احیای نژاد گاو اصیل سیستانی؛ گامی مهم برای حفظ ذخایر ژنتیکی کشور

ایرنا/ با پخش سریال «بادار» و نمایش گاو اصیل سیستانی در قاب تلویزیون، بار دیگر توجه افکار عمومی به این دام ارزشمند جلب شد؛ نژادی که بهعنوان تنها گاو گوشتی بومی ایران و یکی از ذخایر کمنظیر ژنتیکی دام، نیازمند توجه جدی برای تداوم حیات و رونق دامپروری منطقه است.
این روزها با پخش سریال «بادار» از رسانه ملی، نگاه بسیاری از بینندگان به بخشی از زندگی مردم سیستان و حضور «گاو اصیل سیستانی» در صحنههای این مجموعه جلب شد؛ حیوانی بومی که نهتنها در معیشت مردم و فرهنگ این خطه جایگاه ویژهای داشته است بلکه امروز بهعنوان یکی از ارزشمندترین ذخایر ژنتیکی کشور در حوزه دامپروری شناخته میشود.
نمایش «گاو اصیل سیستانی» در سریال بادار، یادآور جایگاه دیرینه این نژاد چند هزار ساله در زندگی مردم منطقه است؛ نژادی که بخشی از فرهنگ و هویت سیستان بهشمار میآید و ظرفیتی ارزشمند برای اقتصاد و امنیت غذایی کشور محسوب میشود.
در گذشته حضور این نژاد در خانه های روستاییان علاوه بر تامین نیازهای معیشتی، نوعی اعتبار اجتماعی برای خانواده ها محسوب میشد و در بسیاری در آیین ها و روایت های محلی نیز ردپایی از آن دیده می شود.
گاو اصیل سیستانی بهعنوان نماد پایداری و سازگاری با شرایط دشوار اقلیمی، جایگاه ویژه ای در ادبیات شفاهی و ترانه های مردم منطقه سیستان دارد و همچنان یادآور همبستگی اجتماعی در دامداری و کشاورزی سنتی است.
بازنمایی این نژاد بومی در قاب تلویزیون فرصتی دوباره است تا علاوه بر معرفی فرهنگ غنی سیستان، ضرورت توجه به ذخایر ژنتیکی و ظرفیتهای دامپروری این خطه بیش از گذشته در سطح ملی مورد توجه قرار گیرد.
به گفته رییس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان و بلوچستان، نژاد اصیل گاو سیستانی بهدلیل ویژگیهایی همچون سازگاری با اقلیم گرم و خشک، مقاومت در برابر بیماریهای رایج، توانایی بارداری در شرایط سخت محیطی و ظرفیت بالای پروار، همواره مورد توجه محققان داخلی و خارجی بوده است.
محمدرضا ناروئیراد افزود: جمعیت خالص این نژاد که در دهههای ۶۰ و ۷۰ بیش از ۱۰۰ هزار رأس برآورد میشد اکنون به کمتر از پنج هزار رأس کاهش یافته با این حال، ایستگاه تحقیقات گاو سیستانی «زهک» بهعنوان تنها مرکز نگهداری و اصلاح این نژاد در کشور با اجرای برنامههای کنترلشده تولید مثل موفق به حفظ گلهای خالص با بیش از ۳۵۰ رأس دام از آن شده است.
وی اظهار کرد: ایستگاه تحقیقات علوم دامی شهرستان زهک با وجود همه محدودیتها، پرچمدار حفظ و اصلاح تنها نژاد گوشتی دام سنگین بومی ایران یعنی «گاو اصیل سیستانی» است.
ناروئیراد ادامه داد: این ایستگاه تاکنون با اجرای بیش از ۳۵ پروژه تحقیقاتی در حوزه تولید مثل، فیزیولوژی و تغذیه با همکاری مؤسسه تحقیقات علوم دامی کشور، ارائه نتایج علمی در مجامع معتبر، برگزاری برنامههای روز مزرعه برای آموزش دامداران و توزیع بیش از ۱۵۰ رأس گاو نر اصیل بین دامداران منطقه، نقش اساسی در حفاظت از این نژاد ایفا کرده است.
وی تصریح کرد: بر اساس برنامه پنجساله مرکز مذکور در صورت تأمین اعتبارات لازم، جمعیت گاو سیستانی در ایستگاه زهک افزایش چشمگیری خواهد داشت؛ هدفی که علاوه بر حفظ و اصلاح این نژاد اصیل، میتواند نقطه عطفی در رونق دوباره دامپروری منطقه و احیای این گنجینه ژنتیکی ملی باشد.
«بادار» عنوان سریال جدیدی است که پخش آن از شهریور امسال در شبکه یک سیما آغاز شد و زندگی یک خانواده سیستانی را در بستر تحولات اجتماعی و اقتصادی منطقه به تصویر میکشد.
منطقه سیستان در شمال سیستان و بلوچستان و متشکل از پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز است.