غرش روبه خاموشی پلنگ ایرانی در کوهستان‌های یزد / یک قدم تا انقراض

ایرنا/ یزد- ایرنا- در دل کوه‌های استان یزد جایی که روزگاری صدای پلنگ ایرانی در طبیعت طنین انداز بود، امروز تنها ردپایی باقی مانده، گونه‌ای ارزشمند که حالا در آستانه خطر انقراض قراردارد، فشار شکار، تخریب زیستگاه و کاهش طعمه‌های طبیعی، سلطان کوهستان را تا مرز انقراض سوق داده، اگر چه هنوز هم روزنه‌ای از امید برای احیای این گربه‌سان باشکوه باقی مانده است.

به گزارش ایرنا، کوه‌های خاموش استان یزد، ردپاهای محو و صدایی که دیگر کمتر شنیده می‌شود را از پلنگ ایرانی، یکی از باشکوه‌ترین گونه‌های حیات‌وحش کشور در دل خود به یادگار دارد ، حیوانی که روزگاری سلطان بی‌رقیب ارتفاعات مرکزی ایران بود، اما اکنون با خطر انقراض و کاهش شدید جمعیت دست‌وپنجه نرم می‌کند.

---

بازار

---

پلنگ فقط یک گونه جانوری زیبا نیست، او بخشی از تعادل طبیعی، میراث ملی و حتی هویت اکوتوریسمی بسیاری از استان‌های کشور است، نبودش این گونه جانوری باعث بی‌نظمی در زنجیره غذایی، افزایش بی‌رویه‌ طعمه‌ها و تهدید مستقیم برای محیط زیست و کشاورزی محلی می‌شود.

استان یزد با دارا زیستگاه‌های طبیعی مانند شیرکوه، یکی از مهم‌ترین مناطق تاریخی زیست پلنگ در کشور بوده است، اما تخریب زیستگاه، شکار بی‌رویه، و کاهش طعمه‌ها، بقاء این گونه ارزشمند را در معرض تهدید قرار داده و تنها در برخی مناطق محدود، همچنان نشانه‌هایی از حضور آن باقی‌ مانده است.

با این حال، تلاش‌های محیط زیست و حمایت مردم محلی، همراه با ثبت تصاویر امیدبخش از یک پلنگ و توله‌هایش در مناطق حفاظت‌شده، نویدبخش روزهای بهتر و احیای این گونه ارزشمند در طبیعت یزد است.

در همین زمینه، گزارشگر ایرنا گفت‌وگویی با "حسن اکبری" مدیرکل حفاظت محیط زیست استان یزد در خصوص وضعیت کنونی پلنگ ایرانی در استان، تهدیدها، امیدها و برنامه‌های احتمالی برای نجات این گونه بی‌نظیر انجام داده که در ادامه آمده است.

مدیرکل محیط زیست استان یزد درباره وضعیت حفاظت از پلنگ در یزد گفت: پلنگ یکی از گربه‌سانان بزرگ کشور است که برای زندگی نیاز به قلمرو وسیع و زیستگاه‌های یکپارچه دارد، این نیاز به قلمرو گسترده، توسط برخی عوامل انسانی همچون تخریب طبیعت و تبدیل زیستگاه ، شکار طعمه‌ها و کاهش منابع غذایی، باعث شده تا بقاء این گونه در بسیاری از مناطق کشور، از جمله ارتفاعات ایران مرکزی، با تهدید جدی مواجه شود.

وی در خصوص زیستگاه کوهستانی شیرکوه که شامل اطراف قله شیرکوه و ادامه ارتفاعات پیوسته به آن در سه شهرستان مهریز، تفت و میبد است و زمانی از مهم‌ترین زیستگاه‌های پلنگ در استان یزد به‌شمار می‌رفت، اظهار داشت: پیش از نیم قرن گذشته، جمعیت قابل توجهی از پلنگ در این منطقه زیست می‌کرد، اما عواملی مانند تخریب زیستگاه ،کاهش طعمه‌های طبیعی، شکار بی‌رویه و برخی تعارضات با دامداران، موجب کاهش چشمگیر جمعیت پلنگ و حتی انقراض آن شده است.

افزایش گراز زنگ خطر برای کشاورزان

اکبری ادامه داد: نبود شکارچیان طبیعی مانند پلنگ در این مناطق موجب افزایش جمعیت گونه‌هایی مانند گراز شده که گاهی به مزارع کشاورزی خسارت وارد می‌کنند. پلنگ، علاوه بر نقش زیباشناختی و اکوتوریسمی، در تعادل طبیعی زنجیره غذایی نیز نقش کلیدی ایفا می‌کند.

پلنگ نه فقط یک گونه، بلکه یک اکوسیستم

اکبری اهمیت پلنگ را نه تنها به عنوان گونه‌ای زیبا و جذاب برای گردشگری، بلکه به‌عنوان کنترل‌کننده جمعیت گونه‌های علف‌خوار و آفات مزارع مهم دانست و تأکید کرد: حفاظت از این گونه جانوری امری ضروری است. کاهش جمعیت طعمه‌های اصلی پلنگ مانند کل و بز موجب کاهش و حتی انقراض محلی پلنگ در بسیاری از مناطق استان شده است.

امید به احیای پلنگ در زیستگاه‌های محدود

وی افزود: اکنون تنها در مناطق محدودی مانند منطقه حفاظت‌شده کوه‌بافق و پناهگاه حیات‌وحش کمکی بهاباد حضور پلنگ مشاهده می‌شود و در سال جاری، ۲ خانواده مستقل از پلنگ در بهاباد رصد شده‌ که امیدبخش احیای تدریجی این گونه است.

معادن، تهدید خاموش برای زیستگاه‌ها

مدیرکل محیط زیست استان یزد درباره تهدیدات فعالیت معادن برای پناهگاه پلنگ اضافه کرد: فعالیت معادن در زیستگاه‌های بکر می‌تواند تهدیدی جدی برای حیات‌وحش باشد، تلاش ما این است که با جلوگیری از گسترش چنین فعالیت‌هایی در مناطق چهارگانه، شرایط باثباتی را برای ادامه حیات پلنگ و گونه‌های وابسته فراهم کنیم.

پلنگ و توله‌هایش، امیدی زنده در دل طبیعت

وی تصاویری که اخیراً از پلنگ و توله‌هایش در یکی از چشمه‌های منطقه توسط محیط بان باتجربه جواد شکوهی ثبت شده را نشانه‌ای از پویایی و امید به آینده این گونه دانست و گفت: این تصاویر نشانه‌ای از امید برای حفظ بقاء این گونه ارزشمند جانوری در آینده است.

نقش مردم در حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض

اکبری بر نقش مردم و جوامع محلی در حفاظت از پلنگ تأکید کرد و گفت: آموزش، مشارکت و آگاهی‌رسانی می‌تواند زمینه‌ساز کاهش تنش‌ها و حمایت‌های مردمی برای حفظ این گونه باشد. پلنگ تحت پوشش بیمه حیات‌وحش قرار دارد و در صورت وارد شدن خسارت به دام‌های روستایی، امکان جبران مالی از طریق صندوق بیمه محصولات کشاورزی فراهم شده است.

وی در خصوص یکی از مهم‌ترین تهدیدات پنهان برای پلنگ گفت: گاهی مشاهده می‌شود که پس از حمله پلنگ به دام، برخی افراد لاشه باقی‌مانده را با سم آلوده و در دسترس این شکارچی قرار می‌دهند، این مسئله نه تنها جان پلنگ را می‌گیرد، بلکه گونه‌های دیگری مانند لاشخورها نیز که از لاشه تغذیه می‌کنند نیز دچار مسمومیت و مرگ می‌شوند، این یک زنجیره مرگبار در دل طبیعت است که به سادگی می‌توان از آن جلوگیری کرد.

بیمه خسارت دام، راهی امن برای همزیستی

مدیرکل محیط زیست استان تأکید کرد: سازمان محیط زیست با شرکت بیمه قرارداد بسته‌ تا در صورت وقوع خسارت توسط گونه‌های در خطر انقراض یا حمایت شده برای کشاورزان، موضوع به نزدیک‌ترین اداره محیط زیست اعلام و با همکاری نماینده بیمه خسارت وارده، جبران می‌شود با این روش، نیازی به اقدامات پرخطر و غیرقانونی مانند طعمه‌گذاری مسموم نخواهد بود.

مردم، همیاران محیط زیست

وی همچنین از مردم خواست اگر اطلاعاتی از تخلف شکار یا آسیب به حیات‌وحش دارند، آن را با اداره محیط زیست در میان بگذارند، این کمک‌های مردمی می‌تواند نقش مهمی در حفاظت از گونه‌های جانوری کشور ایفا کند.

آینده‌ای روشن برای پلنگ در یزد

وی ادامه داد: امیدواریم با تداوم حمایت‌ها و همراهی شهروندان، بتوان سرنوشت پلنگ را از مسیری که یوزپلنگ در آن گرفتار شد، جدا کرد و آینده‌ای روشن‌تر برای زیست‌بوم یزد رقم برنیم.