می‌کند.
خانه تاریخی در سمنان
استان سمنان از گذشته تا به امروز در مسیر یکی از راه‌های اصلی و پرتردد قرار داشته است، به همین خاطر در گذشته کاروانسراهایی را در این مسیر ساخته‌اند تا مسافران پس از ساعت‌ها پیمایش راه، برای رفع خستگی یا گذران شب، به استراحت بپردازند.
سمنان با ثبت جهانی پنج کاروانسرا از ۵۴ کاروانسرای تاریخی در قالب پرونده «کاروانسراهای ایران» رتبه دوم کشور را از لحاظ تعداد کاروانسرای ثبتی در سال ۱۴۰۲ از آن خود کرد.
از مجموع کاروانسراهای ثبت جهانی شده از استان سمنان سه مجموعه کاروانسرا در میامی، یک مجموعه کاروانسرا سنگی و آجری در سمنان و یک کاروانسرا در گرمسار قرار دارد.