بحران خواب در نوجوانان؛ زنگ خطر سلامت نسل آینده

ایرنا/ بیرجند-ایرنا- کم‌خوابی و خواب‌آلودگی در میان نوجوانان، نه فقط یک دغدغه خانوادگی، بلکه یک چالش جدی برای نظام سلامت است؛ مسئله‌ای که به گفته رئیس گروه آموزش و ارتقاء سلامت دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، سلامت جسمی، روانی و عملکرد تحصیلی نسل آینده را تهدید می‌کند.

به گزارش ایرنا با بازگشایی مدارس و آغاز سال تحصیلی جدید، موضوع خواب و استراحت کافی در میان دانش‌آموزان دوباره به دغدغه جدی خانواده‌ها تبدیل شده است. اما آن‌چه شاید کمتر مورد توجه قرار گیرد، پیامدهای بلندمدت و پنهانی کم‌خوابی در نوجوانان است؛ موضوعی که نه‌تنها بر یادگیری و تمرکز دانش‌آموزان اثر می‌گذارد، بلکه با سلامت روان، رشد جسمی و حتی بروز تصادفات ارتباط مستقیم دارد. به همین بهانه، خبرنگار ایرنا روز پنجشنبه گفت‌وگویی اختصاصی با زهرا امینی‌نسب، رئیس گروه آموزش و ارتقاء سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند انجام داده تا ابعاد مختلف این پدیده نگران‌کننده را بررسی کند.

---

بازار

---

ایرنا: کم‌خوابی نوجوانان چقدر جدی است و چه پیامدهایی برای سلامت دارد؟

زهرا امینی‌نسب: متأسفانه کم‌خوابی در نوجوانان یک معضل شایع و رو به افزایش است که پیامدهای متعدد جسمی، روانی و رفتاری دارد.

افرادی که خواب کافی ندارند، سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند و بیشتر در معرض بیماری‌ها و آسیب‌های غیرعمدی قرار می‌گیرند. خواب کافی نه‌تنها برای بازیابی انرژی بدن و ذهن ضروری است، بلکه برای رشد و تکامل در دوران نوجوانی حیاتی است؛ چراکه هورمون رشد در زمان خواب آزاد می‌شود.

ایرنا: نوجوانان چقدر باید بخوابند و چرا معمولاً خواب کافی ندارند؟

امینی‌نسب: به طور متوسط، نوجوانان به ۸ تا ۱۰ ساعت خواب شبانه نیاز دارند. اما به دلایل مختلف، مانند استفاده بیش از حد از تلویزیون، تلفن همراه، بازی‌های رایانه‌ای و اینترنت، این میزان خواب تامین نمی‌شود؛ همچنین ساعت خواب نوجوانان به طور طبیعی دیرتر از کودکان است و اغلب حوالی ساعت ۱۱ شب یا دیرتر به خواب می‌روند لذا این موضوع باعث می‌شود در روزهای مدرسه، دچار خواب‌آلودگی و کم‌خوابی شوند.

ایرنا: الگوی خواب نامنظم چه تأثیری بر عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دارد؟‌

امینی‌نسب: خواب ناکافی تمرکز، قدرت یادگیری و توانایی حل مسئله را کاهش می‌دهد از همین رو دانش‌آموزانی که خواب خوبی ندارند، معمولاً در مدرسه دچار افت تحصیلی می‌شوند.

در مقابل، افرادی که خواب کافی دارند، هوشیارتر هستند، تمرکز بهتری دارند و عملکرد درسی بالاتری از خود نشان می‌دهند. به همین دلیل توصیه این است که خانواده‌ها به الگوی خواب منظم فرزندانشان در ایام تحصیل توجه جدی داشته باشند.

ایرنا: آیا کم‌خوابی می‌تواند بر سلامت روان نوجوانان نیز تأثیر بگذارد؟

امینی‌نسب: قطعاً. کم‌خوابی در نوجوانان باعث بروز مشکلات خلقی مانند عصبانیت، ناراحتی، اضطراب، ترس و حتی افسردگی می‌شود. دختران نوجوانی که شب‌ها دیر می‌خوابند، بیشتر در معرض افسردگی هستند؛ خواب ناکافی همچنین می‌تواند در بروز اختلالاتی مثل بیش‌فعالی و کم‌توجهی نقش داشته باشد.

ایرنا: درباره تأثیر خواب بر ایمنی و خطرات جسمی هم برایمان بگویید.

امینی‌نسب: خواب‌آلودگی یکی از دلایل اصلی تصادفات جاده‌ای، به‌ویژه در میان رانندگان زیر ۲۵ سال است. همچنین کم‌خوابی خطر بروز حوادث در خانه یا محل کار را هم افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، نوجوانانی که خواب خوبی ندارند، بیشتر به مصرف محرک‌هایی مانند کافئین و نیکوتین روی می‌آورند تا عوارض کم‌خوابی را جبران کنند که این موضوع نیز خطرات جدی به‌دنبال دارد.

ایرنا: چه توصیه‌ای به خانواده‌ها دارید؟

امینی‌نسب: مهم‌ترین توصیه، تنظیم یک برنامه خواب منظم برای نوجوانان است. باید زمان خواب و بیداری مشخصی در طول هفته و حتی آخر هفته‌ها رعایت شود. همچنین خانواده‌ها باید نقش رسانه‌ها، تلفن همراه، بازی‌های رایانه‌ای و تلویزیون را در اختلال خواب جدی بگیرند و زمان استفاده از این وسایل را محدود کنند. خواب کافی، یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای سلامت جسمی و روانی فرزندان است.

خواب، تنها یک نیاز فیزیولوژیک نیست؛ بلکه زیربنای سلامت جسمی، روانی و آموزشی نسل آینده است. به گفته کارشناسان بهداشتی، کم‌خوابی در نوجوانان با اختلالات یادگیری، مشکلات خلقی، آسیب‌پذیری بیشتر در برابر بیماری‌ها و حتی افزایش خطر تصادف و مرگ مرتبط است. اگر می‌خواهیم آینده‌ای سالم‌تر داشته باشیم، باید از امروز به اصلاح الگوی خواب فرزندانمان توجه کنیم.