زنجان پایگاه غزل ایران، صاحب‌نام و سبک در سپهر فرهنگ و ادب کشور

ایرنا/ زنجان - ایرنا - زنجان به عنوان یکی از استانهای پیشرو، صاحب نام و سبک در شعر و ادب فارسی، با شاعر مشهور و جهانی به نام «حسین منزوی» به عنوان پایگاه غزل ایران شناخته شده است و با داشتن بیش از ۱۰۰ شاعر دست به قلم و توانمند، رتبه‌های برتر را در کنگره‌های ملی از آن خود کرده و همواره در آسمان فرهنگ و ادب کشور خوش درخشیده است.

به گزارش خبرنگار ایرنا، شعر و ادب فارسی از گذشته های دور تا کنون در میان اقشار مختلف مردم از ارزش و جایگاه بسیار بالایی برخوردار بود به طوریکه در منازل تک تک شهروندان همواره دیوانهای شعری از مولانا، حافظ شیرازی،‌ سعدی و فردوسی وجود داشته و همیشه بخشی از اوقات فراغت مردم با اشعار دلنشین این شعرا سپری می شده است.

در دوران اخیر نیز اشعار شیرین استاد شهریار به ویژه با منظومه «حیدر بابایه سلام» که به زبان شیرین ترکی سروده شده است، همنشین بسیاری از مردم حتی فارسی زبانان در ایران اسلامی و سراسر جهان شده است.

استان کهن زنجان نیز در شعر و ادب فارسی از استانهای پیشتاز بوده و گوی سبقت را در شاخه های مختلف ادبیات به خصوص داستان و شعر از دیگر استانها ربوده است که جدیدترین نمونه آن اشعار و غزلیات زیبای حسین منزوی است که به تدریج جای خود را در میان آثار ادبی فاخر و ماندگار زبان و ادبیات فارسی باز می کند.

بیست و هفتم شهریورماه که به عنوان روز بزرگداشت شعر و ادب فارسی نامگذاری شده، فرصت بسیار خوبی است تا نگاهی به وضعیت فعلی شعر و ادب در دیار زنجان داشته باشیم، از همین رو خبرنگار ایرنا با چند تن از فعالان ادبی در استان زنجان گفت و گو کرده است.

سایه غزل استاد منزوی بر اشعار سایر شعرا

یک فعال ادبی و فرهنگی استان زنجان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: استان زنجان گذشته بسیار خوبی هم در شعر ترکی و هم شعر فارسی دارد که این امر ناشی از دید فرهنگی حاکم بر کل استان است.

فرهاد مرادی افزود: در گذشته انسانهای فرهیخته ای در این حوزه داشتیم که استاد حسین منزوی از استان زنجان به عنوان سلطان غزل معاصر ایران از شاخص‌ترین چهره هایی است که در غزل ظهور کرد و توانست تاثیر بسیار زیادی در شعر کشور داشته باشد و به پیکر بی جان غزل، جانی دوباره ببخشد.

وی گفت: چهره های دیگری هم در این حوزه بودند اما چون استاد منزوی بسیار قوی بود آنها تحت الشعاع شعر او قرار گرفتند.

مرادی با بیان اینکه در استان ما انجمن های ادبی زیادی فعال هستند، گفت: طی دهه ۷۰ این انجمن ها بسیار فعال بودند و اوج شکوفایی انجمن های ادبی ما در این دهه بود که بعد از آن هم کارگاه‌های بسیاری با حضور استاد منزوی برگزار می شد و کتابهای زیادی نیز در آن دهه به رشته تحریر درآمد.

شاعر و مدیر مسوول پایگاه خبری شاعر گفت: کتابهای «با عشق در حوالی فاجعه»، «این ترک پارسی گو»، «از شوکران و شکر»، «با سیاوش از آتش»، «از کهربا و کافور»، «از ترمه و تغزل» در سالهای دهه ۷۰ از سوی استاد منزوی منتشر شد و آخرین آنها در ابتدای دهه ۸۰ کتاب « از خاموشی و فراموشی ها» و «تغزلی در باران» بود.

وی اظهار داشت: به دلیل اینکه استاد منزوی در آن زمان بسیار قوی بود دوستان دیگر ما کمتر به چاپ کتاب روی آوردند از این رو چند مجموعه شعر در آن ایام بیشتر نداریم که شامل «تمام فصلهای من زمستانی است طولانی» که خود من آن را نوشته ام و مجموعه غزلی که غلامرضا طریقی آن را در سال ۱۳۷۷ چاپ کرد.

وضعیت شعر و ادب فارسی در زنجان به رغم کم رنگ شدن نسبت به دهه ۷۰ هم اکنون نیز نسبت به دیگر استانها، خوب و قابل قبول است.

مرادی تصریح کرد: بعد از سالهای دهه ۷۰ و ۸۰، ساختارها تغییر کرد و تا به امروز که در سطح استان انجمن های ادبی فعالی شامل اشراق، صراط، قزل اوزن و فریاد در مرکز استان فعال هستند در شهرستان های خرمدره، ابهر، خدابنده و طارم نیز فعالیت ها انجام می شود اما بیشترین آنها در مرکز استان و با اجرای برنامه های متعدد همراه بوده است.

این فعال حوزه شعر و ادب فارسی یادآور شد: به رغم کمرنگ شدن این حوزه در استان نسبت به دهه ۷۰ اما هم اکنون نیز وضعیت زنجان نسبت به دیگر استانها بهتر و قابل قبول است و در برخی شهرهای کشور جلسات شعر به صورت خانگی اداره می شود و این موضوع نشان می دهد وضعیت ما در میان استانهای دیگر بالاتر از متوسط کشوری است.

انجمن های ادبی ساختار ادبی شعر استان بدون پشتوانه و حمایت

وی خاطرنشان کرد: انجمن های ادبی ساختار ادبی شعر استان را تشکیل می دهند که این روزها به دلیل مشکلاتی که در حوزه فرهنگ وجود دارد و نبود بودجه و حمایت، فعالیت های گسترده آنها را کاهش داده است.

مرادی گفت:‌ در زمان حاضر تربیت نسل جوان شاعر در این انجمن ها با برگزاری کارگاه‌های مختلف آموزشی انجام می شود و منزوی خوانی در انجمن اشراق، شاهنامه خوانی در انجمن خرمدره و سعدی خوانی و شاهنامه خوانی و بررسی آثار سعدی و شاهنامه در انجمن های اشراق و صراط و همزمان چند برنامه مختلف از جمله رونمایی از کتابها، شبهای شعر و عصر قصه و شعر اجرا می شود اما چون این انجمن ها بودجه مصوب و کاملی ندارند این برنامه ها را با سختی و دشواری برگزار می‌کنند.

وی با بیان اینکه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فضایی را در اختیار انجمن ها قرار داده است که در آن فعالیت می کنند، اضافه کرد: این انجمن های ادبی شاکله اصلی شعر استان را تشکیل می دهند.

این فعال ادبی استان زنجان گفت: شاعران و نویسندگان جوان بسیار خوب و پویایی داریم که کتابهای شعر و داستان زیادی را در این چند سال در استان چاپ کرده اند که حدود پنج نمونه از این کتابها امسال رونمایی شد.

مرادی تاکید کرد: کار بزرگی که در این عرصه انجام شد و شروع آن مربوط به سالهای گذشته است، جایزه ملی دوسالانه غزل منزوی بود که دومین دوره آن سال ۱۴۰۲ برگزار شد و این دوره پیش درآمدی داشت که سال ۹۷ اجرا و سال ۱۴۰۰ نخستین دوره آن برگزار شد.

وی اظهار داشت: دو سالانه غزل یادبود استاد حسین منزوی کاری بود که در دوره دوم یک هزار و ۷۰۶ اثر از ۳۱ استان در آن شرکت کردند و یکی از پرشکوهترین برنامه هایی بود که در آن سال اجرا شد.

این شاعر گفت: بسیاری از شاعران از استانهای کشور در این رویداد شرکت کردند و پراکندگی جوایز آن دوره از چهار استان بود و شرکت کنندگانی در حوزه های مختلف عرض اندام کردند که تک اثر فارسی، تک اثر ترکی، پژوهش، مقاله و پایان نامه هایی در خصوص استاد منزوی را شامل می شد.

مرادی گفت: مهرماه امسال نیز رونمایی از پوستر سومین دوسالانه حسین منزوی را خواهیم داشت که بخش جدیدی به نام ترانه هم به آن اضافه خواهد شد تا آثار شاعران بزرگ را جمع آوری کند که تاثیر خوبی در رشد شعر به خصوص غزل در سطح کشور خواهد داشت چراکه زنجان پایگاه غزل در کشور است و این نوید داده می شود که با برگزاری چنین رویدادهایی بیش از پیش رو به رشد باشد.

مرادی درخصوص گسترش فضای مجازی، گفت: در این بخش، رسانه های اجتماعی باعث شدند که مقداری از آثار مکتوب جدا شده و در فضای مجازی قدم بزنیم به این معنی که آثار با استفاده از تصویر، فیلم و صدا به راحتی در اختیار کاربر قرار می گیرد و شاعر به راحتی آثار خود را منتشر می کند و با مخاطبانی که اهل شعر و ادبیات هستند بیشتر ارتباط برقرار می کند.

وی خاطرنشان کرد: در استان زنجان نیز در فضای رسانه های اجتماعی و شبکه های داخلی و خارجی، کانال های بسیاری داریم که شعرا و نویسندگان آثار خود را در این فضاها منتشر می کنند.

مرادی افزود: مهمترین کاری که در این حوزه در دهه ۹۰ انجام شد تشکیل مجموعه ای با نام پایگاه خبری «شاعر» بود، این پایگاه به عنوان تنها رسانه شعر و ادبیات کشور از سال ۹۰ مجوز خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرد.

این فعال ادبی گفت: شاید کار کردن در این حوزه تخصصی در سطح کشور دشوار باشد اما این پایگاه توانست اخبار و رویدادهای فرهنگی به خصوص شعر و ادبیات داستانی را منتشر کرده و اطلاع رسانی همایش ها و رویدادهای ادبی را به مخاطبان انجام دهد.

وی اظهار داشت: راه اندازی نقشه ادبی شاعران ایران، کار دیگر این پایگاه بود که شاعران معاصر از تمامی استانها بر اساس موقعیت جغرافیایی خود در این سامانه ثبت نام می کنند و در نقشه ادبی به آنها پنلی اختصاص می یابد که در این پنل می توانند اشعار خود را معرفی و منتشر کنند، همین انتشار اشعار با نام استانها و اشخاص باعث شده است موقعیت قرارگیری شاعران معاصر ما کاملا مشخص و در شبکه جهانی اینترنت منتشر شود و این موجب رشد و رونق ادبیات فارسی به خصوص در حوزه شعر و ادبیات فارسی شود.

مرادی گفت: نرم افزارهای مختلفی در استان در این زمینه تولید و در سکوهای مربوط به نرم افزارها بارگذاری شد و علاقه مندان می‌توانند از آنها استفاده کرده و به آخرین اخبار و اطلاعات این حوزه دسترسی داشته باشند.

شعر و ادب فارسی در زنجان فاقد حامی مالی

وی با اشاره به مشکلات حوزه شعر و ادب فارسی استان، ادامه داد: نبود اعتبارات کافی و نداشتن حامی مالی از مسایل این حوزه است، به طور نمونه ۲۲ دوره جشنواره شعر و قصه از سوی انجمن ادبی اشراق برگزار شد اما قطع بودجه یکی از بزرگترین جشنواره حوزه ادبی استان موجب شده است که دیگر نمی توانیم این رویداد را برگزار کنیم.

مرادی افزود: حامی مالی برای برنامه های این حوزه نداریم و حمایت بخش های دولتی و نیمه دولتی نیز به این گونه است که در برگزاری جشنواره ها مکان رفاهی، اسکان و یا تامین غذا را تقبل می کنند اما اینکه مجموعه ای صفر تا ۱۰۰ این برنامه ها را تقبل کند وجود ندارد.

این فعال ادبی و فرهنگی استان زنجان گفت: در حوزه سینما و تئاتر گاهی شاهد ورود حامیان مالی هستیم چرا که این بخش فراگیری بالایی دارد و این درحالی است که این امکان به طور کلی در حوزه فرهنگ و هنر به خصوص شعر و ادب بسیار کم بوده و همین موضوع موجب عدم رشد و توسعه مطلوب آن شده است.

گسترش فضای مجازی،‌ استقبال از جلسات ادبی را کم کرده است

دبیر مجمع انجمن های ادبی استان زنجان نیز با اشاره به تکثر انجمن های ادبی در زنجان گفت: تکثر گاهی خوب و گاهی نتیجه عکس دارد، در استان زنجان به خصوص شهر زنجان تکثر انجمن های ادبی داریم و دلیل آن تکثر دستگاه‌های فرهنگی است.

حسن پاکزاد افزود: ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری، کتابخانه ها، آموزش و پرورش و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، جلسه شعر و نشست فرهنگی دارند که این تکثر از بُعدی خوب است چراکه لایه های مختلف جامعه را پوشش می دهد.

وی خاطرنشان کرد: به طور مثال نهاد کتابخانه ها در حوزه ادبیات کهن فعالیت کرده و مخاطبان و گروه سنی خاصی را جذب می کند و تعدادی از انجمن ها در فرهنگ و ارشاد اسلامی بیشتر با جوانگرایی، تنوع گروه سنی کمتری دارند و اغلب افراد زیر ۳۰ سال به فرهنگسرا جذب می شوند که این موضوع موجب کاهش تعداد مراجعان انجمن‌ها شده است.

پاکزاد اظهار داشت: دهه ۷۰ انجمن فرهنگ و ادب در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی فعال بود که مخاطبان زیاد و جلسات ثابتی داشت و همه حول آن فعالیت می کردند اما در حال حاضر در فرهنگسرای شهر زنجان چهار انجمن و در ابهر سه انجمن ادبی مربوط به بخش خصوصی و دولتی فعال است اما پویایی گذشته را ندارند.

وی ادامه داد: جمعیت جوان فرهنگی ما نسبت به گذشته کاهش یافته و به دلیل گسترش فضای مجازی و تنوع حوزه فرهنگ و هنر استقبال از این جلسات کمتر شده است و این موضوع باعث می شود به جای یک جلسه با ۵۰ نفر شرکت کننده، چند جلسه با هفت و هشت نفر برگزار شود.

پاکزاد با اشاره به جایگاه استان و شهر زنجان در شعر و ادب، گفت: در این خصوص خیلی نمی توان با عدد و رقم حرف زد ولی ما شعرای بسیار خوبی در استان داریم که در اکثر کنگره های ملی حائز رتبه هستند و تقریبا در کل کشور در حوزه فرهنگ و هنر همواره حضور داریم.

استان زنجان در حال حاضر بیش از ۱۰۰ شاعر دست به قلم، توانمند و شناخته شده در سطح کشور دارد.

وی افزود:‌ زنجان در حوزه چاپ کتاب شعر و ادب نسبت به سطح کشور عقب‌تر است و شاید دلیل آن هزینه های بالای چاپ، مشکلات فروش بعد از چاپ و یا قیمت های خیلی بالای کتاب باشد.

این فعال ادبی گفت: برخی شهرستان های استان مانند طارم، ماهنشان و ایجرود به دلیل اینکه جمعیت کمی دارند و اداره ارشاد و دیگر ادارات فرهنگی در آنجا حضور پررنگی ندارند، تقریبا جلساتی در آنها برگزار نمی شود و این جلسات به مرکز استان معطوف شده است.

پاکزاد تاکید کرد:‌ در انجمن های ادبی تلاش بر این است که بچه های جوان را جذب کنیم تا نسل جدید به حوزه فرهنگ و ادب اضافه شوند.

وی با اشاره به آینده شعر و ادب فارسی در استان زنجان، اظهار داشت: هر برنامه ای به خصوص برنامه های فرهنگی نیاز به حمایت مالی دارد و هم اکنون مشکلی که این حوزه از آن رنج می برد بی‌پولی است.

این فعال ادبی استان زنجان گفت: در طول تابستان جلسه سعدی خوانی، شاهنامه خوانی، کارگاه استعدادیابی برای افراد زیر ۲۵ سال و جلسات هفتگی برگزار کرده ایم که برای هیچ یک از این جلسات ریالی حمایت مالی از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت نگرفته، درحالیکه در حوزه فرهنگ بدون کمک مالی نمی توان ورود کرد.

پاکزاد گفت: انجمن ها حتی توانایی تبلیغ و اطلاع رسانی برنامه های خود را ندارند در حالی که ادارات متولی و حتی دستگاه‌های غیرفرهنگی هم می توانند درصدی از بودجه های فرهنگی خود را به این برنامه ها اختصاص دهند تا حداقل علاقه مندان از وجود چنین برنامه‌هایی اطلاع داشته باشند و به این حوزه وارد شوند.

وی افزود: برای کمک به این حوزه، پل ارتباطی با آموزش و پرورش پیدا نکرده ایم تا استعدادهای موجود را از مدارس به این سو سوق دهیم و اوقات فراغت آنان را با کمک این حوزه غنی سازی کنیم،‌ به خصوص در مدارس متوسطه دوم باید آموزش و پرورش اجازه تبلیغ و آگاهسازی را بدهد و این قبیل کارها را پیچیده نکند و از بروکراسی و پیچ و خم‌های اداری دور سازد.

پاکزاد ادامه داد: مجموعه ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش باید تعامل بیشتری با هم داشته باشند تا دانش آموزان بعد از خروج از مدارس در خیابان ها بی هدف و بی برنامه پرسه نزنند و اوقات خود را به درستی پرکنند که این موضوع از آسیب های اجتماعی نوجوانان و جوانان پیشگیری می کند.

وی با بیان اینکه در شهرک های اقماری هیچ فرهنگسرایی نداریم، گفت: مدیران و کارشناسان فرهنگی باید خلاق و نوآور باشند و این قبیل کارها را پیگیری و طرح های جدید را توجیه و تشریح کنند.

پاکزاد گفت: انتظار حداقلی انجمن های ادبی، نامه نگاری و پیگیری کارشناسان متولی برای ارتباط گیری با دستگاههای مختلف و جذب اعتبارات بوده که این ارتباط ��م اکنون بسیار کم رنگ است و اگر برای آن تدبیری اندیشیده شود نتایج بسیار خوب و تاثیرگذاری در تربیت جوانان سالم و رشد و توسعه شعر و ادب فارسی در استان خواهد داشت.

وی افزود: در حال حاضر ۱۶ انجمن ادبی ثبت شده در استان و در شهر زنجان نیز بیش از ۱۰۰ نفر شاعر دست به قلم و شناخته شده در گروههای مختلف داریم.

دبیر مجمع انجمن های ادبی استان و دبیر اجرایی جایزه منزوی همچنین یادآور شد: با توجه به اینکه یکم مهرماه سالروز تولد حسین منزوی غزلسرای زنجانی است، برنامه ریزی های لازم برای رونمایی از پوستر سومین دوسالانه جایزه ملی غزل که به اسم این شاعر بزرگ مزین است انجام شد.

تلفیق سنت و مدرنیته یکی از دلایل محبوبیت و ماندگاری شعرهای شهریار است

فعال فرهنگی و دبیر ادبیات مدارس زنجان نیز با تاکید بر اهمیت زبان و ادبیات فارسی، گفت: ایران از گذشته به سرزمین شعر و ادبیات معروف بوده که این آثار از شاعران، ادیبان و سخنوران بزرگی سینه به سینه نقل شده و به ما رسیده است و امیدواریم دانش آموزان، دانشجویان، اساتید بزرگ و ادیبان ادامه دهنده راه این شعرا و ادیبان باشند.

مهدی کریمی با اشاره به نامگذاری روز گرامیدشت استاد شهریار به عنوان روز ادب و شعر فارسی،افزود: دلایل مختلفی برای ماندگاری استاد شهریار وجود دارد، از جمله اینکه این شاعر، شاعر مردمی است و بسیاری از ابیات شعر او میان مردم رواج دارد.

وی گفت: شعرهای مختلفی همچون «حیدربابایا سلام» که ترکی است و سالهایی که این مجموعه منتشر شد بلافاصله بین مردم پخش شد و مردم ابیات آن را حفظ و سینه به سینه نقل کردند.

شهریار آخرین حلقه شاعران کلاسیک و سنتی ایران و شاعری مردمی است.

کریمی اظهار داشت: شعر «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا» نیز از اشعاری است که همه احساس می کنند این شعر در وصف حال آنان است و یا ارادتی که شهریار نسبت به حضرت علی(ع) داشت و شعر "علی ای همای رحمت" او ماندگار شد.

وی تصریح کرد: شهریار آخرین حلقه شاعران کلاسیک و سنتی ایران محسوب می شود اما او شاعر مردم است و گوشه گوشه ایران تک تک ابیات او را زمزمه می کنند و نه تنها در مناطق ترک زبان بلکه حتی در میان فارسی زبانان نیز حداقل تک بیت هایی از آن را حفظ هستند و در زمان ها و مناسبت های مخلتف آنها را زمزمه می‌کنند.

کریمی گفت: یکی از دلایل جذابیت ابیات شهریار، تلفیق آن با سنت و مدرنیته است، شعر شهریار برخلاف اینکه بسیار ساده، لطیف و جذابیت کلامی دارد اما در گذشته نمانده بلکه به روز شده و از اصلاحات عامیانه روز استفاده کرده است مانند شعر معروف «خان ننه »که با سادگی انگار برای مادر بزرگ خودمان گفته شده است.

وی افزود: در شعر حیدربابایا سلام، روستا و تک تک مراسم روستایی در آن آمده است و این شاعر مردمی دقیقا حال و روز مردمی دارد

آخرین خبر زنجان در اینستاگرام : https://instagram.com/zanjan_today