گردشگری پایدار؛ کلید رونق اقتصادی و اشتغال در خراسان جنوبی

ایرنا/ بیرجند - ایرنا - خراسان جنوبی با دارا بودن ظرفیت‌های طبیعی و فرهنگی منحصر به فرد، این روزها چشم‌انتظار توسعه گردشگری پایدار است؛ راهکاری که می‌تواند به عنوان محرک مهم رونق اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی به ویژه برای جوانان منطقه عمل کند.

به گزارش ایرنا، خراسان جنوبی با برخورداری از بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی، فرهنگی و طبیعی شناسایی‌شده، یکی از غنی‌ترین مناطق ایران از نظر ظرفیت‌های گردشگری است.

---

بازار

---

از این میان، بیش از هزار و ۵۰ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و این استان ۱۰ اثر ثبت جهانی نیز در کارنامه دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به قنات تاریخی بلده فردوس، کاروانسراهای متعدد، باغ اکبریه بیرجند، روستای خراشاد در حوزه توبافی، روستای اصفهک و ژئوپارک طبس اشاره کرد، این گستره وسیع از آثار تاریخی و طبیعی، فرصت بی‌نظیری برای توسعه گردشگری پایدار در استان فراهم کرده است.

در کنار این ظرفیت‌های تاریخی و طبیعی، خراسان جنوبی دارای ۱۴ روستای هدف گردشگری است که با حفظ بافت سنتی و فرهنگی خود، میزبان گردشگران داخلی و خارجی هستند.

همچنین خانه‌های بوم‌گردی در این روستاها به عنوان گزینه‌ای محبوب برای اقامت گردشگران، علاوه بر حفظ اصالت فرهنگی، نقش مهمی در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال برای ساکنان محلی ایفا می‌کنند.

پروژه‌های گردشگری در خراسان جنوبی، باوجود چالش‌هایی مانند کمبود زیرساخت‌ها و مشکلات اداری، گام‌های مؤثری در مسیر توسعه برداشته‌اند و نقش بسزایی در اشتغال‌زایی و ارتقای کیفیت زندگی مردم دارند.

اکنون نیز پروژه‌های گردشگری متعددی در استان در حال اجرا و توسعه‌ بوده که هدف آن‌ها بهره‌برداری بهینه از این ظرفیت‌ها به شیوه‌ای پایدار و متوازن است. یکی از این پروژه‌ها، مجتمع‌های گردشگری بادامشک بیرجند بوده که با هدف ارائه خدمات جامع، از اقامت و پذیرایی تا آموزش‌های مرتبط با پرواز پاراگلایدر، در حال تکمیل است.

سرمایه‌گذاران این طرح‌ تاکید دارند که حفظ محیط زیست و اصالت فرهنگی منطقه از اصول مهم توسعه بوده و استفاده از مصالح بومی مانند سنگ‌های محلی و طراحی بر اساس معماری سنتی، نمونه‌هایی از این رویکرد است که توانسته جذابیت و هویت منطقه را حفظ کند.

همینطور سرمایه‌گذاران این مجموعه معتقدند با وجود این ظرفیت‌ها، چالش‌های متعددی بر سر راه توسعه گردشگری پایدار این مجتمع وجود دارد که از مهم‌ترین این مشکلات می‌توان به کمبود زیرساخت‌های لازم مانند تأمین آب لوله‌کشی، روشنایی و وضعیت نامناسب جاده‌های دسترسی اشاره کرد که بر روند جذب گردشگر و پیشرفت پروژه‌ها تاثیرگذار است.

همچنین تأمین نیروی انسانی متخصص و علاقه‌مند به فعالیت در حوزه خدمات گردشگری، با توجه به شرایط اقتصادی و گرایش جوانان به مشاغل دیگر، دشوار شده است. افزایش هزینه‌های حقوق و بیمه نیز فشار مالی بر مجموعه‌ها وارد کرده و روند توسعه را کند می‌سازد.

موانع اداری و پیچیدگی در روند اخذ مجوزها، موضوع دیگری است که فعالان این حوزه از آن گلایه دارند، مدیران پروژه‌ها بر این باورند که تسهیل این فرایندها و آشنایی بهتر دستگاه‌های اجرایی با ویژگی‌های پروژه‌های گردشگری می‌تواند نقش مهمی در پیشرفت صنعت گردشگری استان ایفا کند.

پروژه‌های گردشگری در خراسان جنوبی توانسته‌اند با ایجاد صدها فرصت شغلی و افزایش درآمد محلی، گام‌های مثبت و موثری در مسیر توسعه پایدار بردارند

با وجود تمام این موانع، پروژه‌های گردشگری در خراسان جنوبی توانسته‌اند با ایجاد صدها فرصت شغلی و افزایش درآمد محلی، گام‌های مثبت و موثری در مسیر توسعه پایدار بردارند. این طرح‌ها به تدریج در بین مردم جا افتاده و امید می‌رود با حمایت مسئولان و رفع مشکلات، نقش مؤثرتری در توسعه اقتصادی و اجتماعی استان ایفا کنند.

سرمایه‌گذار مجتمع گردشگری بادامشک بیرجند اظهار کرد: فعالیت‌های این مجتمع از سال ۱۳۹۷ آغاز شده و پس از طی مراحل اداری و اخذ مجوزهای لازم، از فروردین ۱۴۰۱ بهره‌برداری از بخش نخست رستوران شروع شده است.

ناصر محمدپور افزود: ابتدا فعالیت‌ها به صورت حقیقی آغاز شد اما از مرداد ۱۴۰۱ شرکت به شکل حقوقی و با نام گردشگری بادامشک ثبت و مجوزهای مربوطه دریافت شد و اکنون در این مجتمع خدمات متنوعی از قبیل خرید و فروش صنایع دستی، ارائه خدمات کافی‌شاپ، رستوران، برگزاری تورهای گردشگری و سایر فعالیت‌های مرتبط در حال انجام است.

وی به فعالیت اشتغالزایی مجتمع اشاره کرد و گفت: اکنون حدود ۱۲۰ نیروی جوان در مجموعه مشغول به کار هستند که این امر گامی مثبت در راستای توسعه اشتغال و کارآفرینی در استان محسوب می‌شود.

مدیر مجتمع گردشگری بادامشک بیرجند با اشاره به تنوع واحدهای مجتمع افزود: در میدان اصلی مجتمع، مغازه‌هایی از جمله پیتزا و فست‌فود، سوخاری‌فروشی و بوفه وجود دارد، همچنین، سفره‌خانه خان سالار و رستوران شاهانه از دیگر بخش‌های فعال هستند، همچنین آکادمی آموزش پرواز با پاراگلایدر در ایم مجتمع آموزش‌های تئوریک و مقدماتی پرواز را ارائه می‌دهد.

وی ظرفیت اسکان بخش بوم‌گردی این مجتمع را حدود ۱۵۰ نفر دانست و ادامه داد: با وجود فصل‌های مختلف سال، بیشترین آمار بازدیدکننده‌ها در بازه زمانی از اسفند تا اردیبهشت گزارش شده است.

محمدپور با اشاره به حفظ طبیعت منطقه گفت: سنگ‌های استفاده شده در ساختمان‌ها از کوه‌های اطراف تهیه شده و تمام تلاش شده است تا طبیعت منطقه حفظ شود، در حقیقت، هیچ طراح خاصی خارج از مجموعه در این زمینه دخیل نبوده و معماری کاملا بومی بوده است.

وی ضمن تأکید بر حفظ محیط زیست منطقه، گفت: درختان و فضای طبیعی منطقه به خوبی حفظ شده‌اند و حتی در بخش‌های بالایی منطقه، تنه و ریشه درختان به همان شکل اولیه باقی مانده‌اند.

سرمایه‌گذار مجتمع گردشگری بادامشک در پاسخ به برخی نگرانی‌ها درباره موقعیت مکانی مجتمع بیان کرد: مسیر رودخانه کاملاً حفظ شده و هیچگونه دست‌کاری در حریم رودخانه انجام نشده است، دستگاه‌های متولی نیز نظارت دقیقی بر حفظ حریم رودخانه داشته و ما نیز به این امر پایبند هستیم.

وی یکی از مشکلات مجتمع گردشگری بادامشک را تامین نیروی کار دانست و گفت: با وجود اینکه حقوق و مزایای قانونی پرداخت می‌شود و حتی سرویس ایاب و ذهاب نیروها تامین شده، تقاضا برای کار در بخش‌های مختلف مجتمع پایین است، این مساله به اعتقاد من تا حدی به عدم تمایل قشر جوان به مشاغل حوزه خدمات بازمی‌گردد.

نبود آب شرب و روشنایی مشکل عمده مجتمع گردشگری بادامشک

محمدپور یکی دیگر از مشکلات این مجتمع گردشگری را نبود آب شرب عنوان کرد و افزود: با وجود فاصله کم از شهر، مجتمع آب لوله‌کشی ندارد و مجبور به خرید آب به صورت تانکر هستیم، این مشکل به دلیل اینکه روستا شخصی است، هنوز حل نشده و ادارات مربوطه همکاری لازم را نداشته‌اند.

وی ادامه داد: بحث لوله‌کشی آب روستا، مسائل حقوقی و اعتباری خاص خود را دارد که هنوز به نتیجه نرسیده، اما به نظرم یکی از ضروری‌ترین زیرساخت‌ها برای توسعه پایدار همین تأمین آب است.

مدیر این مجتمع گردشگری با بیان اینکه ماهانه ۴۵۰ میلیون تومان برای آب و فاضلاب این مجتمع هزینه می‌شود عنوان کرد: سال‌های قبل هزینه لوله‌کشی و انتقال آب حدود چهار میلیارد تومان برآورد شده بود اما اوایل سال این رقم به حدود ۲۰ میلیارد تومان افزایش یافته در حالیکه مسئولان معتقدند باید سرمایه‌گذاری پروژه را انجام بدهد.

تامین روشنایی ۲ کیلومتر از مسیر جاده نیز از دیگر مشکلاتی بود که محمدپور به آن اشاره کرد و یادآور شد: مشکلات روشنایی جاده و مسیر دسترسی همچنان وجود دارد و این موضوع باعث شده چند تصادف خطرناک در مسیر اتفاق بیفتد.

وی ادامه داد: مسیر پیاده‌روی مجموعه یکی از بهترین‌هاست، ولی روشنایی نداشته و ایمنی مسیر پایین است، درخواست روشنایی داده‌ایم، اما می‌گویند زمین در اختیار نیست یا بودجه ندارند.

محمدپور بیان کرد: باوجود تمامی مشکلات اداری و سختی‌های پیش رو، مجموعه بادامشک در مسیر توسعه قرار دارد و تلاش می‌کند تا خدمات گردشگری و فرهنگی مناسبی به بازدیدکنندگان ارائه دهد.

به گردشگری اعتقاد داریم و معتقدیم این صنعت می‌تواند نقش مهمی در توسعه منطقه داشته باشد، ولی نیازمند همراهی و حمایت همه‌جانبه مسئولان و مردم هستیم

وی تاکید کرد: ما به گردشگری اعتقاد داریم و معتقدیم این صنعت می‌تواند نقش مهمی در توسعه منطقه داشته باشد، ولی نیازمند همراهی و حمایت همه‌جانبه مسئولان و مردم هستیم.

پس از اشاره به ظرفیت‌های تاریخی و طبیعی خراسان جنوبی و معرفی نمونه‌ای از توسعه گردشگری در قالب مجتمع‌های گردشگری مانند بادامشک، اهمیت رویدادهای فرهنگی و گردشگری استان نیز بیش از پیش آشکار می‌شود. این رویدادها به عنوان جلوه‌های زنده فرهنگ و هویت بومی، نقش مهمی در جذب گردشگر و ایجاد اشتغال پایدار دارند.

معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تأمین منابع اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی در این خصوص، از تدوین تقویم رویدادهای گردشگری استان تا پایان سال ۱۴۰۴ خبر داد که شامل جشنواره‌ها و آیین‌های متنوع محلی است.

محمد عرب افزود: این رویدادها فرصتی کم‌نظیر برای معرفی آداب و رسوم، هنرها، صنایع‌دستی و محصولات کشاورزی منطقه به گردشگران داخلی و خارجی فراهم می‌کنند.

رویدادهای فرهنگی؛ کلید جذب گردشگر و ترویج هویت بومی در خراسان جنوبی

وی تصریح کرد: خراسان جنوبی با داشتن ظرفیت‌های تاریخی و طبیعی گسترده، هر سال میزبان رویدادهای فرهنگی و گردشگری متعددی است که علاوه بر جذب گردشگر، به حفظ و معرفی میراث ناملموس استان کمک می‌کنند.

معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تأمین منابع اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی تأکید کرد: این رویدادها نه تنها جلوه‌ای از فرهنگ اصیل و خرده‌فرهنگ‌های محلی مانند آیین‌ها، خوراک‌ها و صنایع‌دستی هستند، بلکه می‌توانند نقش مؤثری در ایجاد نشاط و مشارکت اجتماعی و ارتقای برند محصولات محلی داشته باشند.

وی اظهار کرد: بر اساس تقویم اعلام شده، از جمله رویدادهای مهم استان می‌توان به جشنواره برداشت خرما در طبس، مراسم عناب ته‌کنی در خوسف، جشنواره ملی زرشک در بیرجند و مناطق اطراف، چهارمین همایش بین‌المللی گردشگری بیابان لوت و جشنواره ملی طلای سرخ قاینات اشاره کرد که در فصول مختلف سال برگزار می‌شوند.

عرب یادآور شد: این تقویم می‌تواند مرجع مهمی برای گردشگران و فعالان صنعت گردشگری باشد و زمینه‌ساز توسعه سفرهای هدفمند و رونق اقتصادی در استان شود.

اما آنچه مشخص و مبرهن است اینکه گردشگری در خراسان جنوبی با تکیه بر ظرفیت‌های بی‌نظیر تاریخی، طبیعی و فرهنگی خود، می‌تواند به عنوان موتور محرکه‌ای برای توسعه اقتصادی و اشتغال پایدار در این استان نقش‌آفرینی کند.

ثبت بیش از هزار اثر تاریخی و ده‌ها اثر جهانی نشان‌دهنده غنای فرهنگی این منطقه است که می‌تواند مخاطبان متنوعی را جذب کند.

نمونه‌هایی مانند مجتمع‌های گردشگری توسعه یافته همچون بادامشک، گواهی بر این ادعاست که سرمایه‌گذاری هدفمند و مدیریت حرفه‌ای می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی و رونق اقتصادی منجر شود؛ هرچند مسیر توسعه با چالش‌هایی از جمله تامین نیروی انسانی، زیرساخت‌ها و همکاری اداری همراه است.

نقش پررنگ رویدادهای فرهنگی و گردشگری که به تازگی با تدوین تقویم جامع استان سامان یافته، زمینه‌ساز معرفی بهتر هویت بومی، احیای آداب و رسوم و صنایع‌دستی محلی و افزایش مشارکت اجتماعی است. این رویدادها نه تنها به افزایش جذابیت استان کمک می‌کنند، بلکه گردشگری را در فصول مختلف سال پویا نگه می‌دارند.

با وجود مشکلات و موانع موجود، عزم و اراده سرمایه‌گذاران، فعالان گردشگری و مسئولان استان برای توسعه پایدار این صنعت مشهود است. تقویت همکاری بین دستگاه‌های مختلف، تسهیل روندهای اداری و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها از جمله نیازهای اساسی برای پیشبرد اهداف گردشگری است.

در نهایت، تحقق گردشگری پایدار در خراسان جنوبی علاوه بر منافع اقتصادی، موجب حفظ و ارتقای میراث فرهنگی و طبیعی استان شده و نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی مردم محلی و توسعه همه‌جانبه منطقه ایفا خواهد کرد.

اما این مسیر نیازمند همراهی مستمر جامعه، دولت و بخش خصوصی است تا بتوان آینده‌ای روشن برای گردشگری استان رقم زد.